Berklavörn - 01.06.1945, Page 36

frá lampanum, kemur þéttur skuggi á
skerminn af hlutnum. Myndin hverfur um
leið og straumurinn er rofinn. Beinin í
höndinni gefa á sama hátt þéttan skugga,
en vöðvar og húðin mun vægari. Þessi mis-
munur á þéttleika skugganna er kominn
undir eðlisþunga efnanna. Eftir því, sem
efnin eru þyngri í sér, gefa þau þéttari
skugga. Geislarnir fara hindrunarlaust í
gegnum loftfylltan lungnavefinn, ef hsnn
er heilbrigður, en bólgublettir gefa skugga,
mismunandi þétta, eftir því, hve bólgan er
mikil. Læknirinn sér skuggann af srnn-
leikanum, eða því sem er. List hans er í
því fólgin að greina og þýða hina mismun-
andi skugga, og þekkja þær sjúklegu
breytingar, sem valda þeim. Hann verður
að vera ,,skyggn“ á sína vísu. — Við rönt-
genmyndatöku kemur ljósnæm filma i stað
skyggniskermsins. Hún er næm fyrir
venjulegri birtu auk röntgengeisla, og er
þ\ú í lokuðu ljósheldu hylki. Vinningurinn
við það að taka mynd, er auk annars sá,
að þannig fæst góð heimild um ástand
sjúkdómsins á hverjum tíma og myndina
má geyma og hafa til samanburðar síðar.
Sjúklingar koma reglulega með vissu milli-
bili á berklavarnarstöðina til skyggninga.
Á þann hátt er fylgzt með sjúkdómum og
þeim aðgerðum, t. d. loftbrjóstmeðferð,
sem gerðar eru til þess að lækna sjúkdóm-
inn. Röntgenmyndir eru venjulega teknar
í byrjun, ef eitthvað athugavert hefur
komið í ljós, eða til þess að staðfesta breyt-
ingar, se,m orðið hafa. Röntgenfilman er
næmari en skyggniskermurinn, svo að
smávægilegar sjúkdómsbreytingar í lung-
unum geta komið gleggra fram. Aðferð-
irnar bæta þó hvor aðra upp.
Við allsherjar berklaskoðun hér í
Reykjavík, sem nýlega er lokið, voru tekn-
ar röntgenljósmyndir á röntgend. L.snd-
spítalans. Þær verða þannig til, að skyggni-
myndin er ljósmynduð. Skyggniskermur-
inn og ljósmyndavélin eru sambyggð sem
eitt áhald. Það er fullkomlega ljósþétt, svo
að myndirnar má taka í fullri birtu. Sjúkl-
ingurinn leggur brjóstið að áhaldinu, rcnt-
gengeislum er beint í gegn um hann brot
úr sekúndu, skyggnimynd af lungunum
kemur fram, og ljósmyndast hún um leið.
Skyggnimyndina á skerminum sér því
enginn, nema auga ljósmyndavélarinr.ar,
sem er í sambandi við hann. Stærð fiim-
unnar, sem þannig er tekin, er 10X12,5
cm. Sumsstaðar hefur verið notuð minni
filmustærð, en sú stærð sem hér er notuð,
þykir mjög heppileg. Filmuna má skoða
með eða án stækkunarglers, en minni film-
ur þai’f að skoða í stækkunarvél, og meiri
hætta á því að óverulegar sjúkdómsbreyt-
ingar geti farið fram hjá lækninum.
Brjóstþykkt hvers og eins er mæld, og
styrkleiki röntgengeislanna miðaður við
hana. Nafn, fæðingardagur, ár og heimil-
islang er skrifað á smá miða. Miðanum er
þannig fyrir komið, að nafnið kemur á
sjálfa filmuna, þegar myndin er tokin.
Þannig á að vera öruggt, að hver filma sé
rétt merkt.
Röntgenljósmyndir gera yfirgripsmikl-
ar hópskoðanir á fólki mögulegar. Filmu-
kostnaðurinn er aðeins 1/10 af því, sem
stór filma kostar. Auk þess gerir hin lit-la
fyrirferð geymslu myndanna auðveldari.
Tækin eru þannig gerð, að mikinn fjoida
sjúklinga má skoða á tiltölulega stuttum
tíma. Það er seinagangur að taka einn á
mínútu, en 70—75 á klukkustund bótti
okkur mjög hæfilegt. Röntgenlampinn
ræður nokkru um það hver hraði er á, því
að hann má ekki hitna yfir visst mark.
Alltaf má gera ráð fyrir því, að ein og ein
filma eyðileggist, þótt lítil brögð væru að
því við berklaskoðunina hér s. 1. vetur.
Sumar filmur geta verið gallaðar frá
verksmiðjunni. Rafmagnsbilun getur og
eyðilagt filmur í dimmstofu, en við getum
20
BEEKLAVÖEN