Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2015, Blaðsíða 10

Vikublað 24.–26. febrúar 201510 Fréttir
www.gilbert.is
KLASSÍSK ÍSLENSK ÚR
FYRIR ÖLL TÆKIFÆRI
MeguM búast við MislingatilfelluM á Íslandi
n Sóttvarnalæknir segir ekki hættu á faraldri n Óbólusettir geta ekki lengur treyst á að allir aðrir séu bólusettir n Stríðið um bólusetningarnar
S
tríðið um bólusetningar
geisar á Íslandi um þessar
mundir. Í dag velur ákveðinn
hluti foreldra að láta ekki
bólusetja börnin sín og
um það bil tíu prósent 18 mánaða
barna á Íslandi hafa ekki hlotið við-
teknar bólusetningar gegn helstu
barnasjúkdómum. Andstæðingar
bólusetninga halda því á lofti að
sýnt hafi verið fram á tengsl notk-
unar MMR bóluefnis og einhverfu
– en rannsóknin sem liggur þeim
viðhorfum til grundvallar var birt í
læknatímaritinu Lancet árið 1998.
Andrew Wakefield, aðalhöfundur
rannsóknarinnar, var síðar svipt-
ur lækningaleyfi fyrir að falsa gögn
og niðurstöður um tengsl bóluefna
og einhverfu. Enn fremur hafa and-
stæðingar bólusetninga gagnrýnt
hagsmunatengsl lyfjafyrir tækja við
heilbrigðisþjónustu og bent á að
útrýming sjúkdóma eins og bólu-
sóttar, mislinga og rauðra hunda sé
ekki að þakka bólusetningum held-
ur aukinni meðvitund um hreinlæti
og betri almennum aðbúnaði fólks.
Stuðningsmenn bólusetninga hafa
bent á að þrátt fyrir ítrekaðar rann-
sóknir hafi ekki verið hægt að sýna
fram á að bólusetningar hafi áhrif
á einhverfu og að mati Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar er engin
lýðheilsuaðgerð hagkvæmari en
einmitt bólusetningar.
Haraldur Briem sóttvarnalæknir
segir að ekki sé spurning um hvort
heldur hvenær nýtt mislingatilfelli
verði greint á Íslandi. Hættan á far-
aldri sé þó ekki til staðar vegna þess
hversu margir hér á landi eru bólu-
settir gegn sjúkdóminum.
Mislingar hafa greinst í Banda-
ríkjunum og víðar í Norður-Amer-
íku á síðustu misserum, meðal
annars í Kanada. Það er í fyrsta
skipti í fjölmörg ár sem slíkt kemur
fyrir í heimsálfunni.
„Jafnvel þótt 95 prósent lands-
manna séu bólusett geta alltaf
einstök tilfelli komið upp. Ég myndi
ætla að við á Íslandi séum nokkuð
vel varin. Það verður ekki faraldur
hér á landi en við megum búast við
einstaka mislingatilfellum á næst-
unni.“
Snýst um að vera samstiga í
baráttunni
Síðasta mislingatilfellið á Ís-
landi varð ekki að faraldri. Ekki er
langt síðan mislingar voru þó síð-
ast greindir hér á landi. Haraldur
segir að þökk sé hversu margir séu
bólusettir hafi sjúkdómurinn ekki
náð að breiða úr sér. Hann segir að
bólusetningar snúist fyrst og fremst
um varnir þar sem allir verða að
vera samstiga.
„Þetta snýst um ákveðin svæði
og hvort það er óbólusett fólk
sem býr þar. Ef svo er þá mynd-
ast jarðvegur fyrir faraldur eins og
mislingafaraldur. Síðasta mislinga-
tilfellið á Íslandi var fyrir einu eða
tveimur árum. Þá kom ungt barn
með sjúkdóminn til landsins án
þess að mislingar næðu að breiða
úr sér. Þar á undan höfum við ekki
séð mislinga á Íslandi í á annan
áratug. Þessum árangri gegn sjúk-
dómnum má þakka að við höfum
unnið mikið í bólusetningum og
eru flestir bólusettir hér á landi. Hér
er því enginn jarðvegur fyrir sjúk-
dóminn. Það er ástand sem er háð
því að allir séu samtaka í baráttunni
gegn sjúkdómnum.“
Mislingar komi frá illa
bólusettum svæðum í Evrópu
Haraldur segir þróunina í Norður-
Ameríku sannarlega vekja athygli
enda hafi öll heimsálfan lengi vel
verið laus við mislinga.
