Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.2015, Blaðsíða 31

Menning 31Vikublað 3.–5. mars 2015
Í
iðnaðarhúsnæði í nágrenni
við Hlemm er starfrækt
líkamsræktar stöðin Steve Gym.
Þetta er engin venjuleg lík-
amstræktarstöð því að í þessari
spartísku og subbulegu litlu holu
hefur mótast einstakt samfélag
„furðufugla og lyftingamanna“, (til
að vitna í eina sögupersónuna), sem
æfa undir dyggri stjórn þjálfarans og
eilífðarafreksmannsins Stefáns Hall-
grímssonar. Í heimildarmyndinni
Hrikalegir fylgjumst við með kraflyft-
ingakempum og karakterum af jaðri
samfélagsins – hjá Steve hanga tón-
listarmenn og eldri borgarar, fyrrver-
andi fangar og geðdeildarsjúklingar
– í leik og starfi, og síðast en ekki síst
keppni ( við sjálfa sig og aðra).
Skrautlegt persónugallerí
Hrikalegir er frumraun Hauks Valdi-
mars Pálssonar í leikstjórastólnum
en hann hefur áður meðal annars
starfað sem klippari og tökumaður
við gerð heimildarmynda. Tökur á
myndinni hófust árið 2009 og stóðu
yfir í fimm ár. Við þetta skeytir Hauk-
ur eldra myndefni frá 35 ára sögu
stöðvarinnar og heimildum úr sjón-
varpi og blaðaljósmyndum undir
testósterónfylltri tónlist hljómsveit-
anna Retrön og Legend.
Þó að kvikmyndagerðarmaðurinn
sé ávarpaður nokkrum sinnum og
augljóst að nærvera hans hefur áhrif
á viðföngin – sem hnykla vöðva fyrir
myndavélina og spjalla við hana
um hvað sé þess virði að mynda – fá
áhorfendur að mestu leyti að vera
fluga á vegg í stöðinni. Við kynnumst
stemningunni í Steve Gym og á stór-
mótum heima og erlendis. Karakter-
arnir eru hver öðrum skemmtilegri.
Helsta aðalpersóna myndarinnar er
Kári „köttur“ Elísson, um það bil sex-
tugur afreksmaður og (að eigin sögn)
heimsmetaperri. Hann hefur æft hjá
Steve, hlédrægu þjálfaratýpunni,
nánast allan sinn rúmlega 40 ára fer-
il. Meðal annarra sem sækja stöðina
og leika stórt hlutverk í myndinni eru
Bjarki hriki, Hörður ölli vinur, spritt-
lampinn Nonni, Sigurjón sjálfur og
Benni tarfur – jötunninn með barns-
andlitið, sem hefur lyft 460 kílóum
í réttstöðulyftu – meira en nokkur
annar í heiminum.
Hrikalega fyndin
Húmorinn er gegnumgangandi –
kómískar aðstæður, drepfyndnir
karakterar og skemmtileg tilsvör –
og fer manni mjög fljótt að þykja
vænt um þessa elskulegu karla. Að
einhverju leyti er maður hvattur til
að hlæja að einföldu vöðvabúntun-
um (til dæmis þegar þeir reyna að
reikna út hvaða þyngd eigi að bæta
á stöngina), en fyrst og fremst hlær
maður með þeim. Þetta er menn
sem maður myndi líklega sveigja
vel framhjá ef maður mætti þeim í
myrku húsasundi, oft á tíðum týnd-
ir karlmenn sem hafa þó fundið sinn
stað í lífinu hjá Steve. Þarna komast
þeir frá skilningsleysi almennings-
álitsins og fordómum samfélags-
ins, þarna fá þeir að einbeita sér og
verða góðir í einu: að verða hrikalega
stórir og hrikalega sterkir. Stemn-
ingin í gym-inu er létt og hvetj-
andi en einstaka sinnum sér maður
bregða fyrir viðkvæmni í gegnum
karlmennskufrontinn. Það er nóg til
að ýta undir þann grun manns, að
á bak við hrikalega vöðvana liggi oft
sorglegar sögur; félagsleg útskúfun,
slys, fíkn og veikindi.
Siðferðisleg óvissa
Stundum læðist að manni sá grun-
ur að Haukur fegri viðfangsefnið um
of því hann ögrar ekki heimsmynd
kraftakarlanna með spurningum.
