Morgunblaðið - 17.08.2016, Page 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 2016
Vertu upplýstur!
blattafram.is
VANDINN LIGGUR
OFT HJÁ OKKUR
SJÁLFUM.
SAMÞYKKIR ÞÚ
KYNFERÐISOFBELDI?
Fallegir bolir,
peysur og
kjólar.
Mikið úrval
Ný sending
Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
Verið velkomin
TAX FREE
af öllum snyrtivörum út ágúst
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ríflega helmingur framtalinna
húsnæðisskulda landsmanna er hjá
hjónum og sambýlisfólki og einhleyp-
um sem eru yfir 45 ára aldri. Tæplega
7 þúsund fjölskyldur sem eru yngri en
35 ára bera hins vegar um 18% af hús-
næðisskuldunum og skulda samtals
um 145 milljarða króna skv. skatt-
framtölum við álagningu í sumar.
Þetta kemur fram í frumvarpi fjár-
málaráðherra um breytingu á lögum
um vexti og verðtryggingu, sem er
hluti aðgerða stjórnvalda til að auð-
velda ungu fólki fyrstu íbúðakaup.
Í greinargerð frumvarpsins kemur
fram að þessar yngstu fjölskyldur,
sem eru undir 35 ára aldri og bera
skuldir vegna húsnæðiskaupa, hafa
að meðaltali 11 milljónir króna í heild-
artekjur á ári eða rúmlega 900 þús-
und kr. samanlagðar fjölskyldutekjur
á mánuði. Meðal-veðsetningarhlutfall
húsnæðisskulda þessa hóps er 77%.
Við kynningu á aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar kom fram að á árunum
2005 til 2014 jókst hlutfall ungs fólks á
leigumarkaði verulega, úr 12% í 31%.
Jafnframt er fólk á aldrinum 25-29
ára mun líklegra til að búa í foreldra-
húsum nú en fyrir áratug.
Greiðslumat og hámarkslán
Í frumvarpinu er mælt fyrir um
undanþágur frá almennum
takmörkunum sem setja á á láns-
tíma verðtryggðra jafngreiðslulána
umfram 25 ár. Ungu fólki og tekjulág-
um, og ef veðsetningarhlutfallið er
lágt, verður heimilt að taka áfram
verðtryggð jafngreiðslulán til 40 ára.
Í greinargerð frumvarpsins eru
tekin dæmi um greiðslubyrði lána eft-
ir fjárhæð þeirra og lengd. Greiðslu-
byrði þeirra sem hyggjast taka ný,
verðtryggð jafngreiðslulán og falla
ekki undir undanþáguákvæðin frá
takmörkunum á lengd verðtryggðra
lána mun hækka um 17% ef lánið er til
25 ára í stað
40 ára að því er þar kemur fram.
„Þannig er greiðslubyrði 25 millj. kr.
láns til 25 ára rúmlega 132 þús. kr. á
mánuði en rúmlega 112 þús. kr. ef lán-
ið er til 40 ára,“ segir þar.
Einnig er stillt upp dæmum um há-
markslán sem standa til boða miðað
við greiðslugetu viðkomandi. Þar
kemur m.a. fram að ef greiðslugeta
samkvæmt greiðslumati er 125
þús. kr. á mánuði er mögulegt há-
markslán 28 millj. kr. sé lánstíminn
40 ár en 23,5 millj. kr. ef lánstíminn
er 25 ár.
„Höfuðstóll óverðtryggðra lána
greiðist hraðar niður og það hefur já-
kvæð áhrif á lántaka vegna hraðari
eiginfjármyndunar og lægri heildar-
vaxtakostnaðar. Einnig eru minni lík-
ur á því að lántakar reisi sér hurðarás
um öxl í fasteignakaupum og skuld-
setning heimilanna ætti
að öðru jöfnu að minnka.
Á móti koma neikvæð áhrif, sem
eru þau að greiðslubyrði óverð-
tryggðra lána er töluvert þyngri í
upphafi, vaxtahækkanir hafa meiri
skammtímaáhrif á greiðslubyrði og
kröfur um greiðsluhæfi aukast og því
erfiðleikum bundið fyrir tekjulægri
heimili að komast út á fasteignamark-
aðinn,“ segir þar.
Lán lífeyrissjóða aukast mikið
Miklar breytingar hafa orðið á
hlutdeild verðtryggðra og óverð-
tryggðra lána heimilanna á seinustu
árum. Í greinargerð frumvarpsins
kemur fram að um seinustu áramót
voru óverðtryggðar íbúðaskuldir með
veði í fasteign rúmlega 200 milljarðar
kr. en í árslok 2009 var fjárhæð óverð-
tryggðra íbúðalána aðeins um 2%.
Lánveitingar lífeyrissjóðanna hafa
stóraukist og kemur fram að um mitt
þetta ár voru verðtryggð lán heim-
ilanna sem tekin höfðu verið hjá líf-
eyrissjóðum komin í tæplega 188
milljarða króna og höfðu aukist um 16
milljarða frá seinasta ári. Óverð-
tryggð lán lífeyrissjóðanna voru tæp-
lega 11 milljarðar um mitt þetta ár og
höfðu aukist um rúma 10 milljarða frá
í fyrra.
Verðtryggð lán bankanna hafa
aukist um tæpa 26 milljarða frá í
fyrra. Yfirlit yfir hrein ný útlán við-
skiptabanka og sparisjóða á þessu ári
sýnir að hrein ný verðtryggð útlán
hafa tekið stökk upp á við á umliðnum
mánuðum en dregið hefur úr veitingu
nýrra óverðtryggðra útlána á umliðn-
um mánuðum.
