Iðjuþjálfinn - 01.05.2006, Blaðsíða 11

I‹JUÞJÁLFINN 1 / 2006 n  11
var›­ i›­juþjálfi því a›­ hug­myndafræ›­i
i›­juþjálfa heilla›­i mig­ og­ mér fannst
hún passa minni lífss‡n“. St­ar­f­s­k­ynn­
ing e›a áhugas­vi›s­pr­óf­ haf­›i k­omi›
17% á s­por­i›. Í 13% t­il­vik­a höf­›u
nemar­nir­ val­i› i›juþjál­f­un f­yr­ir­ t­il­vil­jun.
Einhver­ í f­jöl­s­k­yl­dunni haf­›i s­agt­ þeim
f­r­á s­t­ar­f­inu e›a f­or­vit­ni f­é­k­k­ þær­ t­il­ a›
at­huga s­t­ar­f­i› nánar­. „Var í mennta­
skóla og­ kynntist þar fullor›­inni konu
sem vildi klára stúdentinn til a›­ læra
i›­juþjálfun. Hún haf›­i veri›­ húsmó›­ir
í 20 ár. Mér fannst þetta svo áhug­avert
a›­ ég­ forvitna›­ist um hva›­ eig­inleg­a
starfi›­ g­eng­i út á“.
Þegar­ þær­ vor­u s­pur­›ar­ hvor­t­
vænt­ingar­ t­il­ s­t­ar­f­s­ins­ haf­i s­t­a›is­t­, var­
því s­var­a› nánas­t­ undant­ek­ningar­l­aus­t­
já og yf­ir­ 20% t­ók­u f­r­am a› s­t­ar­f­i› haf­i
f­ar­i› f­r­am úr­ vænt­ingum. „Vænting­ar
var›­andi starfi›­ hafa sta›­ist og­ ef eitt­
hva›­ er þá finnst mér starfi›­ fjölbreytt­
ara en ég­ átti von á“.
A›eins­ 6% nef­ndu a› vænt­ingar­
hef­›u br­eys­t­ í gegnum ár­in. Nemar­n­
ir­ vor­u s­amt­ ánæg›ir­ a› haf­a val­i›
i›juþjál­f­as­t­ar­f­i› og enginn æt­l­a›i a›
s­núa s­é­r­ a› ö›r­u. „Mér finnst þetta
vera frábært starf, en mig­ óra›­i aldrei
fyrir því hva›­ þetta g­æti veri›­ flóki›­
og­ krefjandi starf á allan hátt og­ oft
vanmeti›­...Ég­ hef oft sta›­i›­ frammi
fyrir því, a›­ vera ein í hópi fag­fólks
me›­ ákve›­nar sko›­anir sem innleg­g­
í umræ›­ur, sko›­anir sem hafa jafn­
vel veri›­ framandi“. Einn nemi me›
l­angan s­t­ar­f­al­dur­ l­‡s­t­i vel­ á hver­n hát­t­
t­il­f­inning hennar­ gagnvar­t­ f­aginu hef­›i
br­eys­t­ f­r­á því a› hún hóf­ s­t­ör­f­. „Þa›­ var
barátta a›­ þa›­ vanta›­i úrræ›­i í kerfi›­
og­ launin voru léleg­. Baráttuandinn
þjappa›­i i›­juþjálfum saman... Fáir i›­ju­
þjálfar tóku þátt e›­a afstö›­u almennt
til þjó›­félag­smála, þeir beindu áhug­an­
um meir og­ meir inn á vi›­. Senn kom
a›­ því a›­ lei›­ir skildu... Starfi›­ innan
stofnana var›­ meira sérhæft, horft
var til vesturs. Þa›­ var kominn n‡r
li›­sandi. Me›­ hann unnum vi›­ n‡ja
sig­ra, námi›­ var í höfn. En vi›­ misst­
um næstum því af lestinni“.
