Morgunblaðið - 02.11.2016, Page 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2016
Virkni sólar hefur
sveiflast verulega und-
anfarnar árþúsundir.
Síðast var sólin veru-
lega dauf fyrir fjórum
öldum. Af því leiddi
litla ísöld í Evrópu
1645-1715, en hún dró
á eftir sér kulda í ein
150 ár, en hér norður
við heimskautsbaug
mundu tímamörkin
hafa verið önnur. Þekkt er mynd,
sem endurspeglar litlu ísöld, af ísi
lagðri Lundúnaánni Thames frá síð-
ari hluta 17. aldar. Menn hafa spurt
sig, hvers vegna stefndi þá um síðir
í aðra átt, til hlýnunar, en ekki til
eiginlegrar ísaldar, eins og ef til vill
var stutt í. Þess hefur verið getið til,
að þegar á 18. öld hafi gætt hlýn-
unar loftslags vegna kolabruna og
það ráðið viðsnúningnum.
Nú segja sólfræðingar, að sveiflan
í sólvirkninni sé niður á við og að
geislar sólar hafi dvínað undanfarin
ár. Þeir kunna víst ekki að svara
því, hvort geti farið í sama far og á
17. öld, telja kólnunina geta orðið
allt að því eins mikla, en minnst
verði kólnun, sem svarar til þeirrar
hlýnunar, sem maðurinn kann að
hafa valdið með umsvifum sínum
undanfarnar tvær aldir. Samkvæmt
þessu gætu umsvif mannsins haldið
aftur af kólnun loftslags.
Þetta er þvert á það, sem Samein-
uðu þjóðirnar (SÞ) ályktuðu um í
París í desember 2015 og gerðu
loftslagssamning um. Ban Ki-moon,
framkvæmdastjóri SÞ, sagði um
daginn í Hörpu, þegar norður-
skautsmál voru þar til umræðu, að
allar raddir, sem héldu
öðru fram en ályktað
hefði verið í París,
hefðu þagnað. Þá heyr-
ir hann ekki vel.
Menn athugi, að
loftslagssamningurinn í
París skuldbindur ríki
heims um tvennt, en
aðeins tvennt, að koma
saman árlega og ræða
málið og að kynna hver
fyrir sig eigin fyr-
irætlun um aðgerðir í
þágu þess, að loftslag hlýni ekki af
mannavöldum, heldur dragi úr hlýn-
un, og endurnýja fyrirætlanir sínar
á nokkurra ára fresti. Ríkin eru hins
vegar ekki skuldbundin til að standa
við fyrirætlanir sínar. Kínverjar,
sem taka í notkun 2000 kolanámur á
þessu ári og hafa staðfest samning-
inn, mega samningsins vegna taka í
notkun 2000 námur á næsta ári og
2000 á þarnæsta ári o.s.frv. Indverj-
ar eru stórtækari í þessu en Kín-
verjar. Það eru engin samningssvik,
þó að þessi ríki haldi þannig sínu
striki. Loftslagssamningurinn er
þannig máttlaus gagnvart millj-
arðaríkjunum. Samningurinn þarf
heldur ekki að tefja það, að heim-
urinn snúi við blaðinu, ef geislar sól-
ar haldast áfram í daufara lagi og
dofna meira.
Eftir Björn S.
Stefánsson
Björn S. Stefánsson
»Málið er hvort áhrif
sólarsveiflna yfir-
gnæfi áhrif mannanna á
loftslagið.
Höfundur er í Vísindafélagi
Norðmanna.
Þegar dró að ísöld
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
VW GOLF GTE
PREMIUM
PLUG IN HYBRID
Eigum tvo bíla til afhendingar strax.
Annar er óekinn, hinn ekinn 1500
km, báðir bensín/rafmagn (204hö),
sjálfskiptir, 18“ serron-felgur,
íslenskt navi o.fl. Staðgreiðsluverð
4.580.000 - 4.890.000 kr.
Skoðum skipti!
Ath. ófáanlegur í umboði!
