Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.08.1976, Blaðsíða 9

Ulcus
A
A. Early carcinoma í framvegg Antrum
Pre-Pyloralt.
B. Sami sjúklingur 6 mánuSum síðar.
C. Ulcus ventriculi á Anculus.
Myndir teknar með magamyndavél GTF-S'2.
burstaskolun fyrir frumuskoðun
(cytologi). Loftblástursútbúnaður er
sjálfvirkur með því að þrýsta á
hnapp á tækinu eða stíga á fótrofa.
Myndavélar fylgja tækjunum og
eru þær tengdar á sjóngluggann, en
einnig er hægt að tengja kvikmynda-
vélar og litasjónvarp við tækin.
Kennslugluggar eru framleiddir og
tengjast þeir sjónglugganum og geta
þá tveir skoðað samtímis, en slíkt er
nauðsynlegt við þjálfun fólks í þess-
ari rannsóknaraðferð, eða ef tveir
rannsakendur samtímis þurfa að eiga
blut að greiningu.
Ymsar þjóðir framleiða trefjagler-
spegla, en þar ber hæst japanska fyr-
irtækið Olympus og ACMI í Banda-
ríkjunum. Umboðsmenn þessara fyr-
irtækja eru í Evrópu t. d. í Kaup-
mannahöfn, Stokkhólmi og Hamborg.
Mönnum ber yfirleitt saman um það,
að gæðamunur tækjanna sé ekki mik-
ill, aðalatriðið sé þess vegna að höfð
séu viðskipti við þá, sem veita skjót-
ustu og beztu viðgerðarþjónustu,
þegar kaupa skal tæki. Tækin eru við-
kvæm, þurfa nákvæma og góða með-
höndlun og eru svo dýr, að fæstar
stofnanir hafa efni á því að eiga mik-
inn búnað til vara.
Magamyndavél (gastrokamera)
Myndataka af magaslímhúð er fyrst
talin hafa verið reynd af Lange og
B
Meltzing í Múnchen 1898, þar sem
örsmá myndavél í enda á gúmmí-
slöngu var sett niður í maga sjúk-
lings. Árangur var lélegur, en sama
aðferð var notuð af Heilpern og Back
í Vín 1929, er þeir bjuggu til svokall-
aðan „Gastrophotor“, sem vakti tals-
verða athygli á sínum tíma og náðust
allgóðar svart-hvítar myndir með
þessu tæki. Árið 1930 framleiddi G.
tWolf og N. Henning í Berlín hylki
með 4 myndavélum útbúnum linsum
og tókst að ná myndum með þessum
útbúnaði, en þessi aðferð lagðist
fljótlega niður, enda útbúnaðurinn
óhentugur (2).
Japanir tóku upp þráðinn við
framleiðslu magamyndavéla og árið
1950 var fyrsta trefjaglersmyndavél-
in hönnuð af Dr. T. Uji, japönskum
skurðlækni.
Notkun magamyndavéla breiddist
fljótlega út um Japan. Árið 1965
voru þar í notkun yfir 10 þúsund
tæki. Er víst að hin háa tíðni maga-
krabbameins þar, ein hin hæsta í
heimi, og meðvitund lækna og al-
mennings um hana hefur átt mikinn
þátt í þessari útbreiðslu. Hafa þeir
sett upp leitarstöðvar víðs vegar um
landið og rannsakað stóra hópa ein-
staklinga bæði með magamyndavél-
um og röntgenrannsókn, sem einnig
er háþróuð tækni hjá þeim, Þeim hef-
ur á þennan hátt tekizt að finna
„early carcinoma“ hjá einkennalaus-
um einstaklingum og hlutfallslegur
fjöldi aðgerða við sjúkdómnum á
læknanlegu stigi hefur aukizt mikið
á undanförnum árum (7).
Pylo Ventric.
Rus Angulus
Fundus
C
Til Evrópu fóru magamyndavélar
að berast árið 1964 og hin fyrsta
þeirra kom til Islands árið 1966, gef-
in Krabbameinsfélagi Reykjavíkur
af Kiwanisklúbbnum í Reykjavík.
Gerð hefur verið grein fyrir rann-
sóknum Krabbameinsfélagsins með
þessu áhaldi í tímaritinu „Aktuelle
gastrologi“ (3) (6).
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
fékk sína fyrstu magamyndavél í júní
1974 og var hún gefin af góðgerða-
klúbbum þar í bæ, með þeim tilmæl-
um að leil að krabbameini á læknan-
legu stigi meðal frískra einstaklinga
yrði hafin svo fljótt sem kostur væri.
Síðar í þessari grein verður drepið
frekar á þróun þeirra mála á Akur-
eyri síðan.
Magamyndavélin er grönn slanga,
með myndavélina og filmuna inn-
byggða í endanum. Fyrstu tækin voru
„blind“, það er að segja, höfðu eng-
an sj ónglugga og myndatakan var þá
framkvæmd samkvæmt ákveðnu
kerfi, sem tryggja átti að allt innra
borð magans kæmi fram á filmunni.
Ohjákvæmilega urðu margar myndir
teknar á þennan hátt ódómbærar
vegna of lítillar fjarlægðar, of lítils
lofts í maganum, eða vegna þess að
endinn lá í slímpolli.
Árið 1965 kom á markaðinn maga-
myndavél með sjónglugga, þ. e.
trefjaglersknippum og sjónglugga,
nægum til að staðsetja sig í magan-
um og sjá í stórum dráttum það sem
myndað er, þótt ekki sé hægt að meta
árangurinn fyrr en að lokinni filmu-
skoðun. Þetta er sú gerð, sem bezt
TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS
91