„Öll heimsálfan, bæði norður og
suður, var lengi laus við sjúkdóm-
inn vegna þess að þar hefur mik-
ið verið bólusett í gegnum árin. Í
Evrópu hafa hins vegar verið að
koma upp mislingatilfelli vegna
bresta í bólusetningu. Sjúkdómur-
inn hefur verið að skjóta upp koll-
inum í löndum eins og Þýskalandi,
Frakklandi og Austurríki. Ég tel
að rekja megi upptök sjúkdóms-
ins í Ameríku til Evrópu þar sem
mislingar hafa grasserað of lengi
á vissum svæðum vegna skorts á
bólusetningum.“
Hættan meiri nú en áður
Haraldur segir í ljósi aðstæðna, það
er að segja útbreiðsla mislinga í
Ameríku, hættuna vissulega meiri
nú en áður. Hættan sé hins vegar
mest hjá þeim sem eru ekki bólu-
settir.
„Ef menn kjósa að bólusetja sig
ekki eru þeir að sjálfsögðu í meiri
hættu. Ef fólk kýs að bólusetja
börnin sín ekki er það að stofna
þeim í meiri hættu. Ástæðan er sú
að óbólusettir einstaklingar eru
berskjaldaðir og treysta á að allir í
kringum sig séu bólusettir. Það er
ekki víst að það gangi alltaf upp,“
segir Haraldur.
Haraldur tekur sem dæmi börn
yngri en 18 mánaða og þá sem geta
ekki, af ýmsum ástæðum, fengið
bólusetningu. Hann segir hættuna
á að þessir einstaklingar smitist
meiri eftir því sem fleiri ákveði að
bólusetja sig ekki.
„Það er mikilvægt að bólusetja
sem flesta til að vernda þá sem hafa
ekki enn, eða geta ekki, verið bólu-
settir. Útbreiðslan á sjúkdómunum
í nágrannalöndum Íslands er merki
um að ekki sé hægt að treysta leng-
ur á að allir í kringum sig séu bólu-
settir. Í ljósi aðstæðna er hættan
á að óbólusóttir einstaklingar fái
mislinga því meiri núna en hún
hefur verið á undanförnum árum.“
Telur ekki nauðsynlegt að setja
lög um bólusetningu.
Aðspurður hvort hann telji rétt
að setja lög um skyldubólusetn-
ingu hér á landi segir Haraldur
ekki þörf á slíkum aðgerðum vegna
þess hversu margir sé bólusettir á
Íslandi.
„Mitt mat er að þátttakan er svo
almenn að það er ekki þörf á að
setja lög um bólusetningu. Um-
ræða um lög af þessu tagi hafa alltaf
komið upp. Um 97 prósent foreldr-
ar hér á landi vilja bólusetja börnin
svo það er þegar góður skilningur á
mikilvægi þess að bólusetja.“
Ekki verið skylt að bólusetja
síðan bólusóttin geisaði
Langt er síðan skylda var að bólu-
setja sig hér á landi eða ekki síðan
bólusótt herjaði á heimsbyggðina.
„Aðeins einu sinni hefur verið
bólusetningaskylda hér á landi.
Það var gegn bólusótt og tók sú
regla gildi árið 1805. Nú er hætt
að bólusetja gegn bólusótt þar
sem sjúkdómnum hefur verið út-
rýmt. Það er eitt mesta afrek í sögu
læknavísindanna.“
Munu halda áfram að fylgjast
með þróuninni
Þótt Haraldur telji alvarlegt að
mislingar séu farnir að sjást á nýjan
leik, og líkurnar á að tilfelli verði
greint hér á landi orðnar meiri,
telur hann ekki þörf á lögum um
skyldubólusetningu.
„Ég met aðstæður ekki þannig
að það þurfi að setja lög um skyldu-
bólusetningu. Við munum þó
halda áfram að fylgjast með þróun
mála,“ segir Haraldur Briem sótt-
varnalæknir að lokum. n
„Það er ástand sem
er háð því að allir
séu samtaka í baráttunni
gegn sjúkdómnum.
Haraldur Briem
sóttvarnalæknir.
„Ef menn kjósa að bólu-
setja sig ekki eru þeir að
sjálfsögðu í meiri hættu.
Ef fólk kýs að bólusetja
börnin sín ekki er það að
stofna þeim í meiri hættu.“
Mynd Hörður SvEinSSon
Jóhann Skúli Björnsson
ragnheiður Eiríksdóttir
johannskuli@dv.is/ragga@dv.is