Fréttatíminn - 03.09.2016, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 3. september 2016
Maður er alveg hættur að skilja í þessari veður-blíðu, hún veit varla á neitt gott.“ Þetta heyrð-
ist sagt í heitum potti í kvöld-
blíðunni á dögunum. Tveir eldri
herramenn, líklega kunningjar
frekar en nánir vinir, voru að tala
saman í kraumandi pottinum. Við-
mælandinn jánkaði þessu, vissu-
lega væri veðurblíðan fyrirboði
um eitthvað misjafnt. „Ætli þetta
þýði ekki bara að kosningarnar í
haust fari bara á einn veg,“ sagði
hann. Þegar hér var komið við sögu
var rétt að hætta persónunjósnum
þarna í pottinum, enda umræðurn-
ar farnar að snúast um pólitíska af-
stöðu pottfélaganna tveggja.
Hjátrú eins og þessi, um óvenju-
lega veðurblíðu sem illan forboða,
lifir góðu lífi meðal landsmanna og
það þrátt fyrir að við lifum á upp-
lýstum tímum vísinda og tækni.
Mörg okkar halda upp á hin ýmsu
hindurvitni og kerlingabækur, jafn-
vel gegn betri vitund. Við vitum
samt til dæmis vel að það er ekk-
ert orsakasamhengi milli veður-
blíðunnar og skjálftaóróa í Kötlu,
en samt erum við mörg hver alveg
til í að tengja þarna á milli þegar
Katla minnir á sig og vill dilla sér
aðeins.
En hvað er þetta? Af hverju
höldum við traustataki í svona
tengingar og ýmis konar hjátrú
þrátt fyrir allt það sem við vitum
eða vitum að minnsta kosti að
internetið veit og við getum flett
upp og fengið á því skýringar. Og
af hverju gerir maður þetta ekki
bara með stæl og uppfærir þá hjá
sér hjátrúna aftur í tímann, tekur
upp ýmis konar fyrirmyndar hjátrú
fyrri alda upp úr góðum og göml-
um bókum?
Ef við höldum áfram að velta
fyrir okkur tíðinni þá gæti mað-
ur tekið upp á því að fylgjast til
dæmis með svokölluðum „haust-
kálfum“ sem samkvæmt Íslenzk-
um þjóðháttum Jónasar Jónssonar
frá Hrafnagili eru snögg og hörð
íhlaup sem komið geta í september
og október með frosti og snjókomu.
Komi haustkálfarnir boða þeir gott
veður framan að vetri, jafnvel til
jóla. Falli hins vegar skógarlauf
seint í september er ljóst að vetur
verður harður.
Möguleikarnir á að uppfæra
hjá sér hjátrúna eru óendanleg-
ir. Þannig geta kattaeigendur til
dæmis fylgst með kettinum sínum
á vissum dögum til að segja fyrir
um veðrið, enda eru kettir víst sér-
staklega næmir á veður. Kötturinn
spáir þannig hláku ef hann þvær
sér upp fyrir hægra eyrað á vetr-
ardag, en ef hann hleypir klónum
fram þegar hann teygir sig boðar
það storm. Það sama á við, segir
Jónas frá Hrafnagili, ef gamlir kett-
ir taka upp á því að leika sér þrátt
fyrir háa elli. Með krummanum,
þeim kostulega fugli, er líka réttast
að læra að fylgjast vandlega með.
Kannski er það mikilvægt að
gera það upp við sig í eitt skipti fyr-
ir öll hvort maður ætlar að vera hjá-
trúarfullur eða ekki. Allt of margir
taka ekki skýra afstöðu í þessum
efnum nú til dags. Þegar kemur
að hjátrú er líklega best að segja
af eða á.
Vitanlega er hjátrúin einhvers
konar varnarviðbragð, leið fólks til
að fá botn í tilveruna sem getur ver-
ið svo óendanlega flókin og marg-
breytileg milli daga. Það er ekki til
neins að amast við hjátrú, eins og
ýmsir heimspekingar, kenni- og
kirkjumenn hafa gert um aldir. Það
var víst rómverski heimspekingur-
inn Cíceró sem fyrstur fór rækilega
að greina milli hjátrúar og trúar. Í
þessu eins og svo mörgu öðru er
línan fín og gráa svæðið stórt, en
Cíceró vildi afleggja hjátrúna með
öllu en rækta trúna. Cíceró var líka
þekktur fyrir að hneykslast á sam-
tíma sínum og á að hafa sagt fullur
vandlætingar í frægri ræðu: „Hví-
líkir tímar! Hvílíkir siðir!“
Hver segir að það sé ekki ein-
hvern kjarna sannleikans að finna
í gömlum kerlingabókum? Hver
vill halda því fram að hann sé al-
veg laus við hjátrú og hindurvitni
á tuttugustu og fyrstu öld?
„Sá yðar sem syndlaus er kasti
fyrsta steininum!“ Nei annars, það
var víst trú en ekki hjátrú.
Guðni Tómasson
ÚR HEIMI
HJÁTRÚAR
Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is
Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Ritstjórar: Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir.
Fréttastjóri: Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Ritstjórnarfulltrúi: Höskuldur Daði Magnússon. Dreifing: Póstdreifing. Framkvæmdastjóri
og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 83.000 eintökum í Landsprenti.
Veldu þinn pakka og komdu með okkur
í draumafríið á Gaman Ferða kjörum
Verð miðað við 4 saman í íbúð. Ferðatímabil:
15.-22. október.
Verð frá 119.600 kr. miðað við 2 fullorðna.
Tenerife
Apartamentos Aguamar ***

99.200 kr.Frá:
Verð miðað við 2 fullorðna og 2 börn (2-12 ára).
Ferðatímabil: 4.- 11. október. Hálft fæði innifalið.
Verð frá 85.600 kr. miðað við 2 fullorðna.
Kanarí
Ifa Buenaventura ***

73.500 kr.Frá:
Verð miðað við 4 saman í íbúð. Ferðatímabil:
19.-26. nóvember.
Verð frá 109.900 kr. miðað við 2 fullorðna.
Tenerife
The Suites at Beverly Hills ***

94.800 kr.Frá:
GAMAN
Í VETUR!
Verð miðað við 2 fullorðna og 2 börn (2-12 ára).
Ferðatímabil: 8.-15. nóvember. Hálft fæði innifalið.
Verð frá 137.500 kr. miðað við 2 fullorðna.
Kanarí
Dunas Suites ****

99.600 kr.Frá:
Innifalið í verði er flug, skattar, gisting í 7 nætur, 20 kg taska
og 10 kg handfarangur - sjá nánar á gaman.is
Eftir að Hrunið vart gert upp kom í ljós að einn hópur var
illa svikinn: starfsmönnum slitabúa föllnu bankanna.