Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.2015, Blaðsíða 68

Áramótablað 29. desember 201540 Fólk Viðtal
Ég er örugglega klárari en margir því
ég er búin að finna út hvar best er
að vera. Hvar best er að ganga. Ég
geng um á hælum og er mjög ánægð
með það,“ segir Alma nokkuð stolt af
sjálfri sér.
Skerðingin stoppar ekki
Aðspurð segir hún fötlunina ekki
láta stoppa hana í neinu sem hana
langar að gera. Nánast engu. „Þessi
spurning getur verið viðkvæm meðal
fatlaðs fólks. Því í raun er það aldrei
mín skerðing sem stoppar mig, held-
ur frekar umhverfið,“ útskýrir Alma.
„Ég fer reyndar ekki í sund þó að
ég geti alveg synt. Ég bara nenni því
ekki. Það er vesen. Ég á ekki safn af
fótum, þó að ég gæti eflaust fengið
fleiri fætur, en það getur verið basl
að eiga við Tryggingastofnun. Ef ég
vildi fá sérstaka baðfætur þá þyrfti ég
að senda bréf með rökstuðningi fyrir
því að ekki sé um lúxusvöru að ræða.
Ég nenni því ferli ekki.“ Alma segist
þó fara í heita pottinn með vinkon-
um vinum sínum, en þá notar hún
gamla fætur.
Alma segir eðlilegt að fólk stari á
eitthvað sem það er ekki vant að sjá
og því sé ekki óeðlilegt að fatlað fólk
mæti starandi augum í sundi. Hún
bendir jafnframt á að þetta sé eitt-
hvað sem samfélagið geti breytt. Ef
fatlað fólk væri meira áberandi, til
dæmis í auglýsingum, þá væri það
ekki jafn framandi í augum annarra.
Hún tekur sem dæmi auglýsingu frá
snyrtivörufyrirtækinu Dove, sem
einsetti sér að fagna fjölbreytileik-
anum með konum af öllum stærð-
um og gerðum og af mismunandi
kynþáttum. Alls konar konum, nema
fötluðum.
Var sögð vera „frík“
„Það er líka staðreynd að fatlaðar
konur þykja ekki vera kynverur. Þær
þykja ekki fallegar eða aðlaðandi.
Þær passa ekki inn í þetta svokallaða
norm. Þetta er mjög þreytandi,“ segir
Alma. Hún viðurkennir að vissulega
spái hún stundum í þetta hvað hana
sjálfa varðar. „Ég sé til dæmis aldrei
konur sem eru eins og ég auglýsa fal-
leg nærföt. Auðvitað hugsa ég stund-
um: „Já, þetta hlýtur að vera rétt, ég
hlýt að vera eitthvert ógeð. Ég hlýt að
vera bara frík, eins og var einu sinni
sagt við mig.“ Ef við sæjum oftar fólk
sem fellur ekki undir það sem við
skilgreinum sem norm, þá myndum
við kannski hætta að hugsa svona
– að maður sé ógeðslegur, frík eða
ekki aðlaðandi,“ segir Alma en hún á
orðið gott safn óviðeigandi ummæla
sem karlmenn hafa látið falla á
stefnumótum í gegnum tíðina. Hún
kallar safnið Kokteilhandbókina
sína, sem er lýsandi fyrir hennar
léttu lund og gamansömu sýn á lífið.
„Þetta hefur verið að gerast
snemma í stefnumótaferlinu. Þetta
eru sem betur fer ekki menn sem ég
hef átt í sambandi við. Ég hef verið
kölluð frík. Sögð algjör tímasóun.
Sögð hafa ráðskast með tilfinningar
manns, hafa logið, fyrir að hafa ekki
opinberað mig strax. En af hverju
ætti ég að gera það? Þetta skilgrein-
ir mig ekki sem persónu. Ekki frekar
en gleraugu gera fyrir þá sem stund-
um nota linsur og villa þannig á sér
heimildir. Mér var einu sinni sagt að
ég skyldi ekki halda að ég væri eitt-
hvað merkilegri. Ég var líka einu
sinni spurð að því hvort börnin mín
myndu fæðast án fóta, ef ég eignað-
ist börn. „Þú sagðist vera 172 senti-
metrar á hæð, hvernig geturðu verið
það?“ var einu sinni sagt við mig.
Það var svolítið gott líka. Fólk virðist
halda að það megi segja hvað sem
er við mann ef maður er fatlaður.
En þegar fólk segir svona þá er það
greinilega bara útlitið sem það sæk-
ist eftir.“
Alma tekur þó fram að svona
framkoma sé svo sannarlega ekki al-
gild hjá karlmönnum sem hún hefur
hitt í gegnum tíðina. Því fer fjarri. En
slík hegðun aðgreini sem betur fer
rotnu eplin fljótt frá hinum. „Svona
„app deitmenning“ hentar mér til
dæmis ekki. Þá gæti ég verið að ljúga
til um vöru. Mér var allavega einu
sinni sagt að ég væri að selja ranga
vöru. Ég vil ekki svekkja fólk, eyða
tíma þess eða selja ranga vöru,“ segir
hún kímin.
