Skólavarðan - 01.02.2009, Blaðsíða 5

5
GESTASKRIF: þORvALdUR þORSTEINSSON
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 9. ÁRG. 2009
Vorið 2008 skrifaði ég fjórar greinar um
skólamál í Lesbók Morgunblaðsins. Þær
voru að nokkru byggðar á þeim ríflega
hundrað fyrirlestrum sem ég hef flutt á
undanförnum misserum um hlut sköpunar
í skólakerfinu frá sjónarhorni listamanns,
listkennara og foreldris. Þó svo að efnið
sé einhverjum lesendum kunnugt þar
sem margir fyrirlestranna voru fluttir að
frumkvæði skólayfirvalda auk þess sem
einhverjir hlutaðeigenda hafa etv. hnotið
um nefndar greinar í kjölfarið, þá segir
mér hugur að það sé skaðlaust að rifja upp
sumt af því sem þar bar á góma. Þó ekki sé
nema vegna þeirrar nýju trúar sem þjóðin
hefur öðlast á endurnýjun og uppstokkun á
flestum sviðum.
1
Það þarf varla að koma á óvart hvað virðing
fyrir skynjun og sköpunareðli nemenda
og kennara á erfitt uppdráttar í skólakerfi
Vesturlanda.
Stærsti hluti grunn- og framhaldsskóla-
áranna gengur nefnilega út á þjálfun í
undirbúningi: Að æfa sig í að búa sig undir
það sem ekki er hér; næsta áfanga, næsta
próf, næsta bekk, næsta skóla og yfirleitt
allt þetta sem koma skal og kallað er líf. Við
erum í fimmta bekk fyrst og fremst til að
komast í sjötta bekk. Í þessum skóla til að
komast í hinn. Hér til þess að verða þar. Og
það helst í tæka tíð.
Nær hvert sem litið er innan hefðbund-
inna námsgreina virðist þess vandlega gætt
að eitt leiði af öðru á meðan aðrir sjá til. Þar
birtist námsskrá og kennluefni iðulega í svo
einkennilega rökréttri orsakakeðju að lítið
virðist fyrir okkur að gera annað en hvessa
augun fram á veginn, mest af gömlum vana,
og jafna bilin.
Manneskja sem lærir að einblína í sífellu
fram á veginn í leit að því sem vantar upp
á til að hún verði „eitthvað” og fær ekki að
kynnast sjálfri sér sem mesta ævintýrinu,
hún verður aldrei nógu góð. Hún verður
einfaldlega aldrei nóg – og þess vegna á hún
heldur aldrei eftir að fá nóg. Þess vegna eins
gott að halda áfram leitinni í þeirri trú að
framundan sé það sem geri gæfumuninn.
Sem er nokkuð snjöll uppskrift að verslandi
vinnuafli; auðsveipu fólki sem gerir ekki
kröfu um að njóta þess sem það er að
gera. Hefur verið vanið af að veita eigin
sköpunareðli athygli. Telur sig ekki sjálft
til tekna. Afskrifar það sem ekki tilheyrir
námsefninu eða verklýsingunni, - þar með
talið eigin sýn, eigin skynjun, eigin tjáningu,
eigin uppgötvanir, eigin hugmyndir, eigin
skapandi tilveru. Hvorki meira né minna.
2
Við megum aldrei sætta okkur við skóla sem
kennir barninu okkar að það sé ekki nóg.
Barni á ekki að finnast það þurfa að flýta
sér að verða fullorðið.
Hvert barn á rétt á virðingu fyrir það sem
það er áður en við förum að spyrja hvað það
ætlar að verða.
Hvert barn á skilyrðislausan rétt á að
upplifa sig sem allt sem þarf, hér og nú.
Þannig lærir það að líta á sjálft sig og
aðra sem ófyrirsjáanlegt ævintýri, hlaðið
góðum gjöfum.
Barn sem fær að vera barn lærir af
AÐ SJÁ DÖGG Á VATNI…
Við erum í fimmta bekk fyrst og fremst til að komast í sjötta
bekk. Í þessum skóla til að komast í hinn. Hér til þess að
verða þar. Og það helst í tæka tíð.
Barn sem fær að vera barn er uppteknara af því hvað það er
heldur en hvað það ætlar að verða.