Morgunblaðið - 13.01.2016, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hin skelfi-lega árás áferðamenn
í Istanbúl í gær er
einungis nýjasta
áfallið af því tagi
sem heimsbyggðin hefur orðið
fyrir að undanförnu. Þó að ekki
séu öll kurl komin til grafar
varð snemma ljóst að Ríki ísl-
ams eða aðilar með tengsl við
þau samtök bera höfuðábyrgð-
ina á ódæðinu.
Þetta er ekki fyrsta árásin á
tyrkneskri grund sem hægt er
að rekja til Ríkis íslams og
fróðlegt verður að sjá hvernig
Tyrkir munu bregðast við að
þessu sinni. Erdogan forseti og
Davotoglu forsætisráðherra
hafa þegar lofað því að árásinni
verði svarað og að baráttunni
við Ríki íslams verði haldið
áfram.
Hafa verður í huga í því sam-
hengi að viðbrögð Tyrkja við
fyrri árásum virtust beinast
ekki síður að Kúrdum í Sýr-
landi, sem þó hafa lagt hvað
mest á vogarskálarnar í barátt-
unni gegn Ríki íslams á jörðu
niðri. Verður fróðlegt að sjá,
hvort ódæðið nú muni breyta
þeim áherslum Tyrkja þannig
að höfuðáherslan verði lögð á
að sigrast á Ríki íslams, frekar
en að jafna sakirnar við Kúrda.
Til lengri tíma litið gæti
árásin, líkt og aðrar slíkar, haft
mikil og neikvæð
áhrif á þróun mála.
Þróunin í Tyrk-
landi hefur á síð-
ustu árum hægt og
bítandi verið sú að
Erdogan hefur aukið völd sín
og hert tökin. Árásin gæti hæg-
lega ýtt frekar undir þá þróun.
Með því að ráðast á ferða-
menn tekst Ríki íslams að sá
fræjum óttans ekki bara í Tyrk-
landi, heldur einnig meðal al-
mennings í öðrum ríkjum. Á
það ekki síst við um Þýskaland,
en níu af tíu staðfestum fórn-
arlömbum sprengingarinnar
komu þaðan.
Þjóðverjar ákváðu í kjölfar
hryðjuverkanna í París að veita
Frökkum og bandamönnum
þeirra stuðning í loftárásum
sínum, án þess þó að flugher
landsins tæki beinan þátt í
hernaðaraðgerðum. Sú spurn-
ing vaknar því eðlilega hvort
ekki sé eðlilegt skref fyrir
Þjóðverja nú að taka beinan
þátt í aðgerðunum gegn hryðju-
verkasamtökunum.
Ódæðið í gær er ekki fyrsta
hryðjuverkið sem Ríki íslams
stendur fyrir á árinu utan
landamæra sinna og verður
örugglega ekki það síðasta. Það
verkefni að uppræta samtökin
verður æ brýnna eftir því sem
hermdarverkunum sem framin
eru í nafni þeirra fjölgar.
Baráttan gegn
Ríki íslams
verður æ brýnni}
Skelfilegt ódæði
Hætt er við aðværi öllum yf-
irlýsingum grein-
ingardeilda ís-
lensku bankanna
frá árunum 2006-
2008 safnað saman í
eina bók myndi
innihaldið þykja
kúnstug lesning. En muna verð-
ur að þær fámennu deildir á
norðurhjara voru ekki einar á
ferð.
Öflugustu fjármálastofnanir í
heimi, ásamt frægustu setrum
vísinda og fræða, sem flestir
bukta sig niður í gólf er þeir
heyra á minnst, voru á líku róli.
Fullyrðingar, sem flennt var upp
þá, sýnast ótrúlega barnalegar
nú í ljósi þess sem varð.
En alkunna er að brennt barn
forðast eldinn. Enn er nægilega
skammt frá sviptingaárinu 2008
til þess að menn hafi vara á sér.
Og ekki er útilokað að því geti
svartsýnin nú keyrt menn niður í
svörtustu hol, rétt eins og blind-
andi bjartsýni hóf næstum alla
hjörðina upp í skýin á fyrr-
nefndu skeiði.
En frétt á borð við þá, sem
mbl.is birti í gær, hlýtur að
hringja bjöllum, þótt óvíst sé
hversu margar og hljómmiklar
þær verði.
En í fréttinni segir að grein-
ingardeild „Royal
Bank of Scotland
hefur sent viðvörun
til viðskiptavina.
Þeim er ráðlagt að
losa sig við hluta-
bréf og leita öryggis
í ríkisskuldabréf-
um. Bankinn telur
að efnahagshörmungar muni
ríða yfir á árinu. „Í fjölmennum
sal er útgönguleiðin þröng,“ seg-
ir bankinn. „Hættan er mikil.““
Samkvæmt fréttinni telur
greiningardeild RBS enn fremur
„að horfur ársins séu líkt og þær
voru árið 2008. Útlitið er talið
svart og bent er á að hlutabréfa-
verð gæti fallið um tuttugu pró-
sent og að olíutunnan gæti fari
niður í sextán dollara.