Þú finnur bílinn á bilo.is Auglýstir bílar eru á staðnum Skráðu bílinn á bilo.is
Þessa dagana er
mikið talað um lífeyris-
sjóðsmál og ýmsa
samninga og ýmiss
konar samkomulag
þeim tengt sem er
undirritað en virðist
svo vera mismikið sam-
komulag um þegar upp
er staðið. Frumvarp
um jöfnun lífeyrisrétt-
inda náði ekki fram að
ganga á síðasta þingi og kannski eins
gott.
Ég, undirritaður, lenti í því að það
var gert samkomulag um lífeyris-
réttindi mín að undirlagi ríkisins fyr-
ir næstum 20 árum. Það var við
einkavæðingu bankanna í kringum
sl. aldamót, þegar ríkið vildi losa
Landsbankann undan bakábyrgð-
inni, sem var á lífeyrissjóði starfs-
manna hans og Seðlabankans. Búin
var til hlutfallsdeild, sem talin var
henta eldri starfsmönnum og stiga-
deild fyrir hina yngri sem og nýja
starfsmenn og gátu starfsmenn valið
þar á milli, svipað og hjá ríkinu í A-
deild og B-deild fyrir opinbera
starfsmenn.
Ég valdi hlutfallsdeildina enda bú-
inn að greiða lengi í sjóðinn á þeim
tíma og ráðleggingar ráðgjafa og ex-
cel-skjölin þeirra bentu í þá átt.
Einnig taldi ég hina svokölluðu 95-
ára reglu freistandi, þótt einungis
fjórðungur starfsmanna kysi að jafn-
aði að nýta sér hana. 95 ára reglan
gefur manni kost á að hefja töku þess
lífeyris, sem maður hefur áunnið sér,
þegar samanlagður
stafsaldur og lífaldur
nær 95 árum.
Í stuttu máli má
segja að ég hafi valið
rangt því hlutfallsdeild
sjóðsins stendur ekki
undir sér af ýmsum
ástæðum. Notaðar voru
rangar forsendur við
útreikninga og mat á
fjárþörf sjóðsins sem
reyndar hefur verið vel
rekinn og skilað betri
ávöxtun en margir aðr-
ir sjóðir í gegnum áföllin undanfarin
ár. Auk þess hafa aðildarfyrirtækin
(helst Landsbankinn) þvingað starf-
menn leynt og ljóst til að nýta sér 95
ára regluna, sem hefur fyrir vikið
verið sjóðnum mun dýrari en ráð var
fyrir gert.
Nú þegar hafa lífeyrisréttindi mín
verið skert um tæp tíu prósent og
stefnir að óbreyttu í meiri skerð-
ingar. Líklega yppta margir les-
endur öxlum og segja að þessir
bankamenn með ofurlaunin, sem ollu
hruninu, hafi gott af þessu. En sann-
leikurinn er sá að það eru ekki slíkir
aðilar, sem greiða eða greiddu í
þennan sjóð eða fá úr honum lífeyr-
isgreiðslur. Lífeyrisþegar í hlutfalls-
deildinni eru nú 946 og fá að meðal-
tali ríflega 192 þúsund krónur í
lífeyrisgreiðslur á mánuði.
Sjóðsfélagar hafa samþykkt að
freista þess að ná fram leiðréttingu á
þessu, með málsókn ef ekki vill bet-
ur. Telja afar óréttlátt að allar skerð-
ingar og kostnaður vegna forsendu-
brests lendi bara á öðrum aðila
samningsins, þ.e. lendi á lífeyris-
þegum en ekki aðildarfyrirtækjum.
Því að okkar mati er ljóst að ábyrgð-
in sé ekki síður þeirra, eigandi full-
trúa í stjórn sjóðsins til jafns við
starfsmenn. Nú hefur komið fram að
Landsbankinn hefur hafnað öllum
viðræðum um slíka leiðréttingu.
Lesa má um stöðu þeirra mála á lif-
bank.is. Mér skilst að það nýjasta í
því sé að Héraðsdómur Reykjavíkur
hafi óskað eftir því við fjármálaráðu-
neytið að það tilnefni óháðan mats-
mann til að meta tiltekin atriði, en
ríkislögmaður óskað eftir fresti. Von-
andi er það ekki bara leikur í ref-
skák, sem eyðileggur málið og kæfir í
moldviðri komandi kosninga.
