Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.2015, Blaðsíða 32

32 Menning Vikublað 3.–5. mars 2015
Með stærri tónlistarverk-
efnum Íslandssögunnar
Þ
essi hugmynd kom þegar
ég var að vinna í uppvaski á
17. júní. „Hæ hó og jibbí og
jei“ var spilað alveg skrilljón
sinnum yfir daginn. Þá fór ég
að pæla hvað það væri góð hugmynd
að gera lag fyrir hvern dag ársins, að
það væri ekki bara þjóðhátíðardagur-
inn sem ætti sitt lag heldur allir dagar
ársins,“ segir fjöllistamaðurinn Curver
Thoroddsen um uppruna verkefnis-
ins 365, sem gengur í daglegu tali und-
ir nafninu „mánaðarkassetturnar.“
Hið risavaxna verkefni fólst í að semja,
taka upp lag fyrir hvern dag ársins og
gefa út á kassettum mánaðarlega árið
1995. Hver mánaðarkassetta innihélt
því jafn mörg lög og dagar mánaðar-
ins og kom út í jafn mörgum eintök-
um. Það voru því aðeins um 30 ein-
tök til af hverri kassettu og ekki margir
sem hafa heyrt útkomuna í heild
sinni. Nú á 20 ára afmæli verkefnisins
endurútgefur Curver kasetturnar goð-
sagnakenndu og dreifir frítt á samfé-
lagsmiðlunum Youtube og Facebook.
Fjögurra rása tilraunir
Curver, sem er í dag þekktur jafnt
sem myndlistarmaður, upptökustjóri
og meðlimur í tilraunarafsveitinni
Ghostigital, hafði á þessum tíma gef-
ið út eina breiðskífu, Haf. Við gerð
plötunnar, sem innihélt nokkuð
hefðbundið drungalegt nýbylgju-
rokk, kviknaði áhugi Curvers á að
gera tilraunakenndari tónlist, meðal
annars fyrir tilstilli upptökustjórans
Andrews McKenzie, sem starfrækir
verkefnið The Hafler Trio. „Við eydd-
um meirihlutanum af stúdíótíman-
um í aðrar pælingar. Hann var að leyfa
mér að heyra fullt af skemmtilegu og
óvanalegu dóti,“ segir Curver. „Eftir
þennan mánuð með McKenzie þá fór
ég að pæla í fleiri tónlistarstílum og
upp-
tökupæling-
um. Ég keypti mér
fjögurra rása kassettu-
tæki. Á þessum tíma var
það einfaldasta leiðin til að
gera fjölrása upptökur og var al-
gengasta leiðin í neðanjarðarútgáfu.
Þá fór ég að taka upp rosalega mikið
og var að gera tilraunir með að taka
upp aftur á bak, hraða og hægja á
hljóðum, blanda saman gítarhljóðum
og óhljóðum.“
Ástin klúðraði verkefninu
Lögin er jafn misjöfn og þau eru mörg:
allt frá fullkláruðum indí- og ný-
bylgjurokklögum og sörftónlist (sem
enduðu sum hver á plötu sveitarinn-
ar Brim) yfir í hljóðtilraunir og jafn-
vel tilraunir með hvað gæti yfirhöfuð
talist tónlist. Formið neyddi hann til
að finna leiðir til að skapa. Innblástur-
inn að lögunum kom víða að: hann
samdi afmælislög fyrir vini og vanda-
menn, en sótti líka innblástur í bækur
um mikilvægar dagsetningar í mann-
kynssögunni. „Ein þessara bóka sem
ég notaði var uppfinningabók. Á
degi eldspýtunnar gerði ég til dæm-
is lag bara með hljóðum í eldspýtna-
pakka, hljóð af því þegar kveikt var á
eldspýtu, þegar pakkinn var hristur,
og svo framvegis.“
Eðli málsins samkvæmt var verk-
efnið gríðarlega tímafrekt, ekki bara
að semja og taka upp, heldur einnig
að hanna og föndra umslög. „Þegar
fór að síga á seinni partinn þá klúðr-
aðist þetta algjörlega. Ég var búinn að
halda dampi í sex eða sjö mánuði, en
þá fór ég út til Berlínar í einn mánuð
að taka þátt í verkefni á veg-
um Hins hússins og
missti þetta
alveg
úr höndun-
um. Þegar ég
kom heim átti ég
ansi mikið eftir til að
fylla í ágústkassettuna.
Þannig að hún kom ekki út fyrr
en í september. Svo varð ég yfir mig
ástfanginn og það fór heldur betur
tími í það. Þá datt þetta alveg niður
og septemberkassettan kom út í sept-
ember árið eftir. Þá var ég kominn
með þetta mikið á sálina þannig að
ég sleppti tökunum á þessu. Í langan
tíma var þetta bara fyrir mér verkefnið
sem klúðraðist.“
Kláraði á 10 ára afmælinu
Curver segir að hann hafi aldrei ver-
ið sáttur við niðurstöðuna og þegar
leið að 10 ára afmæli verkefnisins
ákvað hann að klára þá daga sem eftir
voru: „Þá átti ég bara október, nóvem-
ber og desember eftir. Ég fór að skoða
málið og fann upptökutækið. Á þess-
um árum hafði ég líka haldið áfram
að gera hljóðtilraunir, var kominn í
Ghostigital og hætti í raun aldrei að
fikta. Þannig að ég átti ég fullt af lögum
og nýlegri tilraunum.“ Hluti vinnunn-
ar fólst þá í að fylla í þau þemu sem
höfðu verið mótuð á fyrri kassettum,
til dæmis voru tvö lög á bakhlið hverr-
ar mánaðarkasettu með ímynduðu
nýbylgjuhljómsveitinni ANNA.
