Morgunblaðið - 04.12.2015, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 2015
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Í ár hafa alls 462 beðið bana og
1.314 særst í skotárásum í Banda-
ríkjunum þar sem fjórir eða fleiri
voru skotnir til bana eða særðir,
að meðtöldum fjórtán manns sem
létu lífið í árás í borginni San
Bernardino í Kaliforníu í fyrradag.
Það sem af er árinu hafa verið
gerðar a.m.k. 354 slíkar árásir í
um 220 borgum í 47 ríkjum Banda-
ríkjanna, samkvæmt samantekt
vefsetursins shootingtracker.com.
Að jafnaði eru því gerðar fleiri en
ein árás á dag þar sem að minnsta
kosti fjórir láta lífið eða særast.
Samantektir samkvæmt þessari
skilgreiningu á mannskæðum árás-
um hafa aðeins verið gerðar í þrjú
ár og þess vegna er ekki hægt að
draga neinar ályktanir um hvort
slíkum drápum hafi fjölgað á síð-
ustu árum.
Í öðrum samantektum um
mannskæðar skotárásir vestra er
miðað við árásir þar sem fjórir eða
fleiri bíða bana. Nýleg rannsókn
fræðimanna á vegum Bandaríkja-
þings bendir til þess að slíkum
árásum hafi fjölgað á síðustu ár-
um, eða úr 20,2 árásum á árunum
2004-2008 í 22,4 á árunum 2009 til
2013. The New York Times hefur
þó eftir James Alan Fox, afbrota-
fræðingi við Northeastern Uni-
versity, að árásunum hafi fækkað
örlítið ef árinu 2014 er bætt við og
ef fjögurra ára tímabil eru borin
saman í stað fimm ára.
80 skotnir til bana á dag
Á síðara kjörtímabili Baracks
Obama forseta, eða á síðustu
þremur árum, hafa verið gerðar
meira en þúsund skotárásir þar
sem fjórir eða fleiri biðu bana eða
særðust. Forsetinn hefur alls sex-
tán sinnum efnt til blaðamanna-
funda eftir slíkar árásir og hvatt
Bandaríkjaþing til að herða lög-
gjöfina um byssueign.
Fórnarlömb fjöldamorða eru þó
aðeins lítið brot af öllum þeim sem
falla fyrir byssukúlum í Bandaríkj-
unum á ári hverju. Um það bil
17.000 morð eru skráð í Bandaríkj-
unum á ári og um 70% þeirra eru
framin með byssum. Þetta jafn-
gildir því að á hverjum degi séu 80
Bandaríkjamenn skotnir til bana.
Hlutfall byssueigenda er hærra í
Bandaríkjunum en í nokkru öðru
landi og talið er að á hverja 100
Bandaríkjamenn séu 89 byssur í
einkaeigu. Næsthæsta hlutfallið í
heiminum var í Jemen og í því
stríðshrjáða landi voru 58 byssur á
hundrað íbúa.
Í Bandaríkjunum eru því fleiri
en ein byssa á hvern fullorðinn
landsmann. Þótt Bandaríkjamenn
séu aðeins 4,43% jarðarbúa eiga
þeir 43% af öllum skotvopnum sem
eru í einkaeigu í heiminum.
Áhrifamikill minnihluti
Byssueignin er hins vegar ekki
eins almenn og þessar tölur gefa
til kynna. Kannanir sem gerðar
hafa verið benda til þess að byssu
sé að finna á heimili 34-43%
Bandaríkjamanna.
Margir Bandaríkjamenn virðast
vera þeirrar skoðunar að tak-
marka þurfi byssueignina til að
draga úr manndrápunum en það
hefur þó ekki leitt til breytinga á
byssulöggjöfinni. Skoðanakannanir
benda til þess að allt að 85%
Bandaríkjamanna styðji bak-
grunnskannanir á þeim sem kaupa
skotvopn og meirihluti styður aðr-
ar takmarkanir eins og að banna
fólki með geðsjúkdóma að kaupa
byssur, að yfirvöld komi upp
gagnagrunni um byssueign eða að
hálfsjálfvirkar byssur verði bann-
aðar.
