Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1992, Blaðsíða 14

» FAGMÁL «
andi streitu átti sér stað. Niðurstaða
af ofangreindu er sú, að réttmæti
hjúkrunargreininga sé meira ef við-
miðunargildi &12 væru notuð í
heilsugæslu.
Pættir, sem hafa áhrif
á hjúkrunarmat
Mat á líðan reyndist erfiðara þegar
samskipti við skjólstæðing byggðust
ekki á nægilegu trausti. Hjúkrunar-
fræðingum fannst erfitt að mynda
faglegt og traust samband við fáeinar
konur og voru í vafa um gagnsemi
vitjana sinna. Tjáskiptaerfiðleikar
voru nokkuð algengir og nefndu
hjúkrunarfræðingar oftast „lokaðan
persónuleika" í því sambandi.
Nokkrar konur báru álag sitt í hljóði
og virtust í „góðu andlegu jafnvægi"
en komu samt á óvart varðandi hátt
gildi á EPDS. Ályktað er að erfiðara
muni vera að meta vanlíðan rétt, séu
skjólstæðingar lokaðir, tjái sig lítt
eða ekki um líðan eða eiga í erfið-
leikum með að treysta öðrum og
þiggja faglega aðstoð.
Vanlíðan og umönnun ungbarna
Hjúkrunarfræðingar fylgdust vel
með vexti og þroska ungbarna. Ekk-
ert barn var vanhirt eða vanrækt,
þótt mæðrum þeirra liði illa. Börnin
döfnuðu öll og mæður þeirra mynd-
uðu geðtengsl við þau. Til að geta
greint vitsmuna- og tilfinningaþroska
barna þunglyndra mæðra þarf mun
nákvæmara mat en venjulega er
notað í vitjunum. 73% barna voru
höfð á brjósti í 7-8 vikur eða lengur.
Mæður, sem hættu fyrr með brjósta-
gjöf eða gáfu blandaða næringu á
þessum tíma, áttu frá upphafi sæng-
urlegu í erfiðleikum með að fram-
leiða nægilega brjóstamjólk. Niður-
stöður benda til að í þessu úrtaki hafi
vanlíðan mæðra ekki haft neikvæð
áhrif á vöxt og þroska barns.
Áhrif hjúkrunargreiningar
á meðferð og bata kvennanna
í lok rannsóknartímabils greindust
12 konur með langvarandi geðlægð.
Það er lág tala. Vanlíðan kvenna við
6. mán. eftir barnsburð er ekki
algengari en hjá konum almennt skv.
niðurstöðum breskra samanburðar-
rannsókna (Cox, J.L., Murrey, D.,
Chapman, G., 1990). Sú spurning
vaknar, hvort markvissari greining
vanlíðunar af hálfu hjúkrunarfræð-
inga í þessari rannsókn hafi leitt til
markvissari meðferðar og flýtt fyrir
bata? Sá möguleiki er fyrir hendi að
hjúkrunarfræðingar, sem þátt tóku í
könnuninni, hafi gert annað og meira
fyrir konurnar, en þeir hefðu ella
gert. Þessi rannsókn var ekki sniðin
til að kanna geðverndargildi heilsu-
gæsluhjúkrunar. Því er ekki hægt að
svara spurningum um fyrirbyggjandi
gildi heilsugæsluhjúkrunar út frá
niðurstöðum hennar. Önnur skýring
á bata kvenna er að streituþol þeirra
hafi aukist til muna eftir 10.-12. viku
og minnkað vanlíðan.
Notkun EPDS t' heilsugœslu
Niðurstöður þessarar rannsóknar
benda til þess að heilsugæsluhjúkr-
unarfræðingar gegni lykilhlutverki í
greiningu vanlíðunar.
Rannsókn Holden, J. o.fl. (1988)
hefur sannað meðferðargildi heilsu-
gæsluhjúkrunar hjá þunglyndum
konum. Engar kannanir hafa hingað
til sýnt fram á að heilsugæsluhjúkrun
geti fyrirbyggt geðlægð. Kembing
vanlíðunar getur verið skref í átt til
geðverndar kvennanna. Hins vegar
kann að verða um ofgreiningu að
ræða, verði hún framkvæmd 7-8
vikum eftir fæðingu. Mun færri
konur þjást af vanlíðan á 3. mánuði.
Sá tími væri réttari til kembingar, ef
markmiðið væri að greina konur með
langvarandi geðlægð. EPDS ætti að
koma að góðu gagni í öllum tilvikum,
þar sem hjúkruanrfræðinga grunar
„að eitthvað sé að“ hvenær sem er á
barneignarskeiði.
Heilsugœsluhjúkrun, sem sinnir
geðrœnum jafnt sem öðrum þáttum
heilsunnar, hlýtur að draga úr þján-
ingum kvenna sem eignast börn.
Höfundur er dósent í hjúkrunarfrœði við
Háskóla íslands.
Höfundur þakkar ánœgjulegt samstarf
við heilsugœsluhjúkrunarfrœðinga og
annað starfsfólk heilsugœslustöðva við
rannsóknina.
HEIMILDIR:
Ader, R., Feltan, D.L., Cohen, N.,
(Eds.) (1991)2 Psychoneuroimmuno-
logy, Academic Press, Inc. New York.
Affonso, D., Domino, D., (1984) Post-
partum Depression: A Review, Birth,
11:4, Winter, 231-235.
Affonso, D., Arizmendi, T.G., (1986)
Disturbances in Post-Partum Adaption
and Depressive Symptomatology,
Journal of Psychosomatic Obstetrics
and Gynaecology, 5; 15-32.
Affonso, D., Sheptak, S., (1987) Ma-
ternal Cognitive Themes During
Pregnancy, Maternal Child Nursing
Journal, 18;2; 147-166.
Affonso, D., (1987) Assessment of Ma-
ternal Postpartum Adaption, Public
Health Nursing, 4;1. 9-20.
Affonso, D., (1991) Emotional Distress
during childbearing, fyrirlestur fluttur í
Lögbergi, Háskóla íslands, 18. sept.
1991.
Becker, P., (1982) Psychologie der see-
lischen Gesundheit, Bd.l: Theorien,
Modelle, Diagnostik, Verlag fiir Psy-
chologie, Dr. C.J. Hofgrefe, Götting-
en.
Caplan, H.L., Cogill, S.R., Alexandra,
H., Robson, L.M., Katz, R., Kumar,
R., (1989) Maternal Depression and
the Emotional Development of the
Child, British J. of Psychiatry, 154;
818-822.
Cox, J.L. (1986) Postnatal Depression: A
Guide for Health Professionals,
Churchill Livingstone, London.
Cox, J.L., Holden, J., Sagovsky, R.,
(1987) Detection of Postnatal Depress-
ion, Development of the 10-item Edin-
burgh Postnatal Depression Scale.
Britisli J.of Psychiatry 150; 782-786.
Green, J. (1990), „Who is Unhappy after
Childbirth?": Antenatal and Intrapart-
um Correlates from a Prospective
Study, Journal of Reproductive and
Infant Psychology, 8; 175-183.
Halldórsdóttir, Asa o.fl. (1990) Könnun
á Fœðingardeyfð hjá sœngurkonum á
Landspítala, Ljósmæðraskóli íslands,
Rannsóknarverkefni 1988-1990.
Harris, B., Huckle, P., Thomas, R.,
Johns, S., Fung, H., (1989) The use of
rating scales to identify postnatal de-
14 HJÚKRUN V92 - 68. árgangur