Á þeim 10 árum sem höfðu liðið
hafði átt sér stað bylting í hljóð-
upptöku: „Árið 1995 voru það helst
fjögurra rása tæki sem maður komst
auðveldlega í, en þá var eiginlega ekki
til það sem heitir mastering – þetta var
bara mixað niður á kassettur á mjög
einfaldan hátt. Upp úr 1990 komu
DAT-tækin, það var algjör lúxus ef
maður komst í svoleiðis. En ég hafði
ekki tök á því og færði þetta bara frá
kassettu yfir á kassettu, og það var
mikið suð sem fylgdi því. En á þess-
um 10 árum frá því að ég hóf verk-
efnið varð þvílík sprenging í upptök-
um. Fartölvurnar urðu að almennri
eign og svo kom ProTools og öll þessi
stafrænu upptökuforrit. Það varð líka
sprenging í hljóðnemaþróun og fram-
boði, hljóðnemi sem kostaði áður 300
þúsund kostaði nú 30 þúsund.“
Í vinnustofu listamannsins
Eins og á áratugnum 1995 til 2005
hafði orðið bylting á hljóðupptöku-
tækni þá hefur orðið grundvallar-
breyting á dreifingarkerfi tónlistar á
undanförnum áratug og segir Curver
þetta meðal annars hafa verið hvatn-
ing til að gefa efnið út aftur. „Ég er
mjög forvitinn um dreifingu á netinu.
Svo kom að afmæli þessa stóra verk-
efnis sem svo mikil vinna hafði farið í
fyrir bara 30 eintök af hverri mánað-
arkassettu og mjög fáir gátu nálg-
ast. Ég hugsaði að nú væri kominn
tími til að gera þetta aðgengilegt og
koma þessu á netið. Ég þurfti að finna
gömlu masterana og hlaða þessu upp
á Youtube. Nú poppar daglega eitt lag
upp í gegnum listamannafacebook-
síðuna mína.“
Verkefnið sver sig ekki aðeins í
ætt við fleiri konseptdrifin og reglu-
föst verkefni Curvers – eins og sjö laga
plötuna 7 sem kom út í 77 eintökum
7.7.1997 – heldur minnir það á vissan
hátt á mörg myndlistarverkefna hans.
Í gegnum tíðina hefur sköpun hans
oft snúist um að gera persónulegt líf
opin bert í nafni listarinnar: flytja í
nýja íbúð, borða hamborgara, flokka
drasl, skipta um nafn eða fara í megr-
un. Á vissan hátt passa mánaðar-
kassetturnar inn í þetta höfundarverk
Curvers, hlustendur fá að fylgjast með
hljóðtilraunum sem myndu venju-
lega flest lenda ofan í skúffu – fyrir
utan einstaka lög eða hljóðpælingar
sem væru þróaðar lengra. „Ég hafði
ekki alveg pælt í því. En jú, þetta eru
tilraunir sem fólk gerir venjulega eitt,
semur fyrir skúffuna eða eitthvað slíkt,
en þarna gerði maður þetta algjörlega
opinbert, að dúndra þessu öllu út og
ferlið var mjög opið. Þarna sér maður
beint inn í vinnustofu listamannsins.
Ég var að taka sénsinn á því að gefa
eitthvað út sem er ekki fullkomið.“
Hljóðverið sem hljóðfæri
Mörg af höfundareinkennum Curvers
eru komin fram eða birtast á mánað-
arkassettunum. „Einn hlutur sem
festist dálítið er að mér finnst alltaf
mjög áhugavert að heyra hljóð aftur
á bak – það er algjörlega frá þessum
tíma þegar maður var að vinna með
fjögurra rása kassettutækið. Það var
ótrúlega einfalt og áhrifaríkt trix. Mér
finnst það ennþá ótrúlega áhugavert
að heyra hljóð aftur á bak, það getur
leyst ýmislegt úr læðingi. Ég hef geng-
ið það langt í því að snúa heilu lag-
línunum við til að búa til kafla. Ef það
er eitthvað „signature sound“ hjá mér,
þá er það líklega það,“ segir Curver.
Curver segir að þeir lærdómar sem
hann öðlaðist við verkefnið hafi gagn-
ast honum jafnt við upptökustjórn,
meðal annars hjá Mínus, Kimono,
Miri, og með hljómsveitunum
Ghostigital og Sometime. Þetta felist
fyrst og fremst að vera opinn og til-
raunaglaður í hljóðupptökum. „Stúd-
íóið er hljóðfæri, það er ekki bara
eitthvað sem maður notar til að skrá-
setja tónlist. Ég nota það sem skap-
andi hljóðfæri og mixerinn er orðinn
mitt aðalhljóðfæri þegar ég vinn með
Ghostigital í dag.“ n
Curver Thoroddsen gerði lag fyrir hvern dag ársins og gaf út á kassettum, nú endurútgefur hann lögin 365 á 20 ára afmæli verkefnisins
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Fjögurra rása töfratæki
Curver Thoroddsen og fjögurra
rása upptökutækið sem hann
notaði við upptöku mánað-
arkasettanna fyrir 20 árum.
Mynd SiGTryGGur Ari
„Þessi hugmynd
kom þegar ég
var að vinna í upp-
vaski á 17. júní.
Marskassettan Curver
hannaði umslag í anda
hvers mánaðar.