En eftir stendur þessi staðreynd,
að ég hef ekki góða reynslu af sam-
komulagi, sem gert hefur verið um
mín lífeyrissjóðsmál, get ekki mælt
með slíkt sé gert af öðrum. Allavega
virðist vera afar erfitt að standa við
gefin loforð og erfitt að reikna rétt og
enn erfiðara að fá fram sjálfsagðar
leiðréttingar og úrbætur eftir á, sér-
staklega þegar ríkið á í hlut t.d. sem
stærsti eigandi Landsbanka Íslands.
Er varasamt að gera samninga
við ríkið um lífeyrissjóðsmál?
Eftir Kjartan
Jóhannesson » Óréttlátt er að allar
skerðingar og kostn-
aður vegna forsendu-
brests lendi bara á öðr-
um aðila samningsins, á
lífeyrisþegum en ekki
aðildarfyrirtækjum.
Kjartan Jóhannesson
Höfudur greiðir í hlutfallsdeild
Lífeyrissjóðs bankamanna.
Suðurnesjalínur
hafa verið í hönnunar-
ferli í meira en áratug
og með miklum til-
kostnaði. Loksins hef-
ur komið fram kostn-
aðaráætlun um
framkvæmdina.
Í upphafi skýrslu
Landsnets frá okt
2016 „Suðurnesjalína
2, Valkostaskýrsla.
Fyrri hluti – Samantekt“ segir að:
„Suðurnesjalína 1, sem nú þjónar
[Suðurnesjum] og rekin er á 132
kV spennu, er fulllestuð í dag jafn-
framt því sem öryggi kerfisins er
ófullnægjandi þar sem aðeins er
um þessa einu tengingu að ræða
frá Reykjanesskaganum við 220 kV
meginflutningskerfi Landsnets.“
Þetta er villandi framsetning.
Á meðfylgjandi línuriti er sýndur
flutningur um Suður-
nesjalínu fram til árs-
ins 2050. Línuritið er
byggt á gögnum og
reikniaðferðum í
skýrslu Landsnets og
gert er ráð fyrir eft-
irfarandi forsendum:
Framleiðsla á Suð-
urnesjum. Árið 2000:
175 MW. Árið 2050:
600 MW.
Álag á Suð-
urnesjum. Árið 2000:
110 MW. Árið 2050:
475 MW.
Á línuritinu er framleiðsla og
álag látið hækka um ákveðna pró-
sentutölu á hverju ári.
Vonandi skýrir línuritið sig sjálf,
en samkvæmt því er ekki þörf fyrir
aukna flutningsgetu, hvorki inn til
Suðurnesja né út frá Suðurnesjum
fram til 2050.
Reiðuafl er varaafl á Suður-
nesjum, sem þarf að vera tiltækt
án fyrirvara, t.d. við bilanir. Í
skýrslunni og á línuritinu er gert
ráð fyrir 100 MW reiðuafli á
Suðurnesjum. Þetta er kannski í
hærra lagi, en það skagar upp í nú-
verandi reiðuaflskröfur fyrir allt
Landsnetið.
Af línuritinu má álykta að það er
óþarfi að reisa nýja Suðurnesjalínu
á næstu árum. Það liggur bara
ekkert á.
Þegar starfrækslu núverandi línu
lýkur, t.d. vegna efnislegrar hrörn-
unar, mætti færa flutningana í jörð
og samsíða Keflavíkurveginum, en
þá hafi vegurinn verið tvöfaldaður
alla leiðina.
Suðurnesjalína
Eftir Skúla
Jóhannsson » Suðurnesjalínur hafa
verið í hönnunarferli
í meira en áratug og með
miklum tilkostnaði.
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
Suðurnesjalína
700
M
ar
ka
ðu
r,
fr
am
le
ið
sl
a
og
flu
tn
in
gs
ge
ta
(M
W
)
600
500
400
300
200
100
0
20
16
20
18
20
20
20
22
20
24
20
26
20
28
20
30
20
32
20
34
20
36
20
38
20
40
20
42
20
44
20
46
20
48
20
50
-100
-200
Ár
Markaður á Suðurnesjum (SN) Framleiðslugeta á SN
Flutningsþörf Suðurnesjalínu (SL)
Flutningsgeta SL inn til SN
Framleiðslugeta-Reiðuafl
Flutningsgeta SL út frá SN