Fréttablaðið - 22.09.2016, Síða 34

Enginn flýr heimaland sitt að gamni sínu og leggur líf sitt (og jafnvel barna sinna) í hendur
smyglara til að komast inn í ramm-
gerða Evrópu. Samt sem áður hafa
hundruð þúsunda karla, kvenna og
barna orðið að gera það á þessu ári
og þúsundir þeirra hafa týnt lífi sínu
á Miðjarðarhafinu eða orðið fyrir
miklu ofbeldi í leit sinni að öruggu
skjóli. Það varð fólk að gera vegna
þess að það átti ekki annarra kosta
völ.
Til Íslands leitar svo brotabrot af
því fólki sem flýr til Evrópu undan
stríðsátökum og ofsóknum. Í ár eru
það rétt um 400 manns. Þá heyrast
stöku raddir um að Ísland hafi ekki
efni á að hjálpa þessu fólki og að
betur sé fénu varið í að hjálpa því á
eigin heimaslóðum. En er það hægt?
Og það á sama tíma og Ísland leggur
tiltölulega lítið fé og að meðaltali
lægra hlutfall í alþjóðlegt hjálpar-
starf en önnur OECD-ríki. En alþjóð-
legt hjálparstarf á einmitt að stuðla að
stöðugleika og þróun heima fyrir svo
fólk þurfi ekki að flýja. Og gleymum
heldur ekki, að þegar kemur að því að
hjálpa berskjölduðu fólki á eitt ekki
að útiloka annað. Það er bæði hægt að
aðstoða fólk sem kýs að yfirgefa ekki
heimalandið þrátt fyrir að þar búi
það við stöðuga lífshættu og fólk sem
ákveður að leita skjóls annars staðar.
Ísland er eyja en ekki eyland
Við höfum byggt upp hagsæld
okkar og öryggi á samvinnu við
önnur ríki. Við þáðum sjálf gríðar-
lega mikla fjárhagsaðstoð í kjölfar
heimsstyrjaldarinnar síðari í formi
Marshall-aðstoðarinnar. Við þáðum
einnig þróunaraðstoð og hættum
því reyndar ekki fyrr en 1976. Getur
verið að við viljum allt fyrir ekkert?
Þiggja mikla aðstoð sjálf, en ekki
að taka á móti flóttafólki og heldur
ekki að veita fátækum og óstöð-
ugum ríkjum þróunar- og mannúð-
araðstoð í samræmi við markmið
Sameinuðu þjóðanna um 0,7% af
vergum þjóðartekjum?
Verum stolt af því að vera auðugt
ríki og friðsælt. Verum ekki síður
stolt af því að geta gefið til baka af
því sem við sjálf fengum. Nýtum
mannauð þeirra flóttamanna sem
hingað leita. Og hjálpum á sama
tíma því fólki sem áfram vill vera
í eigin heimaríki með því að veita
þróunar- og mannúðaraðstoð til
fátækra ríkja og óstöðugra. Því hafa
íslensk stjórnvöld lofað í rúma þrjá
áratugi. Er ekki kominn tími til að
við það verði staðið svo fólk þurfi
ekki að flýja fátækt og stríðsátök?
Hvar er eiginlega best
að hjálpa fátæku og
stríðshrjáðu fólki?
Eiga stjórnvöld eitthvað með að skerða lífeyri eldri borgara hjá almannatryggingum vegna
greiðslna til þeirra úr lífeyrissjóði?
Ég segi: Nei. Þau eiga ekkert með
það. Þegar lífeyrissjóðirnir voru
stofnaðir, var gert ráð fyrir því,
að þeir yrðu viðbót við almanna-
tryggingar. Þeir áttu ekki að skerða
almannatryggingar neitt. Ef slíkar
ráðagerðir hefðu verið uppi, hefði
launafólk aldrei greitt neitt í lífeyris-
sjóðina.
Þegar ríkisstjórn er að skerða
lífeyri aldraðra hjá almannatrygg-
ingum eins og gerist nú, er eins og
ríkisstjórnin sé að fara bakdyrameg-
in inn í lífeyrissjóðina og láti greipar
sópa þar um eigur okkar sjóðfélaga.
Áhrifin eru nákvæmlega eins. Það
verður að stöðva þetta strax. Það er
ekki nóg að draga úr skerðingum.
Þetta er ekkert samningsatriði. Við
eigum þennan lífeyri í lífeyrissjóð-
unum. Við viljum fá hann óskertan
á eftirlaunaaldri, hvorki meira né
minna. Stjórnvöld þurfa ekki að
vera að gorta af því að þau dragi úr
skerðingum. Það á að afnema skerð-
inguna alveg, rétt eins og Bjarni Ben
lofaði fyrir síðustu kosningar 2013
þó hann sé nú búinn að gleyma
þessu loforði!
