Frón - 01.01.1944, Qupperneq 50

Rannsóknir á náttúru íslands
Eftir Guðna Guðjónssorx.
ú eru mörkuð tímamót í sögu íslands, þar eð allt bendir
i- >1 til þess, að stofnaS verSi íslenzkt lýSveldi. En vandi fylgir
vegsemd hverri, og nauSsyn er á því, aS íslenzka þjóSin geri sér
ljóst, hvaSa verkefni eru hendi næst. ÞaS þykir sjálfsögS menn-
ingarleg skylda hverrar sjálfstæSrar þjóSar, aS rannsaka til
hlítar náttúru þess lands, sem hún byggir, og staSfesta meS því
eignarrétt sinn á því. í sama tilgangi hafa þær þjóSir, sem eiga
nýlendur í öSrum heimsálfum, sent þangaS visindaleiSangra,
hvern á fætur öSrum. Auk þess sem slíkt hefur beinlínis menn-
ingarlegt gildi, þá eru slíkar rannsóknir nauSsynlegur grund-
völlur nýtingar á auSæfalindum landsins.
Hvernig er nú þessum málum variS hjá okkur? PaS er til-
gangur þessarar greinar aS vekja athygli á þessu atriSi, og í því
sambandi er vert aS rifja dálítiS upp af því, sem hingaS til
hefur veriS gert á þessu sviSi.
Allir kannast viS Eggert Ólafsson, Bjarna Pálsson, Svein
Pálsson, Jónas Hallgrímsson og Porvald Thoroddsen. Pessir
menn lifSu á þeim tímum, er Island var dönsk hjálenda, og þeim
var þaS öllum sameiginlegt, aS þeir ferSuSust um landiS, til þess
aS vinna aS náttúrurannsóknum, meS fjárhagslegum styrk
dönsku krúnunnar eSa annarra danskra stofnana. Afreksverk
þeirra mega heita kunn hverju mannsbarni heima, en hljóSara
hefur veriS um arftakendur þeirra, þó ekki vegna þess, aS þeir
væru hinum síSri, heldur hafa aSstæSurnar breytzt svo mjög.
ÞaS nægir aS nefna menn eins og Bjarna Sæmundsson, Helga
Jónsson, GuSmund G. BárSarson og Stefán Stefánsson, sem allir
eru liSnir. Pessir menn urSu aS eySa mestum hluta ævi sinnar
í aS kenna óþekkum krökkum, og samt liggja eftir þá vísindaleg
afköst, sem lengi munu halda nafni þeirra á Iofti. Pau eru unnin
í tómstundum og á elliárum fyrir litla eSa enga aukaþóknun.
Helgi Péturss fyllir sama flokk, en hann hefur sérstöSu aS ýmsu
leyti. Hann vann þegar á unga aldri verk, sem vöktu athygli
annarra jarSfræSinga, og allt benti til þess, aS hann ætti eftir aS
verSa frægur jarSfræSingur. En hugur hans beindist til annarra
himinhnatta.