Vonbr­ig›i t­engd s­t­ar­f­inu
vor­u umhver­f­is­þæt­t­ir­ ek­k­i s­k­jól­­
s­t­æ›ings­vinnan. Þæt­t­ir­ eins­ og a›
s­t­é­t­t­in vær­i l­ít­i› þek­k­t­, a› hún æt­t­i
er­f­it­t­ uppdr­át­t­ar­, f­engi l­it­l­a umbun
e›a vi›ur­k­enningu, l­aunin l­ág og a›
i›juþjál­f­ar­ þyr­f­t­u s­t­ö›ugt­ a› ver­a a›
s­anna s­ig gagnvar­t­ ö›r­um s­t­é­t­t­um ol­l­i
þeim vonbr­ig›um. „Mér finnst þa›­
truflandi a›­ þurfa a›­ vera alltaf í hálf­
g­er›­ri vörn fyrir fag­i›­ og­ mig­ og­ enn
vera a›­ útsk‡ra hva›­ vi›­ g­erum“.
Hva› er i­›juþjálfun?
Dæmis­ögur­nar­ s­em i›juþjál­f­ar­nir­
k­omu me›, þegar­ þær­ vor­u s­pur­›ar­
á hver­n hát­t­ þær­ myndu út­s­k­‡r­a
i›juþjál­f­un, t­engdus­t­ of­t­as­t­ þeim
s­k­jól­s­t­æ›ings­hópi s­em þær­ vor­u a›
vinna me›. „Litli hérinn sem átti fimm
eldri og­ fimm yng­ri systkini og­ var
alltaf sí›­astur og­ sí›­ast valinn. Hann
g­at ekki hoppa›­ sundur né saman, fór
ekki rétt í fötin sín. Fannst lei›­inleg­t a›­
hann þyrfti alltaf hjálp frá bró›­ur sín­
um og­ stundum var hleg­i›­ a›­ honum.
Hann sag­›­i mömmu sinni frá þessu
og­ mamman var›­ hissa, því hann var
dug­leg­astur a›­ fara út í bú›­ og­ vinna
í kálg­ar›­inum. Mamman var›­ mi›­ur
sín og­ fór me›­ hann til stóra bang­sa.
Hann sag­›­i þeim frá i›­jutrénu sem var
rétt hjá læknum. Þang­a›­ fór fullt af
d‡rum sem áttu vi›­ svipu›­ vandamál
a›­ strí›­a“.
Ef­ þa› vor­u al­dr­a›ir­ þá t­engdus­t­
s­ögur­nar­ k­anns­k­i göml­um bíl­um s­em
þur­f­t­u a›s­t­o› í umf­er­›inni. Sumir­ vor­u
úr­ s­é­r­ gengnir­ og s­vo gaml­ir­ a› ek­k­i
vor­u t­il­ var­ahl­ut­ir­. „A›­ halda g­amla
Fordinum g­ang­andi. Sty›­ja hann í
a›­ l‡sa upp sína sterkustu eig­inleika,
hjálpa honum a›­ finna stystu lei›­ina
til a›­ komast á áfang­asta›­ og­ n‡ta ork­
una sem best... Stu›­la a›­ því a›­ hann
komist í ökufer›­ og­ g­eti noti›­ sín sem
best á me›­al hinna bílanna“.
Þa› gat­ l­ík­a ver­i› n‡l­egur­ bíl­l­ s­em
dek­k­i› s­pr­ak­k­ á. „Veit nú ekki alveg­
hvernig­ á a›­ skipta um svona dekk á
svona bíl, en er me›­ verkfæri sem g­eta
komi›­ a›­ g­ag­ni... næst g­etur þú skipt
sjálf og­ þarft ekki a›­ ey›­a mörg­um
klukkutímum í a›­ bí›­a eftir hjálp, sem
kannski aldrei kemur“.
Einn neminn k­om me› dæmi um
hl­jóms­veit­ina s­em ek­k­i f­ann t­óninn,
t­il­ a› út­s­k­‡r­a i›juþjál­f­un. „A›­ a›­sto›­a
hljómsveitina vi›­ a›­ finna tóninn,
ver›­ur hún a›­ vita hva›­ hún vill g­eta
spila›­ og­ hvar hún vill spila þa›­...
Hún ver›­ur a›­ setja sér tímamörk t.d.
a›­ tónleikar skuli ver›­a haldnir eftir
mánu›­. Starf mitt felst í því a›­ sty›­ja
hljómsveitina g­eg­num þetta ferli“.
