Félagsbréf - 01.12.1963, Síða 71

uppruna, og bendir það enn til
austurslóða. — Ekki mundi ég held-
ur vilja sverja fyrir, að Völundar-
kviða kynni að hafa flutzt lítt breytt
milli þjóðlanda, hver sem uppruni
hennar annars kann að vera. Að
minnsta kosti eru furðulegar orða-
lagslíkingar með eddukvæðinu og
hinni stuttorðu endursögn sams konar
efnis í engilsaxneska kvæðinu, sem dr.
Einar kallar hinu snjalla nafni Tregróf
Dýra.
Þessar fáu athugasemdir mínar eru
settar hér fram til að sýna dæmi þess,
hversu margt það er í eddufræðum,
sem leitt getur menn inn á mismun-
andi brautir og valdið því, að sínum
augum líti hver á silfrið. Rannsókn-
arefnið er þannig vaxið, að víða er
ótraust undir fótum. Dr. Einar verður
einnig manna sízt sakaður um óvar-
kárni og lítt rökstuddar fullyrðingar
eða óskhyggju. I þessu riti hans sem
öðrum ber öll röksemdafærsla hans
vott um óvenjulega hlutlægni og ein-
læga sannleiksleit.
Því fer fjarri, að höfundur láti við
það eitt sitja í þessum síðasta og
mesta kafla ritsins að ræða bókmennta-
söguleg vandamál kvæðanna. Hann
missir aldrei sjónar á því, að þau eru
listaverk, stigin upp úr hugardjúpi
mikilla skálda og eru enn lifandi þátt-
ur íslenzkrar menningar. Verulegum
hluta máls síns um hvert kvæði ver
hann til skýringar og túlkunar á meg-
inhugsun, lífsviðhorfi og orðlist hvers
kvæðis og leggur sig því meira fram
sem verkið er stórhrotnara. Það er
sem höfundur leiði lesandann til borðs
til að bergja með' sér á drykk hins
dýra mjaðar, og er þá gott að hlíta
leiðsögn hans um hinn forna skáld-
heim. Ég nefni aðeins sem dæmi kafl-
ana um Hávamál, Grímnismál, Skírnis-
mál, Völuspá, Völundarkviðu og Atla-
kviðu. Svo annt sem honum er um að
grafast sem gaumgæfilegast fyrir um
aldur, upprunastað og ytri sögu
kvæðanna, er honum þó enn meira í
mun að gefa lesandanum hlutdeild í
tign þeirra og fegurð. Þessi sjónar-
mið haldast í hendur gegnum allt
verkið og gera það að samofinni
heild þrátt fyrir alla skiptingu í
kafla og þætti.
Að lokum mætti spyrja: Fyrir hvers
konar lesendur er þetta rit skrifað?
Höfundur nefnir það hvergi, en mér
virðist hann hafa þrjá hópa manna í
huga: aðra vísindamenn í íslenzkum
fræðum, hvar sem er í heiminum,
námsmenn í íslenzkum fræðum, eink-
um þá, er leggja höfuðáherzlu á bók-
menntasögu við Háskóla Islands, og
síðast en ekki sízt alla þá, sem unna
íslenzkum fornbókmenntum, en það
er sem betur fer álitlegur hluti þjóð-
arinnar og verður vonandi alla tíð.
Ætla mætti, að erfitt væri að ná til
þessara þriggja hópa í einu og sama
riti, en það er aðal margra góðra
bóka, að menn á mismunandi þekking-
ar- og þroskastigi geta notið þeirra
hver með sínum hætti og séð þær
síðan í nýju ljósi við nánari kynni.
Ég hygg, að þessi bók sé ein þeirra.
FÉLAGSBRÉF 67