Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2015, Blaðsíða 64

Áramótablað 29. desember 201536 Umræða
H
var sem fólk er í okkar parti
veraldarinnar reiknar það
með að geta kveikt á útvarpi
eða sjónvarpi þar sem finna
má menningarlegar rásir á
þjóðtungunni; þessu hlutverki hefur
Ríkisútvarpið sinnt fyrir okkur í bráð-
um heila öld. Eins og við vitum þá
eru til samskonar batterí í nágranna-
löndum: BBC í Bretlandi, Danmarks
Radio, Norges Kringkastning, ARD
o.s.frv. í Þýskalandi, og það merki-
lega er að ég held að við Íslendingar
höfum alltaf reiknað með eða jafnvel
gert kröfu um að okkar útsendingar
standi sambærilegu efni hinna fjöl-
mennari þjóða hvergi að baki: við
reiknum með jafngóðri tónlist, dag-
skrárgerð, leikritum og bókmennt-
um; jafn fræðandi kynnum og jafn
innblásnum kennimönnum í út-
varpsmessunum. Og þetta má kall-
ast merkileg krafa því að þótt hver
einstaklingur hér sé kannski að
greiða jafn mikið í rekstur þessara
stofnana á mann og tíðkast í áður-
nefndum löndum þá er greiðenda-
fjöldinn eins og allir vita miklu minni
hér. En samt hefur þetta einhvern
veginn lengst af gengið vel. Og þá
kannski ekki síst vegna þess að okkur
hefur tekist að gera okkar efni með
með minni tilkostnaði en þar sem
fjárráðin eru miklu meiri.
Á vegum úti
Ég á eina persónulega dæmisögu um
þetta málefni. En þannig var að þegar
hin fræga ameríska skáldsaga „On
the road“ – Á vegum úti, í þýðingu
Ólafs Gunnarssonar – var að koma út
hér á landi á níunda áratug liðinnar
aldar, þá gerði ég þátt fyrir RÚV um
amerísku Beat-skáldin svonefndu,
en umrædd bók er frægasta verkið úr
þeim ranni. Beat-skáldin voru bæði
skáldsagnahöfundar eins og Kerouac
eða William S. Burroughs, og líka
voru fræg ljóðskáld í þeirra hópi eins
og Allen Ginsberg og Gregory Corso;
að auki er margt í vestrænni tón-
list og nútímasögu sem gaman er
að skoða í samhengi við bókmennt-
ir þessa hóps. Og ég hafði semsé gert
klukkutíma þátt fyrir RÚV, með frá-
sögnum og sýnishornum. Um svip-
að leyti og hann var fluttur var hér
staddur danskur vinur minn, úr þar-
lendum bókmenntaheimi, og í ljós
kom er við ræddum saman að hann
hafði gert samskonar þátt fyrir DR
um nákvæmlega sama málefni, og
merkilegt þótti okkur að við vorum
sumpart með sömu dæmin og sýnis-
hornin, en við höfðum reyndar svip-
aðan bókmenntaáhuga báðir tveir.
Og annað var merkilegt, við höfðum
fengið nákvæmlega sömu upphæð
greidda fyrir viðvikið. Semsé í krón-
um talið! Ég í íslenskum og hann í
dönskum, þrjú þúsund minnir mig
að upphæðin hafi verið hjá báðum.
Miðað við núverandi gengi hefur
hann semsé fengið tuttugufalt meira
greitt en ég, og stemmir það svo-
sem ágætlega við að Danir eru u.þ.b.
tuttugufalt fleiri en við.
Við Íslendingar gerum ráð fyrir
því að hér sé boðið upp á vandað,
skemmtilegt, fræðandi efni á þjóð-
tungunni, en stjórnvöld fallast ekki
á að það geti kostað nema eitthvert
brot af því sem annars staðar kostar
að halda úti slíkri dagskrá, og helst
alltaf minna og minna á hverju ári.
Pólitísk nefnd skipuð af mennta-
málaráðuneytinu telur að hér megi
halda úti framleiðslu á þess konar
vönduðu útvarps- og sjónvarpsefnis
með lágum tilkostnaði og dugi til að
vera flutt allt árið, en eins og Andri
Snær Magnason rithöfundur hefur
bent á er samanlagt árlegt framlag til
RÚV álíka há upphæð og kostaði að
gera amerísku kvikmyndina Dumb
and dumber nr. 2. En hún er tæpir
tveir tímar af léttu gríni.
Einhvers staðar þarna liggur
hundurinn grafinn, og með hliðsjón
af svona staðreyndum verða menn
að leita lausna, en ekki með því að
æpa bara á útvarpsstjóra að ef stofn-
un hans eigi við vandamál að stríða
þá skuli hann gjöra svo vel að leysa
þau sjálfur.
Sjúklingaskattur
Annað málefni sem mjög hefur leit-
að á hug minn undanfarin tvö, þrjú ár
er það sem eitt sinn var kallað „sjúk-
lingaskatturinn“, eða á þeim tíma
þegar margir stjórnmálamenn virtust
enn telja það vont og ósanngjarnt
fyrir komulag í okkar heilbrigðis-
málum að leggja efnahagslegar
drápsklyfjar á fólk þegar það skyndi-
lega missir heilsuna.
Hvað er ég að tala um hér? Jú,
veikist nú fólk, segjum frískur og
fullvinnandi einstaklingur, jafnvel
með börn á framfæri, af alvarlegum
sjúkdómi tekur að sjálfsögðu við mik-
il og erfið þrautaganga. Fram að því
hafði lífsbaráttan gengið vel, þetta
fólk hafði jafnan átt til hnífs og skeið-
ar og getað staðið í skilum með sitt.
En þegar það greinist með skugga-
legan sjúkdóm fer allt á hvolf; það
hættir, að minnsta kosti tímabundið,
að geta unnið, og veit jafnvel ekki
betur en að það verði óvinnufært
það sem það á eftir ólifað; við bæt-
ist nagandi óvissa um hvort það
muni nokkurn tíma geta lifað sóma-
samlega á ný, eða jafnvel lifað yfir-
leitt. Það fer inn á spítala í rannsókn-
ir og meðferðir, oft kvalafullar – sem
bætist ofan á kvíðann yfir afkomu
fjölskyldunnar. Og þar sem það geng-
ur eftir göngum og milli bygginga á
spítalasvæðinu, úr blóðprufu, yfir í
röntgen, þaðan að skannanum, svo í
viðtal og skoðun hjá lækni, og loks í
apótekið til að ná í lyf til að fara með
heim, þar til það fáum dögum síðar
Pistill um þrjú óskyld
málefni og þó ekki …
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
Ólafur Ragnar
Grímsson „Þá hefur
forsetaembættið hér
alltaf lifað í hættunni
við að vera fyrst og
fremst upp á punt; í
seinni tíð hafa menn
þó farið að tala um
það hlutverk forseta
að fara með móralska
forystu fyrir þjóðinni.“
Mynd SiGtRyGGuR ARi