Frón - 01.01.1944, Blaðsíða 42

36
Ólafur Gunnarsson
maSur hvcrgi híbýlum að ráSa. Allir íslenzkar farkennarar eru
því annaShvort nýir af nálinni eSa gamlir piparkarlar, einstöku
sinnum kerlingar.
Eftir þennan inngang er lesendum vafalaust ljóst hvar skór-
inn kreppir og hvar umbóta er mest þörf.
Ef ræSa skal framtíSarskólamál íslendinga, ber fyrst aS
minnast þess, aS aSstaSa þjóSarinnar verSur hverju sem fram
vindur gerbreytt aS ófriSnum loknum. Hvernig sem ríkisréttarleg
staSa íslands verSur, leikur enginn vafi á því, aS veldi fjarlægSar-
innar er aS fullu og öllu hruniS. ísland verSur framvegis ein
samgöngustöS heimsins, og getur undir engum kringumstæSum
falizt fyrir umheiminum. Ef íslenzka þjóSin á aS halda virSingu
sinni sem siSmenningarþjóS, verSur hún a. m. k. aS standa
öSrum þjóSum jafnfætis í orSi og verki. ViS þessa óhagganlegu
staSreynd verSur þjóSaruppeldiS aS miSast á komandi árum.
Eins og ég minntist á áSur, fullnægja bæjaskólarnir nokkurn
veginn þeim kröfum, sem framhaldsskólarnir gera til þeirra. PaS
má því búast viS aS þeir fylgist meS í breyttum aSstæSum og
fullnægi enn strangari kröfum framvegis, án gagngerSra
breytinga.
Allt öSru máli er aS gegna um sveitaskólana. Par eru umbætur
aSkallandi og óumflýjanlegar. SíSustu árin hafa flestir sveita-
skólar afhent framhaldsskólunum ungmenni sín mun lakar
menntuS en bæjaskólarnir. I5aS er óhagganleg staSreynd, aS ungl-
ingar úr sveit ganga undir inntökupróf framhaldsskólanna án
nokkurrar verulegrar kunnáttu í málum og oft meS hrapallegar
glufur í reiknings- og íslenzkukunnáttu. Þessi vanþekking er
vitanlega ekki unglingunum sjálfum aS kenna; sveitakennararnir
geta þaSan af síSur tekiS sökina á sínar herSar; þeir gera yfir-
leitt þaS sem þeir geta þann takmarkaSa tíma, sem þeir hafa
börnin undir sinni umsjá. Sökin er skólafyrirkomulagsins, þ. e.
a. s. þjóSfélagsins. Farkennslan getur aldrei bætt úr þessu, þar
eS hún veitir börnunum aSeins 2—3 mánaSa kennslu. Peir ungl-
ingar sem farkennslu njóta eru þannig skör lægra settir af
þjóSfélaginu en jafnaldrar þeirra viS allra aSra skóla landsins.
Sumir munu vilja segja, aS margir beztu menn þjóSarinnar hafi
komiS úr sveitum, sem annaShvort hafi haft farkennara eSa alls
engan kennara. Petta er hárrétt, en þaS ber engan veginn blak
af farkennslunni, heldur sannar þaS ágæti þeirra manna, sem