Morgunblaðið - 13.01.2016, Síða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 2016
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Landspítalinn og velferðarráðuneyt-
ið vinna nú að því að leysa svokall-
aðan fráflæðisvanda spítalans, en í
honum felst að ekki er hægt að út-
skrifa talsverðan fjölda sjúklinga
sem hafa lokið meðferð á spítalanum
og er þar einkum um að ræða aldr-
aða. Þessi hópur liggur nú í um
fimmtungi sjúkrarúma spítalans og
hefur þetta m.a. haft þau áhrif að
fresta hefur þurft aðgerðum.
Um 100 aldraðir einstaklingar
með gilt færni- og heilsumat bíða á
Landspítalanum eftir plássi á hjúkr-
unarheimilum. Auk þeirra liggja á
spítalanum um 30 aldraðir einstak-
lingar á bráðalegudeildum spítalans
sem bíða eftir öðrum úrræðum eins
og t.d. hvíldarinnlögn eða endurhæf-
ingu, sem þeir komast ekki í því þar
liggja sjúklingar sem bíða eftir öðr-
um úrræðum. Kæmist allt þetta fólk
í þau úrræði sem það þarf á að halda,
væri hægt að útskrifa sjúklinga úr
um 19% sjúkrarúma, en á spítalan-
um eru tæplega 700 rúm.
Undanfarið hefur verið fjallað um
mikið álag á Landspítalanum og að
þar liggi sjúklingar á göngum og í
skoðunarherbergjum. Sigríður
Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri
hjúkrunar á Landspítalanum, segir
að þetta ástand sé að hluta til árs-
tíðabundið. „Það er jafnan mikið
álag fyrstu vikur ársins, jafnvel
fyrstu mánuðina,“ segir Sigríður.
Ástæður þessa álags segir hún eink-
um tvær. Annars vegar hálkuslys og
hins vegar veirusýkingar eins og t.d.
nóróveiruna sem er niðurgangspest
sem getur lagst þungt á þá sem veik-
ir eru fyrir, og inflúensu.
Sigríður segir að lítið hafi orðið
vart við inflúensuna á spítalanum
enn sem komið er. „En þegar það
gerist, þá þurfum við að breyta fjöl-
býlum í einbýli til að einangra sjúk-
linga. Þá mun rúmum fækka enn
frekar.“
Fresta hefur þurft talsverðum
fjölda skiplagðra aðgerða því skort-
ur á leguplássi hamlar innlögn fólks
eftir aðgerðir. Einnig hafa hálku-
slysin orðið til þess að aðrar aðgerðir
hafa þurft að víkja. Í síðustu viku var
mörgum aðgerðum frestað vegna
þess að ekki var pláss á legudeildum,
samkvæmt upplýsingum frá Mar-
gréti Guðjónsdóttur verkefnastjóra
á skurðlækningasviði, en heildar-
fjöldi þeirra liggur ekki fyrir. Í gær
hafði þurft að fresta þremur aðgerð-
um það sem af er vikunni.
Þegar áþekkar aðstæður hafa
komið upp hefur viðbúnaðarstigi
verið lýst yfir á spítalanum. Sigíður
segir það ekki hafa verið gert enn, en
vel gæti farið að svo yrði. „Það er
ekki hægt að útiloka það. Við vöktum
ástandið vel og við munum að sjálf-
sögðu gera það ef við getum ekki
sinnt því sem við þurfum að gera.
Hlutverk Landspítalans er lögboðið.
Í þessari stöðu erum við ekki að veita
fulla þjónustu, heldur er hún skert.“
Yfirfullt á biðdeild
Á Vífisstöðum hefur undanfarið
verið rekin biðdeild fyrir sjúklinga
sem bíða eftir plássi á hjúkrunar-
heimili. Þar er gert ráð fyrir 42 sjúk-
lingum en að undanförnu hafa þar
verið fleiri einstaklingar vegna
plássleysis á spítalanum,. „Það er
alls staðar yfirfullt,“ segir Sigríður.
Leita hefur þurft til sjúkrahúsa í
nágrannasveitarfélögunum til að
koma sjúklingum fyrir. Anna Sigrún
Baldursdóttir, aðstoðarmaður for-
stjóra Landspítalans, segir að það sé
gert í góðu samráði við viðkomandi
sjúkling og aðstandendur. „Við höf-
um t.d. lagt fólk inn á heilbrigðis-
stofnun Vesturlands, en það er fyrst
og fremst vegna endurhæfingar,“
segir Anna Sigrún. Hún segir að um
80% sjúklinga á Landspítalanum séu
langveikir og aldraðir. Þetta hlutfall
sé líklega eitthvað hærra hér á landi
en víða annars staðar, m.a. vegna
þess að þar sé skipulag þjónustunn-
ar öðruvísi og sinni þessum hópum í
ríkari mæli en hér er.
Þær upplýsingar fengust frá vel-
ferðarráðuneytinu að þar væri verið
að greina vandann í samráði við
Landspítalann. Heilbrigðisráðherra
vonast til að kynna leiðir til úrlausn-
ar síðar í þessum mánuði og hafa
ýmsar leiðir verið skoðaðar. Meðal
þeirra er að opna fleiri biðdeildir fyr-
ir aldraða eins og þá sem er á Vífils-
stöðum, efling á heimahjúkrun og
fjölgun hvíldarrýma og endurhæf-
ingarúrræða.