Miklu munar á greiðslu-
byrðinni eftir lánstíma
 Hlutur verð-
tryggðra lána vax-
andi að undanförnu
Greiðslubyrði lána í kr. eftir lengd og fjárhæð
Forsendur: Fyrsta greiðsla, 20% eigið fé, breytilegir vextir
25 m.kr. 30 m.kr. 35 m.kr. 40 m.kr.
40 ár 112.396 134.823 157.250 179.677
35 ár 116.874 140.197 163.519 186.842
30 ár 123.074 147.638 172.200 196.763
25 ár 132.042 158.399 184.755 211.112
Hámarkslán miðað við greiðslugetu
Heimild: Greinargerð með frumvarpi um breytingu á lögum um vexti og verðtryggingu
Forsendur: 3% verðbólga, 20% eigið fé
40 ár 35 ár 30 ár 25 ár
100.000 22.000.000 21.500.000 20.500.000 19.000.000
125.000 28.000.000 26.500.000 25.500.000 23.500.000
150.000 33.500.000 32.000.000 30.500.000 28.000.000
Greiðslu
geta á
mánuði
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Gjaldtaka fyrir bílastæði á Þingvöll-
um hófst fyrri hlutann í júní í sum-
ar, en upphaflega átti hún að hefjast
1. maí. Gjald er tekið á þremur
svæðum/stæðum: á Haki við gesta-
stofu, á Valhallarreit og við Efri
velli, þar sem brautin úr Al-
mannagjá endar. Þetta var gert í
áföngum.
„Eins og við var að búast hefur
þurft að leysa ýmis úrlausnarefni,
sum voru fyrirséð en önnur komu í
ljós á fyrstu vikum, þ. á m. að net-
tenging og rafmagn gat ekki annað
því álagi sem fylgdi gjaldmælunum.
Enn fremur þurftu viðskiptavinir og
gestir þjóðgarðsins að átta sig á
þessu nýja fyrirkomulagi,“ segir
Ólafur Örn Haraldsson þjóðgarðs-
vörður.
Ólafur Örn segir að kostnaðurinn
við þessi verkefni liggi ekki fyrir, en
hver gjaldmælir kosti vel á aðra
milljón króna. „Gjaldmælarnir eru
alls átta talsins. Ráða þurfti starfs-
fólk til þess að sjá um gjaldtökuna
en verkefni þeirra er fyrst og fremst
að taka vel á móti gestum, leiðbeina
þeim og aðstoða við greiðsluna.
Þessir starfsmenn sinna jafnframt
öðrum verkefnum, svo sem að halda
umhverfinu hreinu og minniháttar
lagfæringum“ segir Ólafur Örn.
Samkvæmt lögum fari gjald fyrir
þessa þjónustu, þ.e. bílastæða-
gjaldið, til verkefna sem tengist
bílastæðunum og þjónustu við gesti
sem þar stansa, þ. á m. umferðar-
stjórn, leiðbeiningum, miðlun upp-
lýsinga, merkingum, umhverf-
ismálum og vetrarþjónustu s.s.
mokstri, sandburði og saltdreifingu.
„Í júní var kostnaður meiri en
tekjur en allt bendir til að júlí skili
tekjum sem standa undir veittri
þjónustu. Tölur fyrir júlímánuð
liggja ekki fyrir,“ segir Ólafur Örn.
Þar sem þjóðgarðurinn hefur ekki
heimild, lögum samkvæmt, til þess
að sekta þá gesti Þingvalla sem ekki
greiða fyrir notkun bílastæða var
Ólafur Örn spurður hvort mikil
brögð væru að því að menn greiddu
ekki fyrir notkunina. „Nei,“ svaraði
Ólafur Örn.
Morgunblaðið/RAX
Þingvellir Líklegt að rekstur bílastæða á Þingvöllum muni standa undir sér.
Líkur á að stæðin
standi undir sér
 Fá dæmi um að menn borgi ekki
Nefnd á vegum innanríkisráðherra
hefur lagt til að stofnuð verði sér-
stök netbrotadeild lögreglu þar sem
brot gegn rétthöfum höfundarrétt-
arvarins efnis njóti forgangs.
Þetta kemur fram á minnisblaði
sem innanríkisráðherra kynnti á rík-
isstjórnarfundi í gær.
Markmið nefndarinnar var að
gera úttekt á umfangi ólöglegs nið-
urhals á netinu á höfundarrétt-
arvörðu efni hér á landi og hvort ís-
lensk lagaumgjörð veitti slíku efni
nægjanlega vernd.
Tilgangurinn var að greina stöð-
una og setja fram tillögur um úrbæt-
ur. Formaður nefndarinnar, Brynjar
Níelsson, lagði fram drög að skýrslu
nefndarinnar en ekki náðist full sátt
um þau. Engar ákvarðanir voru
teknar á ríkisstjórnarfundinum.
Ekki þörf á nýrri deild
„Það er mat innanríkisráðherra að
nauðsynlegt sé að styrkja tölvu-
brotadeild lögreglu með því að fjölga
stöðugildum og bæta tæknimenntun
þeirra lögreglumanna sem sinna
tölvuglæpum. Ekki sé þörf á að
stofna nýja deild. Aðrar tillögur sem
settar eru fram í drögum nefnd-
arinnar og eru á forræði innanrík-
isráðuneytisins verða skoðaðar nán-
ar,“ sagði í minnisblaði innanríkis-
ráðherra.
Ráðlagt að stofna
netbrotadeild
 Ráðherra kýs að efla tölvubrotadeild
Ljósmynd/Michal Rojek
Niðurhal Ráðherra vill styrkja
tölvubrotadeild lögreglunnar.