Félagsbréf - 01.03.1961, Blaðsíða 26

16
FÉLAGSBRÉF
er svipur hennar svo hræðilegt sambland af grimmd og tilhlökkun, að það fer
hryllingur um hverja taug. Og þegar hún syngur Borðsálminn eftir Jónas
Hallgrímsson, verður þetta ljóð og lag, sem hver íslendingur hefur kunnað
frá barnæsku, alveg nýtt, eins og maður hafi aldrei heyrt það fyrr. Hún
hikar ekki við, eins og enskur söngdómari hefur komizt að orði, „að rífa
hina yndislegu rödd sína í tætlur og tötra“ til þess að lýsa þeim ótömdu
tilfinningum, hrifningu, hörmum og ofsagleði, sem stundum búa í þjóð-
lögunum. Það hefur líka verið sagt um hana, að hún flytji þann boðskap,
að allar þjóðir eigi, þrátt fyrir sérkenni hverrar um sig, innst í-hug og
hjarta sömu sorgirnar og sömu gleðina, eilífar, eldgamlar og alltaf nýjar.
Það er ekkert skrum, að Gagga sé víða fræg. Hún hefur farið bæ úr bæ
um flest lönd Norðurálfunnar og Norður-Ameríku. Alls staðar hefur hún
sigrað. Hún hefur komið til höfuðborga sönglistarinnar, eins og til dæmis
Vínarborgar, fyrst öllum ókunn, byrjað í minnsta sal, sem hægt var að fá,
en endað á því að troðfylla stærsta salinn og heilla vandlátustu áheyrendur
veraldarinnar. Söngdómarar heimsblaðanna hafa gefizt upp skilyrðislaust,
þegar þeir hlustuðu á hana: „Þessu er ekki til neins að ætla sér að lýsa,
þetta verða menn að heyra.“ „Ég minnist þess ekki að hafa hlustað á
neitt, sem var svona fullkomið.“ Og hún veit, hvað hún má bjóða sér.
Þegar Adolf Hitler og nazistar komust til valda í Þýzkalandi, þar sem hún
átti áður miklum vinsældum að fagna, var henni bannað að syngja Gyð-
ingalög. „Þá get ég vel komizt af án þess að syngja í Stór-Þýzkalandi“,
sagði Gagga. Og hún hefur ekki stigið fæti sínum þangað síðan. Nú er
Hitler úr sögunni, en Gagga heldur áfram að syngja. Og nú getur hún komið
aftur til Þýzkalands og sungið þar Gyðingalögin sín, þegar henni þóknast.
En það er eitt, sem ég hef ekki nefnt ennþá og áheyrendum hennar hér
á landi mun hafa komið mest á óvart, þó að þeir hefðu séð eitthvað um
það í blöðunum — og það er íslenzkan hennar Göggu. Hún flutti formál-
ana að lögunum hér á íslenzku, eins og hún talar ensku í Englandi, frönsku
í Frakklandi o.s.frv. Og hvernig var þá þessi íslenzka? Hún var dálítið
skrítin, stundum hálfgert barnamál. En hún hljómaði svo fallega, að það
var ekki nema til gamans, þó að einstöku rangar beygingar slæddust með.
Þetta var ekki sú íslenzka sem menn geta lært af málfræðibókum og kenn-
urum. Það var hennar eigið mál. Það var málið, sem lítil Reykjavíkur-
stúlka hafði lært á barnsaldri, alltaf elskað og aldrei gleymt.