Hins vegar er örlitlum efasemda-
fræjum sáð í örstuttum senum sem
kveikja áleitnar spurningar. Tveimur
spurningum er fleygt upp í loftið en
þær aldrei gripnar eða farið lengra
með þær: steranotkun og heilsufars-
legar afleiðingar íþróttarinnar eru
aldrei ræddar. Aðeins í gamalli upp-
töku af viðtali Eiríks Jónssonar við
Kára kött eru sterar nefndir. Þar kem-
ur Eiríkur hins vegar út eins og yfir-
lætisfullur hrokagikkur á meðan kisi
víkur sér fimlega undan spurningum
um lyfjanotkun.
Hitt atriðið er sýnu alvarlegra.
Snemma í myndinni eru tveir með-
limir í kraftlyftingastöðinni fengnir
til að ógna og henda út sýrlenskum
hælisleitanda sem hefur hreiðrað
um sig á heimili vinkonu þeirra. Það
að atriðið sé gert fyndið gerir það eig-
inlega enn þá óþægilegra. Eru þetta
þá fordómafullir ofbeldismenn og
fantar? Er Haukur Valdimar virkilega
að sýna okkur allt? Slíkum spurn-
ingum er ekki svarað heldur hanga
í loftinu og skapa þannig annað og
dýpra lag fyrir neðan myndirnar á
skjánum. Með þessu opnast ný og
ótrúlega áhugaverð vídd, siðferðis-
leg óvissa sem liggur undir og mótar
upplifun manns í kjölfarið.
Hrikalegir er hrikalega fyndin
mynd og gefur manni áhugaverða
innsýn inn í einstakt persónugallerí
og jaðarmenningarkima sem er
flestum fjarlægur. Hún kynnir mann
fyrir kostulegum karakterum og
mögnuðum lífsháttum hrikalegra
kraftajötna. n
Hrikalega hrika-
leg heljarmenni
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Kvikmynd
Hrikalegir
Leikstjórn, myndataka og klipping:
Haukur Valdimar Pálsson
Aðalhlutverk: Kári „Köttur“ Elísson,
Benedikt Magnússon, Stefán Hallgrímsson
Tónlist: Legend og Retrön
Hljóðvinnsla: Guðmundur Ingi Þorvaldsson
„Hrikalegir er
hrikalega fyndin
mynd og gefur manni
áhugaverða innsýn inn í
einstakt persónugallerí
og jaðarmenningarkima
sem er flestum fjarlægur.
Hrikalegir Freddi fighter,
Kári köttur og Baldvin
bekkur eru meðal þeirra
sem venja komur sínar í
lyftingastöðina og félags-
miðstöðina Steve Gym.
U
m síðustu helgi veitti Blaða-
ljósmyndarafélag Íslands
verðlaun fyrir ljósmynd-
ir ársins og eru myndirnar
nú til sýnis í Gerðubergi. Í ádrepu
sem birtist í sýningarbæklingnum
gagnrýnir formaður dómnefndar-
innar, Søren Pagter, yfirkennari
ljósmyndadeildar danska blaða-
mannaskólans, íslenska blaðaljós-
myndun harðlega.
„Of margar myndanna vant-
ar sjónræn áhrif, eitthvað óvænt
og hugrekki frá ljósmyndaran-
um – hugrekki til að taka stjórn
á sögunni,“ skrifar Pagter með-
al annars. „Flestar myndirnar sýna
bara nákvæmlega það sem var að
gerast fyrir framan myndavélina
en mjög fáir ljósmyndaranna nota
tungumál ljósmyndarinnar til að
segja einstaka persónulega sögu –
sögu sem gæti aðeins verið sögð af
nákvæmlega þessum ljósmyndara.“
Í fyrsta lagi segir hann að við
dómnefndarvinnuna hafi hann
fengið á tilfinninguna að íslensk-
ir fréttaljósmyndarar mættu ein-
faldlega á staðinn, lyftu vélinni og
smelltu af án þess að reyna að skapa
eða sjá einstaka mynd í aðstæðun-
um. Þannig segir hann ljósmyndar-
ana oft nota myndir af hreyfingu
eða athöfnum til að fanga augna-
blik, en leggi of lítið upp úr mynd-
byggingunni – oft sé bakgrunnurinn
óreiðukenndur og vinni ekki með
restinni af myndinni. Þetta segir
hann að hluta til byggjast á röngu
vali á linsum, en að hans mati voru
of margar myndanna í keppninni
teknar með tele- eða wide-angle-
linsum.