Gætu útskrifað 19% sjúklinga
 Um 80% sjúklinga á Landspítalanum eru langveikir og aldraðir  Ekki hægt að útiloka að spítalinn
verði settur á viðbúnaðarstig  Heilbrigðisráðherra býst við að kynna lausnir síðar í þessum mánuði
Sigríður
Gunnarsdóttir
Anna Sigrún
Baldursdóttir
Benedikt Bóas
benedikt@mbl.is
Veðurloftbelg var sleppt í gær við fé-
lagsheimilið í Kjós í roki og fimbul-
kulda. Háskóli Íslands í samstarfi
við Veðurstofu Íslands, Háskólann í
Orléans í Frakklandi og Landbún-
aðarháskólann sendi belginn á loft til
að safna sýnum úr háloftalægð sem
nú er yfir Íslandi. Belgurinn sveif í
um 20 kílómetra hæð þar til hann
sprakk og lenti á toppi Ingólfsfjalls.
Ekki þótti ráðlegt að klífa fjallið í
veðrinu í gær til að sækja belginn.
„Ástæðan fyrir því að við erum að
gera þetta núna er sú að hálofta-
lægðin er yfir Íslandi,“ segir Har-
aldur Ólafsson veðurfræðingur.
„Háloftalægðin er yfir norðurskaut-
inu allan veturinn og ruggar fram og
til baka en kemur afar sjaldan alla
leið til Íslands, slíkt gerist á margra
ára fresti,“ segir hann.
Ástæðan fyrir því að þessi tiltekna
lægð er svona áhugaverð er að hún
er líklega full af rusli. „Það er rök-
studdur grunur um að þarna sé að
finna fullt af rusli. Inn í hringiðuna,
sem er í 20-25 kílómetra hæð, safn-
ast allskonar agnir sem virðast vera
þar lengi, þær eru svo léttar og falla
ákaflega hægt og lyftast svo aftur
upp þegar sólin hitar þær,“ segir
Haraldur.
Fyrstu niðurstöður benda til að
um 20 þúsund rykagnir séu í hverj-
um lítra lofts inni í veðurkerfinu,
sem er 5-10 sinnum meira en sunnar
á hnettinum.
Agnirnar skipta máli fyrir geisl-
unarbúskap jarðarinnar, sem er í
sinni einföldustu mynd þegar sólin
hitar jörðina, og þurfa vísindamenn
að vita hvað er mikið af ögnum í
lægðinni til að geta reiknað dreif-
ingu geislunar. „Ekki er vitað hvað-
an þessar agnir koma. Hvort þær
eru frá suðlægum slóðum eða úr
geimnum, en þær eru forvitnilegar,“
segir Haraldur.
Nái vísindamennirnir að greina
agnirnar gæti það breytt 5-10 daga
langtímaspá til hins betra og einnig
100 ára útreikningum veðurfræð-
inga þegar þeir spá um hitafar fram
eftir öldinni.
Agnir háloftalægðarinnar
rannsakaðar með loftbelg
 Gætu breytt 5-10 daga langtímaspá til hins betra
Morgunblaðið/RAX
Á loft Belgnum var sleppt í Kjós. Lokað var fyrir loftumferð í þrjá klukkutíma í grenndinni. Pavla Dagsson Wald-
hauserová, Haraldur Ólafsson og Vincent Beverger við það að senda belginn á loft en hann lenti á toppi Ingólfsfjalls.
Fylltur Vincent Beverger fyllir belginn af helíum skömmu fyrir sleppingu.
Um áramótin hækkaði gjaldskrá á
heilsugæslustöðvum landsins um
3,2%. Komu- og vitjanagjöld hækk-
uðu þó ekki. Þau standa óbreytt en al-
mennt komugjald á dagvinnutíma er
1.200 kr. Hækkunin nær m.a. til rann-
sókna og greininga og vottorða fyrir
sjúkratryggða einstaklinga. Hækk-
anir eru t.d. á almennu vottorði sem
hækkaði úr 4.000 kr. í 4.200 kr., lyfja-
leit í þvagi hækkaði úr 2.500 kr. í 2.600
svo dæmi séu tekin.
Hækkanir á gjaldskrá eru sam-
kvæmt reglugerð um hlutdeild
sjúkratryggðra í kostnaði vegna heil-
brigðisþjónustu, sem velferðarráðu-
neyti gefur út.
Breytingar á rekstri
Breytingar á rekstri heilsugæslu-
stöðvanna á höfuðborgarsvæðinu hóf-
ust á síðasta ári. Áætlað er að þeim
ljúki á því næsta. Markmiðið með
breytingunum er að auka þjónustu
við notendur, nýta betur fjármuni og
að bæta vinnuumhverfi starfsmanna.
Þetta er m.a. gert með því að fækka
yfirstjórnendum úr tveimur niður í
einn þar sem skipaður er einn svæð-
isstjóri yfir hverri stöð. Þegar hafa
verið ráðnir svæðisstjórar á þremur
heilsugæslustöðvum og um helgina
voru slíkar stöður á þremur stöðvum
til viðbótar auglýstar.
„Við sjáum ekki annað en að þetta
gangi vel. Lögð er áhersla á teymis-
vinnu, aukið samstarf milli heilbrigð-
isstarfsfólks inni á stöðvunum,“ segir
Svanhvít Jakobsdóttir, framkvæmda-
stjóri Heilsugæslu höfuðborgarsvæð-
isins. Spurð hvort árangurinn af
breytingunum sé orðinn mælanlegur,
segir Svanhvít það varla vera því ekki
sé komin mikil reynsla á þetta.
thorunn@mbl.is
3,2% hækkun
um áramót
 Komugjald
heilsugæslustöðva
hækkar ekki
Morgunblaðið/Júlíus
Heilsugæsla Hækkanir taka gildi.