Þekkist ekki á  Norðurlöndunum
Þessar miklu skerðingar, sem hér
eru, tíðkast ekki  annars staðar
á  Norðurlöndunum. Þar fá eldri
borgarar þann lífeyri, sem þeir hafa
greitt í lífeyrissjóð óskertan. En
auk þess er grunnlífeyrir þar miklu
hærri en hér, þrefalt hærri. Hann er
120-130 þúsund krónur á mánuði
þar. Heildarlífeyrir er einnig miklu
hærri þar. Samt er hagvöxtur meiri
hér og afkoma ríkissjóðs góð. Eftir
hverju eru stjórnvöld þá að bíða?
Aðstæður til þess að greiða öldr-
uðum og öryrkjum hærri lífeyri eru
góðar. Það vantar bara viljann.
Aldraðir greiða sjálfir
mest af ellilífeyrinum
Athuganir hafa leitt í ljós, að líf-
eyrisþegar hér greiða miklu stærri
hlut sjálfir í lífeyrinum til aldraða en
gerist í hinum norrænu ríkjunum.
Það stafar af því, að lífeyrissjóðirnir
greiða svo mikið af lífeyrinum og
ríkið skerðir á móti sínar greiðslur
á vegum almannatrygginga. Tölur
leiða í ljós, að hér greiða lífeyris-
þegar sjálfir 60% af ellilífeyri sínum.
Þetta er miklu hærra hlutfall en
á  Norðurlöndunum. Þar verður
ríkið að greiða megnið af ellilíf-
eyrinum en hér greiða eldri borg-
arar sjálfir stærsta hlutann af lífeyr-
inum. Samt kvartar og kveinar ríkið
miklu meira hér en annars staðar
á Norðurlöndunum og vill ekkert
gera fyrir eldri borgara. Það er eins
og ríkisstjórnin hér sé á móti eldri
borgurum.
Fara bakdyramegin inn í lífeyrissjóðina!
Velferðarráðuneytið kynnti á dögunum niðurstöðu skýrslu McKinsey & Comp-
any: Lykill að fullnýtingu tækifæra
Landspítalans. Áhersla skýrsl-
unnar er á rekstrarhagkvæmni og
framleiðni vinnuafls Landspítalans
og notuð voru tvö sænsk sjúkra-
hús til viðmiðunar, Karolinska
háskólasjúkrahúsið og háskóla-
sjúkrahúsið í Umeå. Skýrt kemur
fram í skýrslunni að ekki er verið
að horfa á samanburðinn við bestu
starfsvenjur á heimsvísu og nauð-
synlegt að hafa það í huga þegar
horft er á niðurstöður skýrslunnar.
Skýrslu sem þessari ber að fagna
þar sem bent er á skort á heildar-
stefnu og stýringu veittrar heil-
brigðisþjónustu á Íslandi. Tíma-
bært er að taka upp ákveðna
þjónustustýringu og að fólki sé
leiðbeint með hvert það eigi að
sækja mismunandi heilbrigðis-
þjónustu. Það er ljóst að vissa þjón-
ustu, sem nú er veitt á Landspítala
og á einkastofum sérfræðilækna,
ætti að veita á heilsugæslustöðv-
um. Stærstur hluti af útskriftar-
vanda Landspítala er vegna skorts
á úrræðum fyrir sjúklinga sem
þurfa áframhaldandi hjúkrunar-
þjónustu á ódýrara þjónustustigi.
Ekki er hægt að útskrifa þá til að
rýma fyrir bráðveikum sjúklingum
og minnka markvisst biðlista eftir
aðgerðum þar sem það vantar fleiri
hjúkrunarrými og aukin úrræði
í heimahjúkrun og innan heilsu-
gæslunnar.
Misskilnings virðist gæta
Lausnir undanfarinna ára hafa
dugað skammt og kemur það vel
fram í skýrslunni. Misskilnings
virðist þó gæta á meðal skýrsluhöf-
unda þar sem þeir telja að þegar
búið verður að leysa útskriftar-
vanda Landspítala þurfi færri
hjúkrunarfræðinga þar til starfa.
Með fækkun legudaga og aukinni
skilvirkni í starfsemi legu- og
göngudeilda eykst álagið og þar
með hjúkrunarþörfin. Það er því
hæpið að hægt sé að fækka hjúkr-
unarfræðingum í starfi þegar flæði
bráðveikra sjúklinga eykst. Til
að tryggja útskriftarúrræðin fyrir
Landspítala þarf einnig að fjölga vel
menntuðum hjúkrunarfræðingum
í heilsugæslunni og heimahjúkrun
svo hægt sé að taka við þeim og
veita áframhaldandi þjónustu því
ekki verða sjúklingarnir útskrifaðir
út í tómið. Góð mönnun hjúkrunar-
fræðinga sem hafa þekkingu og
færni í að sinna fólkinu t.d. í sínu
heimaumhverfi eða á öldrunar-
stofnun er lykilatriði í að því farnist
vel en það hafa margar rannsóknir
þegar sýnt fram á.
