Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1992, Blaðsíða 11

» FAGMÁL «
Tafla 1
SAMANBURÐUR VANLIÐUNAREINKENNA EFTIR LIÐAN
Á 2. MÁNUÐI EFTIR FÆÐINGU
Minni lífsgleöl
Minni tilhlökkun
Sjálfsásakanir
Kvlöl-áhyggjur
Spenna-hræösla
Úrræöaleysi
Svefnerfiöleikar
Depurö
Grátur
Aö gera sér mein
□ Eðlileg líöan
[7] Vanliöan
Við aðra skráningu náðist til 41
þeirra. Fimm neituðu endurskrán-
ingu og ein kona hafði ekki fylgt leið-
beiningum á spurningalista um að
meta líðan sl. viku, heldur svarað út
frá vanl íðan, sem þj áði hana við fæð-
ingu fyrir 14 árum síðan. Mæli-
skekkja sem þessi er engu að síður
athyglisverð, þar sem hún sýnir að
minning um mikla vanlíðan er lang-
varandi og skýr. Af 41 konu, sem
fengu 5*9 við fyrstu skráningu, fengu
39% (N 16) einnig hækkuð gildi við
aðra skráningu. 61% hafði því
batnað og er sá bati marktækur
(Wilcoxin rank sum test, p= .0000).
Við síðustu skráningu fyrir sjötta
mánuð náðist í aðeins 31 konu af 41.
Helsta ástæða fyrir minni þátttöku
var að konur höfðu ýmist flutt
búferlum eða þær voru ekki heima
hjá sér að deginum. Þær virtust því
áberandi hreyfanlegri en við þriðja
mánuð, sem var ekki gert ráð fyrir í
upphafi rannsóknar. Af 31 konu
reyndust 19,4% (N6) með heildar-
einkunn 3=9. Bati frá þriðja til sjötta
mánaðar var einnig marktækur
(Wilcoxin rank sum test, p= .0040).
Við endurtekna skráningu skapast
tilhneiging hjá svaranda að meta
ástand sitt betra en það er, ef um
sama mælikvarða er að ræða (mæli-
skekkja). Svarendur virðast læra á
spurningalista. Því má ætla að einnig
konum með gildi >7 =£8 (N 6), sem
höfðu áður endurtekin hækkuð gildi,
hafi áfram liðið nokkuð illa, án þess
að það kæmi fram á heildareinkunn
EPDS við 3. skráningu. Samtals
höfðu því 12 konur með langvarandi
geðlægð ekki fengið bata á 6. mán-
uði.
Tíðni einkenna og breytinga frá
2.-6. mánaðar
Einkenni allra kvenna í úrtaki
voru könnuð á öðrum mánuði. Tafla
1 sýnir prósentuhlutfall allra ein-
kenna fyrir hóp kvenna sem leið ann-
ars vegar illa og hins vegar eðlilega.
I töflunni kemur fram að konur,
sem leið illa, lýstu einkennum í
öllum 10 flokkunum. Konur, sem
leið eðlilega, gera það einnig þó með
þeirri undantekningu, að þær lýstu
ekki neinum hugmyndum um „að
gera sér mein“. Einkenni, sem eru
algengust við vanlíðan, eru einnig
algengust við eðlilega líðan (sjálfs-
ásökun, spenna-hræðsla, úrræða-
leysi, kvíði). Munurinn á hóp sem
leið eðlilega og hinum liggur í því að
vanlíðunareinkenni komu fram í
minna mæli eða í færri skipti. Konur
svöruðu spurningum í EPDS með til-
liti til þess hve oft einkenni hafi
komið fram sl. viku. Hæsta svargildi
3 merkti að einkenni hafi komið
mjög oft, gildi 2 merkti stundum, og
gildi 1 merkti sjaldan.
Á töflu 2 koma fram hámarkssvar-
gildi fyrir konur sem leið eðlilega og
illa. Konum í hóp, sem leið illa,
70 80 90 100
merktu við öll einkenni einu
hámarksgildi hærra en konur, sem
leið eðlilega. Af því er ályktað að við
vanlíðan komi geðræn einkenni oftar
fram en við eðlilega líðan. Auk þess
hafa konur með eðlilega líðan aldrei
hugmyndir um „að gera sér mein“.
Hámarkssvargildi 3 virtist merkja
mikla vanlíðan þar sem eingöngu
konur sem greindust með vanlíðan
krossuðu við það. Bati var fólginn í
því að einkenni komu sjaldnar, þ.e.
að svargildi 3 hvarf. Einkenni hurfu
þó ekki að fullu þótt konum fyndist
líðan sín eðlileg. Eðlilegri líðan er
því ekki hægt að jafna við fullkomna
vellíðan, streitulaust eða ein-
kennalaust ástand. Frá öðrum fram
að sjötta mánuði var breytileiki ein-
HJÚKRUN Vvl - 68. árgangur 11