Skólavarðan - 01.05.2007, Blaðsíða 10

10
KENNARINN SEM LEIÐTOGI
SKÓLAVARÐAN 4.TBL. 7. ÁRG. 2007
Staða kennarans hefur á undanförnum
áratugum breyst verulega, bæði
hvað varðar inntak starfsins og stöðu
kennarans í þjóðfélaginu. Í breyttu
samfélagi sem einkennist af aukinni
menntun og kröfum þegnanna um
gegnsæi og góða þjónustu hefur smátt
og smátt fjarað undan sjálfgefinni virð-
ingarstöðu starfsins. Þetta hefur haft
þær afleiðingar að okkar mati að nú er
svo komið að kennarar þurfa að ávinna
sér þá stöðu sem þeir vilja öðlast. Við
teljum farsælt að fagmennska sé sá
þáttur sem sjónum verði beint að. Einn
grunnþáttur fagmennsku kennarans er
að okkar mati leiðtogahæfni, enda er
hann ennþá í sjálfgefinni leiðtogastöðu
í kennslustofunni.
Fjarvera kennarans
Í umræðu um skólamál er athyglisvert
að skoða þá mynd sem þar birtist af
kennaranum og störfum hans. Umræðan
einkennist af því að aðrir segja kennurum
fyrir verkum og þeir svara með því að benda
á að þeir vinni vinnuna sína og einnig að
sá rammi sem þeim er búinn sé þröngur.
Í umræðunni birtist kennarinn oft sem
valdalaus leiksoppur en ekki leiðtogi og
fagmaður. Áhrif þessa geta orðið þau að
ímynd kennarans sem leiðtoga hverfur.
Undanfarinn áratug hefur umræða um
mikilvægi leiðtogafærni verið áberandi
og fjarvera kennarans í þeirri umræðu er
einkar áhugaverð. Þar er iðulega horft til
þeirra sem hafa formleg og viðurkennd
völd stöðu sinnar vegna. Sama á við
þegar skoðuð eru rit um leiðtogann í
skólastarfi. Þar er nær eingöngu fjallað
um þá sem hafa formlegt og viðurkennt
vald samkvæmt skipuriti, skólastjórnendur
og millistjórnendur. Hinn almenni kennari
kemst varla á blað nema sem viðfang
formlegra stjórnenda. Í leiðtogafræðum
er því litið framhjá kennaranum sem er
fyrsti leiðtogi barna að undanskildum
fjölskyldumeðlimum.
Höfundar kynntu sér leiðtogafræði
og skrif um leiðtogafærni til að finna
umfjöllun um kennarann sem leiðtoga.
Leitað var fanga í fræðilegum skrifum og
í gagnasafni Morgunblaðins. Þegar leitar-
orðið kennari er slegið inn í gagnasafn
Morgunblaðsins er niðurstaðan tæplega
400 greinar. Við nánari skoðun kemur í
ljós að í fæstum þeirra er kennarinn og
störf hans umfjöllunarefni. Þær fjalla
um skólamál í víðum skilningi og margar
þeirra um kaup og kjör. Sé leitarorðið
skólamál slegið inn í sama gagnasafn
birtast 43 greinar. Tæplega helmingur
þeirra eru framboðsgreinar þar sem
stjórnmálamenn lofa því að bæta skólana.
Tíu greinar fjalla um skólastarf, og þá
aðallega vandamál tengd sérkennslu eða
sérþörfum, og svo eru viðtöl við forsvars-
menn hagsmunasamtaka. Einnig eru
nokkur viðtöl við foreldra sem óska eftir
betri þjónustu fyrir börn sín.
Í þessum greinum ríkir alger þögn um
mikilvægi kennarans sem leiðtoga í lífi
barna. Hann er fjarverandi, ekki er rætt
um fagmennsku hans og störf en einblínt á
það sem hann gerir ekki og er ekki fær um
að veita. Greinar um skólamál og kennslu
fjalla að stærstum hluta um háleita
drauma stjórnmálamanna um betri skóla
og hins vegar um það sem skortir; hærri
laun, meiri mannafla, aukið tímamagn,
betra rými, fleiri sérúrræði og betri
kennsluhætti. Kennarinn er ekki gerandi
heldur hluti af pakkanum „foreldrar,
nemendur, kennarar og starfsfólk skóla“.
Í umræddum greinum er skólinn er
Leiksoppinn af snaganum og
leiðtogann sýnilegan!
Eiríksína Kr. Ásgrímsdóttir og Edda Kjartansdóttir