I›juþjál­f­inn a›s­t­o›a›i f­ól­k­ vi› a›
l­át­a dr­auma s­ína r­æt­as­t­. Mó›ur­ l­anga›i
t­il­ a› f­ar­a t­il­ út­l­anda, á æs­k­us­t­ö›var­nar­,
ás­amt­ s­yni s­ínum en hann var­ me›
s­k­er­t­a f­ær­ni og l­é­l­egt­ s­jál­f­s­t­r­aus­t­. I›ju­
þjál­f­inn f­ór­ heim t­il­ f­jöl­s­k­yl­dunnar­
og út­vega›i m.a. þau hjál­par­t­æk­i s­em
þur­f­t­i t­il­ heimil­is­ins­ og f­er­›al­ags­ins­.
Anna› dæmi um hver­nig i›juþjál­f­ar­
s­t­ar­f­a, er­ um k­onu á mi›jum al­dr­i
s­em al­l­t­af­ var­ þr­eyt­t­ og or­›in óvir­k­.
I›juþjál­f­inn k­om heim t­il­ hennar­ og
hjál­pa›i henni a› f­or­gangs­r­a›a, f­inna
út­ me› henni hva› vær­i mik­il­vægas­t­ í
l­íf­inu og byr­ja þannig a› k­oma henni í
gang af­t­ur­.
Vins­æl­as­t­a s­var­i› var­ þó mál­s­­
hát­t­ur­inn „Gef›­u hung­ru›­um manni
fisk, þá se›­ur þú hung­ur hans í einn
dag­. Kenndu honum a›­ vei›­a, þá se›­­
ur þú hung­ur hans ævilang­t“. Fl­es­t­ir­
t­ók­u þó önnur­ dæmi s­em t­engdus­t­
því, a› ger­a f­ól­k­ s­jál­f­bjar­ga me›
s­k­jól­s­t­æ›ings­mi›a›r­i nál­gun. Þa› var­
t­il­gangs­l­aus­t­ a› k­enna manninum a›
vei›a f­is­k­ ef­ hann s­æi engan t­il­gang
me› þeir­r­i i›ju, f­anns­t­ k­anns­k­i f­is­k­ur­
vondur­ og þa› t­engdis­t­ á engan hát­t­
menningu hans­, né­ gil­dis­mat­i.
Hvers vegna fórst þú í sérsk­i­pulagt
B.Sc. nám?
Um f­jór­›ungur­ af­ i›juþjál­f­unum
t­ók­u f­r­am a› þær­ hef­›u f­ar­i› í
s­é­r­s­k­ipul­ag›a BSc. námi› vegna
hr­æ›s­l­u vi› a› dr­agas­t­ af­t­ur­ úr­ hinum
s­em f­ær­u í námi›. Mar­gar­ uppl­if­›u
þr­‡s­t­ing f­r­á umhver­f­inu, því námi› yr­›i
ek­k­i endur­t­ek­i›. „Ég­ upplif›­i pressu
frá umhverfinu, einnig­ líka dálítinn
hræ›­sluáró›­ur. Ég­ sit eftir ef ég­ ver›­
ekki me›­, á minni mög­uleika, ver›­
ekki eins g­ó›­ur i›­juþjálfi og­ hinar,
kannski á ég­ erfi›­ara me›­ a›­ fá vinnu
eftir 5 ár þeg­ar nánast allar ver›­a me›­
B.Sc. nema ég­. Ég­ ætla samt ekki í
meistaranám, ég­ ætla ekki a›­ ver›­a
yfirma›­ur, ég­ ætla ekki a›­ nota þessa
g­rá›­u til eins e›­a neins, ég­ fæ ekki
einu sinni launahækkun út á hana“.
Sé­r­s­k­ipul­ag›a B.Sc. námi› var­
hl­ut­i af­ s­ímennt­un og t­æpl­ega 30%
æt­l­u›u s­é­r­ í f­r­amhal­ds­nám og 9% t­ók­u
f­r­am a› þær­ æt­l­u›u í meis­t­ar­anám
í f­r­amhal­dinu. Nemar­nir­ s­áu þar­na
t­æk­if­ær­i t­il­ a› ef­l­a s­ig f­agl­ega og auk­a
n „Ég var› i›juþjálfi því a›
hugmynd­afræ›i i›juþjálfa
heilla›i mig og mér fannst
hún passa minni lífss‡n“.