Fötlunin kemur málinu ekki við
Alma bendir á að máttur fjölmiðla,
tískuheimsins og auglýsenda sé
mjög mikill þegar kemur að því
breyta viðhorfi fólks til hins betra.
Það sé nauðsynlegt að sýna fjöl-
breytileikann í samfélaginu, leyfa
fólki að njóta lífsins á eigin forsend-
um, ekki annarra.
„Ég vil sjá þetta breytast. Út með
þessar staðalímyndir og þessa for-
dóma. Og þessa neikvæðu hugs-
un um að fatlað fólk sé einhverjar
kerfissugur eða góðgerðaþiggjendur.
Að fatlað fólk eigi bara að vera þakk-
látt fyrir það sem það hefur. Ég þarf
ekki að vera þakklát fyrir eitt eða
neitt, ekki frekar en næsti maður.
Það á heldur ekki að vera eðlilegt að
vera klappað á bakið og fá að heyra
að maður sé duglegri en einhver
annar bara af því maður er fatlaður.
Það má auðvitað gera það ef maður
afrekar eitthvað stórbrotið í lífinu.
En ekki á þeim forsendum að mað-
ur sér fatlaður. Fötlunin kemur mál-
inu ekkert við. Ég er bara dugleg, því
mér finnst gaman að vera til og hafa
margt fyrir stafni. Ég hefði verið það
hvort sem er, með eða án gervifóta,“
segir Alma, en tekur fram að það séu
alls ekki allir sammála henni hvað
þetta áhrærir. „Mér finnst ótrúlega
merkilegt að minn líkami sé mæli-
stika. Að það sé tikkað í box, þetta
vantar og hitt vantar, og að útkoman
sé 75 prósent öryrki. Það er ekkert
verið að spá í hvað ég get. Bara hvað
ég get ekki.“
Ekkert klapp á kinnina
Fólk er stundum forvitið um gervi-
fæturna og skilur jafnvel ekki hvernig
Alma getur gengið á þeim. Sérstak-
lega fólk af eldri kynslóðinni. „Það er
ekki vant þessu. Amma og afi áttu til
dæmis mjög erfitt með allt það sem
gerðist. Þau náðu því ekki hvernig
þetta væri hægt og ég skil það mjög
vel. Fólk má líka alveg spyrja að vild.
Ég hef ekkert að skammast mín fyrir.
Svona er ég bara og ég er mjög stolt
af því. Ef fólki finnst þetta ógeðslegt
eða hræðilegt þá verður það að eiga
það við sjálft sig. Ég finn frekar til
með því fólki.“
Hún segist reyndar mjög heppin
að upplifa ekki dagsdaglega þetta
neikvæða viðhorf sem margt fatlað
fólk upplifir. „Það er enginn að
klappa mér eða strjúka mér um
kinnina og segja greyið. Ég slepp við
það. Ég skil ekki af hverju fólki finnst
það hafa rétt á því að ganga upp
að manneskju sem er öðruvísi en
normið, strjúka henni um kinnina,
brosa frama í hana og segja „greyið,
en hvað þú ert dugleg“. Hver leyfir
sér það?“
Alma hefur einsett sér á nýju ári
að læra að þykja vænna um sjálfa
sig. Þó að hún sé sátt í eigin skinni,
þá líður henni stundum eins og hún
falli ekki undir skilgreiningu á norm-
inu. Það getur angrað hana, þó að
hún vilji ekki láta það hafa áhrif.
„Þetta er kannski í þversögn við það
sem ég hef verið að segja. Stund-
um er ég minn versti óvinur. En ég
ætla að reyna að elska mig eins og
ég er og njóta þess. Það hefur ekki
bara með gervifæturna og líkam-
legu skerðinguna að gera, heldur
líkamann almennt.“ n
Sátt í eigin skinni Alma hefur einsett sér að á nýju ári muni hún læra að þykja vænna um sjálfa sig. Þó að hún sé sátt í eigin skinni, þá líður henni stundum eins og hún falli ekki undir
skilgreiningu á norminu. Það getur angrað hana, þó að hún vilji ekki láta það ná til sín. Mynd Sigtryggur Ari „ Í janúar þurfti ég
að staðfesta enn
og aftur að ég væri 75
prósent öryrki, að Alma
væri enn aflimuð fyrir
neðan hné og framan af
níu fingrum.
„Þú sagðist vera
172 sentimetrar
á hæð, hvernig geturðu
verið það?
og
Smáratorgi · Korputorgi
HUNDAFÓÐUR
FÆST HJÁ OKKUR