Fréttablaðið - 22.09.2016, Blaðsíða 50

Má bjóða þér að taka við rekstri á bíl nágrannans ótímabundið? Samið er
um heildarakstur og viðhald gegn
fastri greiðslu, en svo samið um
umframakstur, hækkað eldsneytis-
verð eða breyttar forsendur eftir
dúk og disk, eða aldrei.
Allt of oft eru samningar sveitar-
félaga við ríkið á þessum nótum.
Samningarnir sem í upphafi
rétt duga fyrir viðskiptunum,
úreldast á skömmum tíma vegna
launahækkana, íþyngjandi laga-
setninga eða annarra þátta.
Sveitarfélögin stramma þá af
reksturinn og uppskera óánægju
íbúanna, vegna þjónustu, sem ríkið
á með réttu að kosta. Þetta á við um
öldrunarþjónustu, málefni fatlaðs
fólks, rekstur tónlistarskóla og
sjúkraflutninga svo dæmi séu nefnd.
Þá er ónefnt þegar ríkið ræðst í ein-
hliða aðgerðir eins og heimildir til
úttektar á séreignarsparnaði, sem
rýra tekjur sveitarfélaga.
Þá skeytir ríkið ekki um að rukka
sanngjarnt gjald af ferðamönnum
sem nýst gæti sveitarfélögunum
til uppbyggingar innviða en fleytir
sjálft rjómann af sívaxandi ferða-
mannastraumi.
Rétt er að nefna það að sveitar-
félög hafa mjög takmörkuð tækifæri
til tekjuöflunar. Þannig fá þau að
hámarki 14,52% útsvarsgreiðslur af
skatttekjum einstaklinga en ekkert
af þeim sem kjósa, og eru í aðstöðu
til, að borga sér meginhluta tekna
sinna í fjármagnstekjur.
Mikil umræða hefur verið meðal
sveitarstjórnarfólks um þessi mál og
á meðan ríkið fitnar eins og púkinn
á fjósbitanum þá er rekstur sveitar-
félaganna í járnum. Það er því orðið
afar brýnt að fram fari heildarendur-
skoðun á skiptingu skatttekna milli
ríkis og sveitarfélaga án frekari tafa.
Ríki og sveitarfélög
Guðmundur Baldvin Guðmundsson
Logi Már Einarsson
Matthías Rögnvaldsson
oddvitar meirihlutans í bæjarstjórn
Akureyrar
Nýlega sendu flestir fjöl-miðlar á landinu opið bréf til Alþingis þar sem skorað
var á þingið að gera málefnalegar
og tímabærar breytingar á íslenskri
löggjöf til þess að jafna samkeppnis-
stöðu íslenskra fjölmiðla gagnvart
erlendum efnisveitum.
Félag rétthafa í sjónvarps- og kvik-
myndaiðnaði (FRÍSK) hefur undan-
farið ár rætt sömu mál við hina ýmsu
ráðamenn og þingflokka og bent á
hve gífurlega mikilvægt það er að
íslenskir fjölmiðlar (og aðrir sem
starfa á sambærilegum markaði,
þ.m.t. kvikmyndahúsin) séu sam-
keppnishæfir við erlendar efnis-
veitur. Sem dæmi um stöðuna sem
nú er uppi má nefna að samkvæmt
könnun sem gerð var rétt áður en
efnisveitan Netflix var opnuð form-
lega hér á landi tók fyrir tækið 500
milljónir króna árlega af íslensku
fjölmiðlakökunni (þ.e. þeir sem ann-
ars hefðu keypt efnið af íslenskum
efnisveitum). Því má búast við að
þessi tala hafi hækkað umtalsvert.
Við þetta má svo bæta þjónustum
sem formlega eru ekki boði hér á
landi, svo sem Hulu og Sky, og er
þá ónefnt það milljarða tap sem
markaðurinn verður fyrir árlega af
völdum hugverkastuldar.
