Félagsbréf - 01.10.1960, Blaðsíða 47

félagsbréf
45
í konungsförinni, og Valdimar prins ríð-
ur rauðum hesti, sem Eirikur á og þeir
koungsfeðgar fala. Eiríkur segir hestinn
eigi falan fyrir fé, en vill gefa prinsinum
hann. Ekki vill konungur þaS, og verS-
ur úr, aS Eiríkur þiggur nokkra greiSslu
fyrir þann rauSa. Segja þeir konungur og
prins Eirík velkominn aS heimsækja sig,
ef hann komi nokkru sinni til Kaup-
mannahafnar. Bóndinn undan Fjöllunum
lætur ekki sitja viS orSin tóm og gerir
sér ferS á hendur til konungsstaSar. —
Heimsækir hann þar bæSi prinsinn og
konung föSur hans aS Bernstoffshöll og
færir þeim meSal annars aS gjöf eitt
merkilegt koffort, sem gert hafSi Skúli
sonur Eiríks. Var þaS meS trélæsingu
og voru 15 handtök aS ljúka því upp, en
hólf mörg voru í koffortinu. Þá gefur
konungur og fólk hans Eiríki skilirí af
ser en hann gefur því öllu myndir af sér
aftur, „sem þaS tók viS meS Ijúflyndi."
Hefur þetta utanlandsflakk kotbóndans
og ganga hans á konungsfund ekki þótt
litlum firnum sæta á þeim árum. En
Eiríkur bóndi lætur sér ekki nægja aS
kynnast heiminum umfram flesta aSra
íslendinga á þeim tímum. Hann er sífellt
hugsandi um eilífSarmálin og sálarheill
sina og sinna. Hann kemst í kynni viS
mormóna, eignast ÞórS DiSriksson, mor-
mónatrúhoða og höfund kversins góSa, aS
spámanni, lætur skirast niðurdýfingar-
skírn til hinnar einu sönnu trúar heilagra
af síSari dögum og flyzt vestur til Utah
moS fjölskyldu sína. Hyggst hann taka
'Þar upp búsetu í því himnaríki, sem mor-
monar hófu aS byggja á jörSu hér. Þar
heldur Eirikur aS hann muni finna sann-
leikann, er hann hefur svo mjög þráS.
Svo mjög stySst Kiljan í bók sinni viS
frásögur Eiríks á Brúnum, aS þar má
kenna flesta þá viSburSi, sem hann lætur
gerast í sögu sinni, en auk þess sækir
hann efni í ytri búning sögunnar víSar
aS. Hefur hann gert sér far um aS kynn-
ast staSháttum öllum undir Eyjafjöllum,
nöfnum á ýmsum bæjum, sem komnir eru
í eySi og honum þykir betur henta aS
nota i söguna en nöfn bæja, sem enn eru
í byggS, en sá hluti sögunnar, sem gerist
hér á landi, á sér aS mestu leyti staS
undir Austur-Eyjafjöllum, þar sem heitir
Steinar, eða þar í grennd, og HlíS. Auk
þess aS kynnast þessu umhverfi hefur höf-
undurinn jafnframt lagt sig mjög eftir
frekari vitneskju um ýmsa atburSi og per-
sónur, sem á sínum tima komu mjög viS
sögu þar eystra, en Eiríkur minnist annaS
hvort lítillega á eSa ekki í frásögum sín-
um. Hefur Kiljan þar án efa notiS aS-
stoSar einhvers, sem vel er kunnugur þar
í sveit og kannski búsettur.
Af þessum ástæSum mætti e.t.v. segja
sem svo, aS Paradísarheimt geti varla tal-
izt mikill eSa frumlegur skáldskapur, og
aS þessu leytinu liggur mér viS aS segja,
aS sagan Hkist einna helzt raddsetningu
eSa útfærslu á gömlu stefi, sem fært er
í nýtt og stærra form og úr því unnin
ýmis tilbrigði. Kiljan hefur að vísu fariS
svipaS aS í ýmsum fyrri verkum sínum,
eins og til dæmis Heimsljósi, sem mér
hefur ávallt þótt eitt fegursta skáldverk
hans. Sjaldan hafa þó fyrirmyndirnar
verið manni jafn augljósar eins og í Para-
dísarheimt. En þótt hann sæki ýmislegt í
frásagnir Eiríks, þá held ég aS rétt sc
aS aSalpersóna sögunnar, Steinar frá
Hlíðum undir SteinahlíSum, eigi ekkert
sérstakt skylt viS Eirik frá Brúnum aS
skapgerS og innra eSli. í sköpun sinni á
þessari merkilegu persónu fer Kiljan al-
gjörlega sínar eigin leiSir. Hann gerir
Steinar aS hinum mikla leitanda, bónd-
anurn, sem hverfur á brott frá börnum