Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1992, Blaðsíða 22

Hólmfríður K. Gunnarsdóttir hjúkrunarfræðingur
Hjúkrunarfrœðingar vinna
margháttuð störf. Flestir
vinna á sjúkrastofnunum eða
við heilsugœslu. Aðrir vinna
forvarnarstörf úti íþjóðfélag-
inu, sjálfstœtt eða í samvinnu
við aðrar heilbrigðisstéttir.
A vinnuverndarári er vert að
huga að starfsumhverfi hjúkr-
unarfrœðinga og þeim hœttum,
sem þar kunna að leynast.
Til hagræðis verður þessu skipt
niður í kafla eftir efnisflokkum, svo
að hver og einn hjúkruanrfræðingur
eigi auðveldara með að finna það
sem stendur honum næst. Til hlið-
sjónar við samningu greinarinnar
voru nokkrar yfirlitsgreinar um
vinnuumhverfi hjúkrunarfræðinga.
Tan (1991), Moore (1991) og Sam-
awickrama (1987) hafa skrifað um
þetta efni og vísa til fjölmargra
greina, þar sem unnt er að afla sér
frekari fróðleiks um ákveðin efni.
Þessi samantekt er engan veginn
tæmandi, aðeins tilraun til að vekja
hjúkrunarfræðinga til umhugsunar
um starfsumhverfi sitt.
Sýkingar
Lifrarbólgur
Hjúkrunarfræðingar eiga á hættu
að smitast af ýmsum sjúkdómum.
Lifrarbólguveiran (hepatitis B) berst
með blóði og því er mikilvægt að
forðast að stinga sig á blóðugum
nálum eða öðrum oddhvössum
hlutum og gæta þess að blóð úr
öðrum einstaklingi komist ekki í
afrifur eða opin sár, t.d. á höndum.
Til þess að koma í veg fyrir sýkingu
hefur heilbrigðisstarfsmönnum sums
staðar verið boðið upp á endur-
teknar bólusetningar. Vörnin er þó
ekki fullkomin þar eð komið hefur í
ljós, að þeir eru til sem ekki mynda
mótefni eftir bólusetningu og enn
eru menn ekki á einu máli um hve
ónæmi eftir bólusetningarnar er var-
anlegt. Gestal (1987) skrifaði grein
um sýkingarhættu á sjúkrahúsum.
Lifrarbólguveira C (hepatitis C) er
veira sem fundist hefur og reynist oft
vera völd að þeirri lifrarbólgu sem
kölluð er „non-A non-B“ eða
„hvorki A né B“. Arthur Löve
(1991) skrifaði nýlega grein um þessa
veiru í Læknablaðið.
Alnœmi
Enda þótt aðeins fáeinir heilbrigðis-
starfsmenn hafi smitast svo vitað sé
af alnæmisveirunni á þann hátt, að
þeir hafi stungið sig með blóðugum
nálum eða fengið smitað blóð á
slímhúð eða í opin sár, er sjálfsagt að
hafa þennan möguleika í huga. Það
er gott til þess að vita, að reynslan
hefur sýnt, að hættan á að smitast er
lítil þótt svo slysalega takist til, að
fólk stingi sig á menguðum nálum
eða smitandi blóð slettist á slímhúð.
En allur er varinn góður. Ævinlega
ber að gæta þeirra varúðarreglna,
sem settar hafa verið til að verjast
öðru blóðsmiti (t.d. lifrarbólgum).
Alnæmi er einn af fleiri sjúkdóm-
um, sem smitast með blóði. Það er
affarsælast að verjast þeim öllum í
einu. Vegna þessa eru flestir á þeirri
skoðun, að ekki sé skynsamlegt að
merkja sérstaklega blóðsýni, sem
vitað er að koma frá HlV-sýktum.
einstaklingum. í fyrsta lagi er ekki
unnt að ábyrgjast að annað blóð sé
smitfrítt. í öðru lagi er talið að ótti
heilbrigðisstarfsmanna, sem vita að
þeir eru með smitandi blóð milli
handanna, geti beinlínis stuðlað að
slysum.
Þrátt fyrir að ötullega sé unnið að
því að stemma stigu við útbreiðslu
alnæmis, er því spáð, að fjöldi smit-
aðra aukist til muna, og þar eð engin
lækning er ennþá til, er sjálfsagt að
gæta fyllstu varkárni. Önnur vanda-
mál hafa komið upp í sambandi við
þennan sjúkdóm. Órökstudd hræðsla
við smit kemur á margvíslegan hátt
niður á smituðum einstaklingum.
Heilbrigðisstarfsmenn, sem hafa
smitast, eru þar engin undantekning,
Brattebö og Wisborg (1990) og
Becker, Cone og Gerberding (1989).
22 HJÚKRUN '/« - 68. árgangur