Öll samkeppni er holl en hún þarf
að vera sanngjörn. Erlendu þjónust-
urnar borga hér enga skatta, hafa
enga starfsstöð og skila því ekki
krónu til samfélagsins. Samkvæmt
nýlegri könnun Gallup skilar hins
vegar hver króna sem ríkið leggur
fram til sjónvarps- og kvikmynda-
geirans hér á landi sér tvöfalt til
baka. Það er því ótrúlegt að hér skuli
vera tekinn 24% virðisaukaskattur
af innlendum myndefnisveitum og
bíómiðum þegar bækur og tónlist
bera einungis 11% skatt og erlendir
keppinautar engan.
Kvaðir á innlenda miðla
Þá eru ýmsar kvaðir sem leggjast á
innlenda miðla sem þeir erlendu
þurfa ekki að hafa áhyggjur af.
Þannig ber íslenskum fyrirtækjum
lagaleg skylda til að texta og talsetja
allt efni á eigin kostnað og engar
undanþágur leyfðar fyrir „jaðarefni“
með lítið áhorf. Ef réttlætis væri
gætt ætti ríkið að sjálfsögðu að veita
styrki til þess að texta og talsetja
erlent efni. Ofan á allt þetta leggst
svo sú skylda íslenskra fjölmiðla og
kvikmyndahúsa að standa straum
af kvikmyndaskoðun til að tryggja
að börn sjái ekki óæskilegt efni og
dæmi er um að í fjölmiðlalögum sé
óleyfilegt að sýna bannað efni fyrir
klukkan níu á kvöldin virka daga og
tíu um helgar. Þetta gerir þeim fjöl-
miðlum sem eru með línulega dag-
skrá mjög erfitt fyrir og á hreinlega
ekki við lengur þar sem slík dagskrá
er á undanhaldi og flestir geta horft
á efni hvenær sem er og hvar sem er
með tímaflakki, frelsi og myndefnis-
þjónustum fjölmiðlanna. Hér hafa
einungis verið talin upp nokkur
atriði sem nauðsynlegt er að laga
og útfæra svo innlendir aðilar geti
keppt á jafnari samkeppnisgrund-
velli við þá erlendu en nú er.
Vert er að taka fram að íslenskar
sjónvarpsstöðvar láta framleiða
fyrir sig stærstan hluta af því
íslenska sjónvarpsefni sem sýnt er
hér á landi. Ekki væri gott ef sam-
félagið hefði einungis í boði erlend-
ar efnisveitur á borð við Netflix því
þá myndu menningarleg gildi okkar
fljótt hverfa. Að lokum má geta
þess að samkvæmt nýlegri Gallup-
könnun vilja tæp 88% landsmanna
að hér sé sýnt innlent sjónvarps- og
kvikmyndaefni.
Mennta- og menningarmálaráð-
herra kom með þá hugmynd á þingi
á dögunum að skipaður yrði þver-
pólitískur hópur til að fara ofan í
kjölinn á þessum málum. Ég biðla
til þeirra sem á Alþingi starfa að sjá
til þess að þeirri vinnu verði hrint af
stað fyrir kosningar í haust.
Ósanngjörn samkeppni fjölmiðla
Hallgrímur
Kristinsson
stjórnarfor-
maður FRÍSK
Ragnheiður
Davíðsdóttir
framkvæmda-
stjóri Krafts
Ögmundur
Jónasson
alþingismaður
Öll samkeppni er holl en
hún þarf að vera sanngjörn.
Erlendu þjónusturnar borga
hér enga skatta, hafa enga
starfsstöð og skila því ekki
krónu til samfélagsins.
Þegar fólk stendur frammi fyrir lífsógnandi sjúkdómum leitar það allra leiða til að fá
bót sinna meina. Krabbamein er sá
sjúkdómur sem margir berjast við
og til allrar hamingju hefur lækna-
vísindunum fleygt það mikið fram
að margir læknast af krabbameini
eða geta lifað með sjúkdómi sínum.