Bankinn segir verðhjöðnun og
slæma stöðu á mörkuðum í Kína
vera mikið áhyggjuefni. Þá er
talið að skuldasöfnun fyrirtækja
og heimila sé of mikil.“
Illa horfir reynist þessi grein-
ingardeild vera spámannlegar
vaxin en slíkar deildir voru sein-
ast.
Hinu er þó ekki að neita að
mörg teikn eru uppi í byrjun
þessa árs um að allra veðra sé
von í efnahags- og fjármálum á
næstu misserum.
Vonandi rætist betur úr en
horfir.
Nú er deiluefnið,
hvort ný kreppa sé
að skella á eða hvort
kreppunni sem
hófst 2007/8 hafi
aldrei lokið}
Spámenn sjá vart út úr augum
Þ
að bar við fyrir ekki svo löngu að
hópur karlmanna réðst að konum
og beitti kynferðislegu ofbeldi;
karlarnir nugguðu sér upp við
konurnar, afklæddu þær að öllu
eða nokkru leyti, káfuðu harkalega á þeim og
sumum var nauðgað af fleiri en einum karl-
anna. Nú vill svo til að ég er ekki að tala um at-
burðina í Köln á nýársnótt, heldur gerðist
þessi atburður síðasta sumar í Hanoi, höf-
uðborg Víetnams, þegar hópar ungra karl-
manna beittu stúlkur í sundlaugagarði kyn-
ferðislegu ofbeldi. Víetnamskir karlar eru
aðallega búddatrúar, kristnir og caodaistar.
Austur í Japan er kynferðislegt ofbeldi gegn
konum vandamál í lestakerfi landsins og í
könnun í framhaldsskólum í Tókýó fyrir
nokkrum árum kom fram að tveir þriðju hlutar
stúlkna í skólanum höfðu orðið fyrir slíku káfi í lest á leið í
eða úr skóla. Fyrir vikið komu yfirvöld á sérstökum lesta-
vögnum fyrir konur eingöngu. Trúleysi er útbreitt í Jap-
an, en þeir sem trúa eru alla jafna búdda- eða sjintotrúar.
Í Suður-Asíu þekkist fyrirbæri sem kallast „Evuhrell-
ing“, þegar hópar karla veitast á kynferðislegan hátt að
einni eða fleiri konum, stundum með orðum, en líka með
káfi og öðru ofbeldi. Dæmi um þetta eru frá Indlandi, þar
sem mikill meirihluti játar hindúatrú, en líka Pakistan og
Bangladess þar sem múslimatrú er ríkjandi.
Á nýársnótt í Köln gerðist það að hópar ungra karl-
manna veittust að konum, rændu þær í mörgum tilfellum
og beittu fjölmargar kynferðislegu ofbeldi,
allt frá káfi til nauðgana. Flestir karlanna
voru að sögn frá Norður-Afríku, en sam-
kvæmt upplýsingum í þýskum fjölmiðlum var
31 handtekinn: níu Alsíringar, átta Marokkó-
menn, fimm Íranar, fjórir Sýrlendingar, tveir
Þjóðverjar, einn Serbi og einn Bandaríkja-
maður. Ekkert hefir verið gefið upp um trúar-
brögð viðkomandi, en meirihlutinn væntan-
lega múslimar.
Af þessari upptalningu er þér vonandi ljóst,
ljúfi lesandi, að undirrót ofangreindra ofbeld-
isverka er ekki trúarbrögð óþokkanna, heldur
er það menningarlegt, karlamenningarlegt,
og má finna í samfélögum um heim allan. Þótt
vandi kvenna sé vissulega víða mun meiri en í
Vestur-Evrópu og í sumum þeirra landa þar
sem konur njóta minnstra réttinda sé íslam
ríkistrú rekumst við alls staðar á kynjamisrétti sem birt-
ist meðal annars í vændi, klámi og kynbundnu ofbeldi svo
dæmi séu tekin – yfirráð karla yfir konum eru rót-
grónasta yfirráðakerfi mannkynssögunnar og eldri en
nokkur trúarbrögð.
Aukinn áhugi á kynfrelsi kvenna er jákvæður, en ekki
ef hann er knúinn af rasisma. Á forsíðu þýska blaðsins
Focus í vikunni birtist mynd af nakinni konu með kám-
ugum handarförum í tilefni af illverkunum í Köln. Vænt-
anlega þarf ekki að taka fram að konan var hvít, en hand-
arförin svört; skilaboðin: Látið okkar (hvítu) konur í friði!
arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Látið (okkar) konur í friði!
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Endurheimt votlendis get-ur reynst þungt lóð ávogarskálarnar í lofts-lagsbókhaldi okkar Ís-
lendinga. Baráttan við losun gróð-
urhúsalofttegunda hefur staðið
lengi eins og jarðarbúar voru ræki-
lega minntir á með fréttaflutningi
frá loftslagsþingi Sameinuðu þjóð-
anna í París nýverið.