Í öðru lagi gagnrýnir Pagter að í
flokknum „daglegt líf“ séu að mestu
leyti myndir af hátíðum og opin-
berum viðburðum en ekki raun-
verulega daglegu lífi: „Það voru
mjög fáar myndir innan af heimil-
um fólks – þrátt fyrir að það sé þar
sem við lifum okkar daglega lífi.“ Að
lokum segir Pagter að í flokki por-
trettmynda líti fólk oft út eins og fyr-
irsætur og persónuleiki þess komi
ekki fram. Hann segir að til að skapa
góða portrettmynd þurfi einfald-
lega eina eða tvær góðar hugmynd-
ir og að gefa viðfanginu tíma til að
slaka á.
Pagter segist vita að aðstæður
séu erfiðar á fjölmiðlum en það búi
blaðaljósmyndarar við alls staðar
í heiminum. Hann hvetur íslenska
blaðaljósmyndara til að taka málin
í eigin hendur, taka þær myndir og
segja þær sögur sem þeir vilja miðla
og birta annars staðar en í hefð-
bundnum dagblöðum. Hann hvet-
ur íslenska ljósmyndara til að halda
áfram að æfa sig, greina og umfram
allt tala um eigin verk og annarra –
einungis þannig eignist þeir virki-
lega góða ljósmyndara. n
kristjan@dv.is
Segir íslenska blaðaljósmyndara skorta hugrekki
Formaður dómnefndar blaðaljósmyndaverðlaunanna gagnrýnir íslenska blaðaljósmyndun
Ný plata
frá Muck
Your Joyous Future, nýjasta
plata þungarokkshljómsveit-
arinnar Muck, kom út á Íslandi
í lok síðasta mánaðar. Friðrik
Helgason er upptökustjóri og
Alan Douches, sem hefur meðal
annars unnið Coverge, Baroness
og The Dismemberment Plan, sá
um hljóðblöndun. Platan verð-
ur gefin út af Prosthetic records
í Bandaríkjunum og Smekkleysa
sér um dreifingu á Íslandi. Muck,
sem var stofnuð árið 2007, hefur
gefið út nokkrar þröngskífur og
breiðskífuna Slaves árið 2012.
Fagna 85 ára
afmæli
Í ár fagnar Tónlistarskólinn í
Reykjavík, elsti starfandi tónlistar-
skóli á landinu, 85 ára afmæli
sínu. Í tilefni af afmælinu heldur
hljómsveit skólans hátíðartón-
leika í Norðurljósum í Hörpu.
Frítt er inn á tónleikana sem
fara fram þriðjudagskvöldið 3.
mars kl. 20.00. Sveitin mun leika
Sinfóníu nr. 5 eftir Beethoven,
Píanó konsert nr. 2 op 102 eftir
Shostakovich og Rómansa op 85
eftir Bruch. Einleikarar eru Lilja
Cardew á píanó og Ásta Kristín
Pjeturdóttir á víólu og stjórnandi
Joseph Ognibene.
Fagna
frumrauninni
Hinn 5. mars kemur út fyrsta
breiðskífa hljómsveitarinnar
Halleluwah sem er skipuð söng-
konunni Rakel Mjöll Leifsdóttur
og Sölva Blöndal. Platan sem
kemur út á vegum Senu er sam-
nefnd sveitinni, en fyrsta smá-
skífan af plötunni, Dior, hefur
hljómað í útvarpinu að undan-
förnu. Sveitin fagnar útgáfunni
með útgáfupartíi og myndlistar-
sýningu í Mengi að kvöldi útgáfu-
dagsins kl. 19.00.
Uppbyggileg gagnrýni Søren Pagter
var veðurtepptur á Íslandi og tók sér tíma
til að skrifa ádrepu um stöðu íslenskrar
blaðaljósmyndunar.Mynd Søren PAGTer
Heimildarmyndin Hrikalegir eftir Hauk Valdimar Pálsson