Við Íslendingar búum við þá gæfu
að hér starfa einir færustu krabba-
meinslæknar í heiminum sem gera
allt sem í þeirra valdi stendur til að
lækna sjúklinga sína. En til þess að
ná hámarksárangri þurfum við að
hafa aðgang að bestu krabbameins-
lyfjum sem völ er á hverju sinni. Því
miður er ekki svo í reynd.
Nú berast fréttir af því að pening-
ar, sem ætlaðir voru í sjúkrahúslyf á
þessu ári, séu uppurnir. Þetta hefur
Guðrún Gylfadóttir, formaður Lyfja-
greiðslunefndar ríkisins, staðfest
i viðtali við Fréttablaðið þar sem
fram kemur að í flestum tilfellum
sé um að ræða lyf sem komin eru
í notkun annars staðar á Norður-
löndunum. Það þýðir einfaldlega
að íslenska heilbrigðiskerfið býður
krabbameinsveiku fólki ekki sömu
úrræði í meðferð og slíkir sjúklingar
fá í nágrannalöndunum.
Líf og heilsa í fyrsta sæti
Í þriðju grein laga um réttindi
sjúklinga stendur skýrum stöfum:
„Sjúklingur á rétt á fullkomnustu
heilbrigðisþjónustu sem á hverjum
tíma er völ á að veita.“ Í Stjórnarskrá
íslenska lýðveldisins stendur jafn-
framt í 76. grein: „Öllum, sem þess
þurfa, skal tryggður í lögum réttur
til aðstoðar vegna sjúkleika, örorku,
elli, atvinnuleysis, örbirgðar og sam-
bærilegra atvika.“ Þessi ákvæði eru
alveg skýr og fæ ég ekki séð hvernig
meintur skortur á fjármunum rík-
isins ættu að ganga lengra en gild-
andi lög. Þegar ákveðið er hvernig
fjármunum ríkisins er ráðstafað á
hverju ári er það alveg skýlaus krafa
okkar allra að líf og heilsa sé í fyrsta
sæti.
Þótt ákveðinn kvóti hafi verið
áætlaður í kaup á lyfjum, er alveg
ljóst að aldrei er hægt að segja fyrir
um hversu margir veikjast á hverju
ári. Hvers eiga þeir að gjalda sem
veikjast eftir að kvótinn er búinn?
Við, sem störfum hjá Krafti, stuðn-
ingsfélagi fyrir ungt fólk sem greinst
hefur með krabbamein og aðstand-
endur, upplifum ótta og öryggisleysi
skjólstæðinga okkar sem flestir eru
afar vel upplýstir og hafa kynnt sér
hvernig staðið er að meðferðum
krabbameinsveikra í nágranna-
löndunum. Það er sárara en tárum
taki að þurfa að segja þeim að heil-
brigðisyfirvöld beri fyrir sig fjár-
skort sem rök fyrir því að þessi lyf
séu ekki til staðar hér á landi. Líf
liggur við og ekkert er mikilvægara
en líf og heilsa fólks. Þess vegna þarf
að forgangsraða upp á nýtt og taka
peningana þar sem þeirra er síður
þörf og verja þeim í þá heilbrigðis-
þjónustu sem við sannarlega eigum
rétt á samkvæmt lögum.
Lífsógn í boði stjórnvalda?
Hún var ekki fyrirferðarmikil Fréttablaðsfréttin fimmtu-daginn fimmtánda septem-
ber sl. um áform Þjóðverja um höfn
í Finnafirði. Alla vega var hún minni
um sig en umfang áformanna gefur
tilefni til.
Svona var fréttin
„Við upplifum þetta þannig að
það sé að færast aukin alvara í
þessi áform,“ segir Elías Pétursson,
sveitarstjóri Langanesbyggðar, um
heimsókn fulltrúa Bremenports
sem hafa verið að skoða uppbygg-
ingu stórskipahafnar í Finnafirði.