Fyrir tæpum þremur árum
beitti Obama sér fyrir því að lög
um byssueign yrðu hert, vildi með-
al annars banna sjálfvirk skotvopn
og gera það að skyldu að kanna
bakgrunn allra þeirra sem kaupa
byssur, m.a. á netinu og á byssu-
sýningum, með það fyrir augum að
koma í veg fyrir að menn á saka-
skrá og fólk með geðræna sjúk-
dóma geti keypt byssur. Þingið
hafnaði lagafrumvarpinu og
Obama rakti það til félags banda-
rískra byssueigenda, NRA, sem
hefur verið öflugur andstæðingur
hvers kyns banns við eign skot-
vopna.
Þó að byssueigendur séu minni-
hlutahópur í Bandaríkjunum fer
mun meira fyrir honum en þeim
sem vilja herða reglur um byssu-
eign. Orsökina segir fréttaskýr-
andi vefmiðilsins VOX vera þá að
þeir séu mun heitari og ástríðu-
fyllri í afstöðu sinni en þeir sem
eru á öndverðum meiði. Þeir sem
vilja takmarka aðgengi að skot-
vopnum séu þeirrar skoðunar
vegna þess að þeir vilji fækka of-
beldisglæpum. Byssueigendur séu
hins vegar meðal annars reknir
áfram af ótta við að þeirra eigin
byssur verði teknar af þeim. Þeir
láti afstöðu stjórnmálamanna til
málsins hiklaust ráða atkvæði
sínu, ólíkt þeim sem eru hlynntir
takmörkunum á byssueign. Þetta
viti stjórnmálamenn á hægri
vængnum mætavel og því hafi
NRA og byssueigendur almennt
mikil áhrif á stefnu þeirra. Á með-
an þessi minnihluti hafi eins mikil
áhrif í bandarískum stjórnmálum
og raun ber vitni sé mjög ólíklegt
að lög um byssueign verði hert.
Því sé ólíklegt að manndrápin í
fyrradag hafi verið síðasti blóð-
dropinn sem fylli mælinn.
Fleiri en ein
mannskæð
árás á dag
 Alls hafa 462 látið lífið í mannskæðum
skotárásum í Bandaríkjunum í ár
Mannskæðustu skotárásirnar
í Bandaríkjunum
Mannskæðar skotárásir í ár
Fjöldi látinna (að árásarmönnum
meðtöldum)
Bushmaster .223
Byssa sem Adam Lanza notaði í
desember 2012 þegar hann skaut
27 manns til bana, þar af 20 börn
Heimild: ploseone.org/USAToday/www.gannett-cdn.com/shootingtracker.com
Árásir þar sem a.m.k. fjórir biðu bana
Jan. Feb. Mars Apríl Maí Júní Júlí
Aurora
20. júlí 2012
Littleton
(Columbine-skólinn)
20. apríl 1999
Fort Hood
5. nóv. 2009
Atlanta
29. júlí 1999
Binghamton
3. apríl 2009
Washington DC
16. september 2013
Killeen
16. október 1991
Covina
24. des. 2008
Blacksburg
(Tækniháskóli Virginíu)
16. april 2007
Newtown
(Sandy Hook-skólinn)
14. desember 2012
Red Lake
21. mars 2005
Roseburg
1. október 2015
Omaha
5. desember 2007
Manchester
3. ágúst 2010
*Árásarmennirnir ekki taldir með
Fjöldamorð með byssum
Kinston
10. mars 2009
Charleston
17. júní 2015
Charleston
9 skotnir til
bana í kirkju
Ágúst Sept. Okt. Nóv. Des.
San Bernardino
KALIFORNÍU
*14 drepnir, 2. des.
10
10
15
12
San Bernardino*
2. des. 201514
24
13
13
13
13
11 33
9
9
2810
9
Missouri
8 létu lífið, að árásar-
manni meðtöldum
AFP
Blóðbað Lögreglumenn leita að byssumönnum eftir árásina í fyrradag.
Urðu 14 að bana
» Fjórtán manns létu lífið í
skotárás 28 ára karlmanns
og 27 ára eiginkonu eða unn-
ustu hans í borginni San
Bernandino í Kaliforníu í
fyrradag. Þau voru bæði
vopnuð árásarrifflum og biðu
seinna bana í skotbardaga
við lögreglu.
» Árásin var gerð í sal þar
sem borgarstarfsmenn héldu
jólaskemmtun. Karlmaðurinn,
sem gerði árásina, var
starfsmaður umhverfissviðs
borgarinnar.
» Lögreglan sagði að ekki
væri vitað hvers vegna árás-
in var gerð og útilokaði ekki
að hún væri hryðjuverk.