Votlendissetur Landbúnaðar-
háskóla Íslands (LBHÍ) var stofnað
vorið 2008. Forstöðumaður þess er
Hlynur Óskarsson, deildarforseti
umhverfisdeildar LBHÍ. Hann er
votlendisvistfræðingur að mennt.
Votlendissetrið hefur haldið úti
fræðasetri um votlendi og þar er
lögð stund á rannsóknir og ráðgjöf
um votlendi.
Endurheimt votlendi
Hlynur vissi til þess að nokkur
sveitarfélög hefðu gripið til ýmissa
aðgerða vegna votlendis og fram-
ræslu. Borgarbyggð hefur gert
framræslu leyfisskylda og þarf að
sækja um leyfi til framræslu þar.
Reykjavíkurborg hefur ákveðið
að endurheimta votlendi í Úlfars-
árdal. Auk þess er fuglafriðland í
Vatnsmýri, sem kunnugt er. Garða-
bær hugleiðir að endurheimta vot-
lendi á Álftanesi og víðar í sveitar-
félaginu. Þá hefur
Reykhólahreppur lagt til allstórt
land, Kotland, suðaustur af þorpinu
á Reykhólum. Þar endurheimti
Vegagerðin votlendi til mótvægis
við votlendi sem raskaðist vegna
framkvæmda. Svæðið tengist fugla-
friðlandi þar sem hreppurinn hefur
sett upp fuglaskoðunarhús. Eigandi
Reykhólajarðarinnar hefur einnig
stundað endurheimt votlendis á
landi sínu alveg frá 1970.
Hlynur nefndi einnig fuglafrið-
landið í Flóa þar sem votlendi var
endurheimt með neðanverðum
austurbakka Ölfusár með því að
fylla upp í framræsluskurði. Upp-
haf þess var að Fuglavernd og
Eyrarbakkahreppur, sem síðar
varð hluti af Árborg, fengu styrk
úr Umhverfissjóði verslunarinnar.
Sveitarfélagið lagði til landið. Þá-
verandi nefnd landbúnaðarráðu-
neytisins um endurheimt votlendis
kom einnig að málinu. Nefndin
starfaði í um tíu ár og lauk störfum
2006.
Við framræslu mýra lækkar
jarðvatnsstaðan og súrefni kemst
að mólögum sem safnast hafa upp
frá ísaldarlokum. Við það hefst
„hægur bruni“ fyrir tilstilli loft-
háðra örvera og kolsýringur slepp-
ur út í andrúmsloftið. Hlynur sagði
að með því að hækka vatnsstöðuna
á ný upp undir yfirborðið og end-
urheimta votlendið dragi úr þess-
um „hæga bruna“ um a.m.k. 90%.
Framræst land vegur þyngst
Losunarstuðull kolefnis úr
framræstu landi á Íslandi er 5,7
tonn á hvern hektara á ári. Íslend-
ingar voru mjög stórtækir í fram-
ræslu og ræstu fram 4-5 þúsund
ferkílómetra, 400-500 þúsund hekt-
ara, sem er ámóta og allt mýrlendi
sem ræst var fram í Þýskalandi.
Munurinn er sá að í Þýskalandi
búa 75 milljónir manna en hér búa
330.000 íbúar. Kolefnið binst síðan
súrefni og myndar koltvísýring.
„Þetta er geysimikið magn sem
losnar á þennan hátt og framræst
land er langstærsta uppspretta
gróðurhúsalofts á Íslandi, meira en
allar samgöngur eða stóriðja losa,“
sagði Hlynur. „Losun gróður-
húsalofts úr framræstu landi vegur
svo þungt hjá okkur því við erum
fámenn þjóð og vorum dugleg við
framræsluna.“
Endurheimt votlend-
is dregur úr losun
Morgunblaðið/RAX
Framræsla Stór flæmi votlendis hafa verið ræst fram í áranna rás. Með
endurheimt votlendis er hægt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda.
Náttúruvernd-
arsamtök
Austurlands –
NAUST hafa
hvatt sveit-
arstjórnir á
Austurlandi til
að hafa for-
göngu um að finna svæði í lands-
hlutanum þar sem endurheimt
votlendis gæti farið fram. Erindi
NAUST þess efnis var m.a. rætt á
fundi bæjarráðs Fljótsdalshér-
aðs hinn 11. janúar sl. NAUST
hefur sótt um styrk til umhverf-
isráðuneytisins til að vinna að
tillögu að tíu svæðum á Austur-
landi þar sem endurheimta megi
ónýtt votlendissvæði.
Í bréfinu er m.a. bent á að
72% af heildarlosun gróðurhúsa-
lofttegunda á Íslandi séu vegna
framræsingar lands, að sögn
umhverfisráðherra. Stór hluti
framræstu svæðanna sé ekki
lengur nýttur í landbúnaði eða til
matvælaframleiðslu.
Leitað að
tíu svæðum
AUSTURLAND
Hlynur Óskarsson