Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.2015, Blaðsíða 23

Vikublað 3.–5. mars 2015 Umræða Stjórnmál 23
U
ndirliggjandi kann að vera
vaxandi togstreita um afnám
gjaldeyrishafta og hvaða
stefnu beri að fylgja í þeim
efnum. Ágreiningurinn nær
jafnvel til þess hvort vinna beri að
lausn málsins í kyrrþey eða ekki.
Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráðherra gaf fyllilega til
kynna á Alþingi í gær að hluti kröf-
uhafa hefði lagt mikið í sölurnar til að
tryggja hagsmuni sína og léti sig hags-
muni almennings á Íslandi litlu varða.
Hann taldi þess vegna réttlætanlegt
að vinna að lausn málsins í kyrrþey og
sýna kröfuhöfum ekki á spilin sem nú
þegar hafi ráðið her lögfræðinga og al-
mannatengla til þess að fylgjast með
áformum íslenskra stjórnvalda.
Herská afstaða
Hópur, sem stendur nálægt Sigmundi
Davíð, telur réttlætanlegt að torvelda
kröfuhöfum sem mest að taka út eign-
ir sínar úr slitabúum föllnu bankanna
hvort sem það yrði gert með háum
útgönguskatti, sektum eða verulegri
hækkun bankaskatta. Hópurinn lítur
jafnvel svo á að kröfuhafarnir, sem
töpuðu megninu af eignum sínum
við fall bankanna, geti sjálfir sér um
kennt að hafa gáleysislega lánað ís-
lenskum bönkum hundruð og þús-
undir milljarða króna á árunum fyrir
fall þeirra. Þeir geti ekki komið nú og
ógnað íslenskum hagsmunum með
því að krefjast þess að fá að leysa til
sín í gjaldeyri það sem upp í kröfurn-
ar fæst.
Réttlætingarnar að baki þessari
afstöðu sýnast vera þær að flutning-
ur á lögmætum eignum erlendra
kröfuhafa úr landi megi aldrei bitna
á íslenska þjóðarbúinu og almenn-
ingi. Réttast sé að fara gjaldþrotaleið,
greiða kröfur út í íslenskum krónum
og leyfa hverjum og einum að fást við
framhaldið.
Unnið á laun
Katrín Jakobsdóttir, VG, vísaði á þing-
fundi í gær í framsögur um afnám
gjaldeyrishafta á fundi í síðustu viku.
Athygli hefði vakið hve sammála
frummælendur hefðu verið um að
almenn sátt yrði að vera um leiðir
auk þess sem umræðan yrði að vera
gagnsæ. Hún spurði því forsætis-
ráðherra hvort launung ætti áfram
að ríkja um vinnu stjórnvalda við að
afnema höftin.
Sigmundur Davíð svaraði af-
dráttarlaust að vinna stjórnvalda að
afnámi hafta yrði ekki gerð opinber.
„Mikilvægt sé að þessi vinna verði
ekki gerð opinber fyrr en að hún hef-
ur verið kláruð eða komin á það stig
að ekki sé hætta á að hún verði á ein-
hvern hátt skemmd eða unnið á henni
eitthvert það tjón sem myndi gera ís-
lenska ríkinu erfiðara fyrir við að leysa
úr höftunum á farsælan hátt fyrir allan
almenning í landinu.“
Nú er tíminn!
Á umræddum fundi stjórnarandstöð-
unnar um höftin sagði Sigríður Bene-
diktsdóttir, framkvæmdastjóri fjár-
málastöðugleika hjá Seðlabankanum,
aðstæður til afnáms hafta ákjósan-
legar. Vextir erlendis væru í lágmarki
og vaxtamunur við Ísland verulega
jákvæður. Verðbólga væri lítil og hag-
vöxtur nokkur. Viðskiptakjör og af-
gangur í milliríkjaviðskiptum færi
vaxandi, ríkisfjármálin væru í jafnvægi
og munur á skráðu gengi krónunnar
og aflandsgengi hennar færi minnk-
andi.
Sigríður og aðrir frummælendur
veltu því fyrir sér hvort þeir 300 millj-
arðar sem eftir væru í landinu af svo-
kallaðri snjóhengju væru ekki „þolin-
móðir peningar“ en líkur væru á að
um slíkt væri að ræða þar eð „óþol-
inmóði hlutinn“ hefði þegar verið
leystur út og væri því úr sögunni.
„Nú er tíminn,“ sagði Ásgeir Jóns-
son hagfræðingur og benti á að ferða-
þjónustan hefði snúið viðskiptajöfn-
uðinum Íslendingum í hag. Þá væru
aðstæður á erlendum fjármálamörk-
uðum þjóðinni í hag; vextir væru við
núllið og evrópski seðlabankinn væri
í þann veginn að hefja seðlaprentun.
Seðlabankanum hefði heppnast að
ná efnahagslegum stöðugleika og
verðbólgumarkmiði sínu. „ Ytri að-
stæður verða líklega aldrei betri fyrir
afnám hafta en einmitt nú!“ sagði Ás-
geir en bætti við að árangurinn ylti á
trúverðug leika Íslands á alþjóðavett-
vangi. Lánshæfi landsins væri óút-
kljáð. Ísland hefði lækkað um níu
lánshæfisflokka árið 2008 og hækkun
lánshæfis væri forsenda fyrir vaxandi
trúverðugleika.
Óskýr stefna stjórnvalda
Ásgeir gagnrýndi stjórnvöld og sagði
fyrirætlanirnar ekki nægjanlega skýr-
ar. „Þau nálgast verkefnið um afnám
hafta sem einhvers konar leyniáætl-
un.“ Hann bætti við að höftin yrðu
aldrei afnumin nema með þverpóli-
tískri sátt.
Ásgeir velti því einnig upp hvort
þjóðin vildi raunverulega afnema höft-
in því með „lítinn frjálsan gjaldmiðil
er ekki hæft að lofa stöðugleika … ör-
uggum kaupmætti, lágri verðbólgu og
stöðugri greiðslubyrði.“ Hann benti á
að höftin gæddu krónuna öryggi sem
einkenndi stórgjaldmiðla og fólk væri
undir höftunum síður ofurselt gengis-
áhættu. Honum þótti umræðan snú-
ast um of um fortíðina en „umræðan
um framtíðina er ekki enn hafin, hvað
þá um lífið án hafta!“ n
Sýnir ekki á spilin
n Tekist á um gagnsæi eða leynd við afnám hafta n Aðstæður til afnáms verða ekki betri
„Ytri aðstæður
verða líklega aldrei
betri fyrir afnám hafta en
einmitt nú!
Jóhann Hauksson
johannh@dv.is
Varúð Sigríður Benediktsdóttir telur
aðstæður ákjósanlegar til að aflétta gjald-
eyrishöftum.
Nú er tíminn Ásgeir Jónsson: „Ytri að-
stæður verða líklega aldrei betri fyrir afnám
hafta en einmitt nú!“
Leynd Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
segir viðbúnað erlendra kröfuhafa mikinn
og þeir hugsi fyrst um sína hagsmuni.
Því leynd? Katrín Jakobsdóttir bendir á
rök um að þverpólitíska samstöðu þurfi um
afnám hafta.