Haldnir hafa verið fundir með
íbúum, landeigendum og sveitar-
stjórnarfulltrúum Langanesbyggð-
ar og Vopnafjarðar undanfarna
daga.
„Fundirnir hafa verið mjög upp-
lýsandi,“ segir Elías sem kveður
góðan róm hafa verið gerðan að
málinu. „En ég legg á það ríka
áherslu að það er enginn viðskipta-
vinur kominn en trú þeirra á verk-
efninu virðist vera að aukast.“
Svo mörg voru þau orð. Ég þakka
Fréttablaðinu fyrir að hafa þó ein-
hver orð um málið og hafði blaðið
reyndar áður gert það í örfrétt
níunda september sl. Í öðrum fjöl-
miðlum hefur ríkt grafarþögn alla
vega síðustu vikurnar eftir því sem
ég kemst næst. Í tilvitnaðri frétt er
talað um upplýsandi fundi. Ég hvet
fjölmiðla til að upplýsa betur um þá
fundi og grafa auk þess undir yfir-
borðið. Áform um stórskipahöfn á
norðausturhorninu er ekki málefni
fámennra byggða einna. Heldur
þjóðarinnar allrar.
Nú þarf að spyrja
Gott væri til dæmis að fá svör
við eftirfarandi: Í eigu hverra er
fyrirtækið sem rekur stórhöfnina
í Bremer haven? Telja menn skipta
máli hverjir fjárfestarnir eru og hvað
vakir fyrir eigendum?
Hver er talinn vera ávinningurinn
af því fyrir íslenskt samfélag að reisa
þarna stórskipahöfn?
Hve marga erlenda verkamenn
þyrfti að flytja til landsins til að
sinna verkefninu?
Kæmi samfélagið á svæðinu til
með að ráða við að sinna innri upp-
byggingu?
Er talið til hagsbóta að erlend
fyrirtæki hafi á sinni hendi íslensk-
ar hafnir, rekstur þeirra og jafnvel
eignarhald?
Hver er talinn vera fjárhagslegur
ávinningur fyrir þjóðarbúið, skiptir
eignarhaldið máli í því samhengi?
Hver er talin vera mengunar-
áhætta sem fylgir stórskipahöfn á
heimsvísu? Reikna fjárfestarnir hana
út eða íslensk umhverfisyfirvöld?
Hvernig samræmast áform um
að þjónusta skipaumferð um pól-
svæðin alþjóðlegum skuldbinding-
um Íslendinga og markmiðum um
verndun hafsins?
Hvert er eðli þeirra samninga
sem sveitarfélagið hefur gert við
Bremen ports og hvort/hvernig
kemur ríkissjóður að þessu verk-
efni?
Hefur ríkissjóður skuldbundið sig
fjárhagslega til þess að liðka fyrir
framkvæmdum í Finnafirði?
Hvernig samræmast þessi áform
landsskipulagi?
Hvernig væri að ræða um
Finnafjörð?
Í mínum huga eru fréttirnar frá
Finnafirði hrollvekjandi í sjálfu
sér. Alvarlegri er þó þögnin sem
umlykur málið og síðan náttúrlega
sinnuleysið. Hvernig væri að breyta
því og taka svolitla umræðusyrpu
um Finnafjörð?
Spurt um Finnafjörð
Þótt ákveðinn kvóti hafi
verið áætlaður í kaup á
lyfjum, er alveg ljóst að
aldrei er hægt að segja fyrir
um hversu margir veikjast á
hverju ári. Hvers eiga þeir að
gjalda sem veikjast eftir að
kvótinn er búinn?
2 2 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 F I m m t U D A G U r38 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð I ð
2
2
-0
9
-2
0
1
6
0
4
:2
4
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
5
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
A
A
7
-9
7
5
C
1
A
A
7
-9
6
2
0
1
A
A
7
-9
4
E
4
1
A
A
7
-9
3
A
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
8
0
s
_
2
1
_
9
_
2
0
1
6
C
M
Y
K