Við mat á frammistöðu Land-
spítala er notast við svonefnd
greiningartengd hópgildi (e.
Diagnsosis-related group, DRG).
Þessi gildi byggja á flokkun sjúkl-
inga eftir sjúkdómsgreiningum,
aðgerðum og meðferðum, kyni,
aldri og eðli útskriftar og kemur
Landspítali ágætlega út í saman-
burði við sænsku sjúkrahúsin tvö.
Hafa ber í huga að DRG tekur ekki
tillit til hjúkrunarþyngdar nema að
takmörkuðu leyti þar sem sjúkling-
ur með fáar DRG greiningar getur
þurft mikla hjúkrun. Þegar lagt er
mat á frammistöðu Landspítalans
og eingöngu notast við DRG er því
ekki verið að taka inn einn stærsta
kostnaðarliðinn sem er hjúkrun
og raunverulegar hjúkrunarþarfir
sjúklinga.
Hundruð hjúkrunarfræðinga vantar
Nú vantar fleiri hundruð hjúkr-
unarfræðinga til starfa á heil-
brigðisstofnanir á Íslandi. Á næstu
árum verður stór hluti hjúkrunar-
fræðinga komin á eftirlaunaaldur
og ná Háskóli Íslands og Háskólinn
á Akureyri ekki að útskrifa nógu
marga hjúkrunarfræðinga árlega
til að mæta þessari vaxandi þörf.
Helmingur starfandi hjúkrunar-
fræðinga á Íslandi vinnur á Land-
spítala og benda skýrsluhöfundar
á að huga verði að nægu framboði
menntaðra hjúkrunarfræðinga
fyrir heilbrigðisþjónustuna.
Fram kemur að það þurfi að
sjá til þess að nægjanlegur fjöldi
hjúkrunarfræðinga sé starfandi til
að heilbrigðiskerfið geti starfað
eðlilega. Samkeppni er um vel
menntaða hjúkrunarfræðinga í
hin ýmsu störf, m.a. á almenna
markaðnum, og hefur hjúkrunar-
fræðingum í starfi á heilbrigðis-
stofnunum farið fækkandi. Þrjár
meginástæður sem hjúkrunarfræð-
ingar nefna fyrir því að þeir starfi
ekki innan heilbrigðiskerfisins eru
léleg laun, óviðunandi vinnuum-
hverfi og of mikið vinnuálag. Til að
halda hjúkrunarfræðingum í starfi
eða fá þá til starfa á ný, þarf að
bæta launakjör, vinnuumhverfi og
tryggja fullnægjandi mönnun sem
getur dregið úr vinnuálagi og gert
starfið eftirsóknarverðara.
Það er gott að fá svona skýrslu
þar sem vandinn er greindur og
aðgerðir settar fram sem geta styrkt
íslenskt heilbrigðiskerfi í fram-
tíðinni. Talið er að hægt sé að inn-
leiða umbæturnar að fullu innan
fjögurra ára. Þess væri óskandi.
Mikilvægi hjúkrunarfræðinga
á breyttum Landspítala
Björgvin
Guðmundsson
viðskipta­
fræðingur
Það verður að stöðva þetta
strax. Það er ekki nóg að
draga úr skerðingum. Þetta
er ekkert samningsatriði.
Við eigum þennan lífeyri í
lífeyrissjóðunum. Við viljum
fá hann óskertan á eftir-
launaaldri, hvorki meira né
minna.
Verum stolt af því að vera
auðugt ríki og friðsælt.
Verum ekki síður stolt af því
að geta gefið til baka af því
sem við sjálf fengum. Nýtum
mannauð þeirra flótta-
manna sem hingað leita. Og
hjálpum á sama tíma því
fólki sem áfram vill vera í
eigin heimaríki.
Atli Viðar
Thorstensen
sviðsstjóri
hjálpar­og
mannúðarsviðs
Rauða krossins
Guðbjörg
Pálsdóttir
starfandi for­
maður Félags
íslenskra hjúkr­
unarfræðinga
Með fækkun legudaga og
aukinni skilvirkni í starfsemi
legu- og göngudeilda eykst
álagið og þar með hjúkrunar-
þörfin. Það er því hæpið
að hægt sé að fækka hjúkr-
unarfræðingum í starfi þegar
flæði bráðveikra sjúklinga
eykst.
2 2 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 F I m m t U D A G U r34 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð I ð
2
2
-0
9
-2
0
1
6

0
4
:2
4
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
A
A
7
-7
E
A
C
1
A
A
7
-7
D
7
0
1
A
A
7
-7
C
3
4
1
A
A
7
-7
A
F
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
8
0
s
_
2
1
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K