Tímarit hjúkrunarfræðinga


Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Page 18

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Page 18
Konungur Danmerkur og íslands, Kristján X., og Alexandrína drottning á leið til athafnarinnar við Landspítalann í júní árið 1926. Þau ganga frá húsi Jóns Magnússonar forsætisráðherra og Þóru Jónsdóttur eiginkonu hans, Hverfisgötu 21, en þar dvöldust konungshjónin á meðan á heimsókn þeirra stóð. Myndin er i eigu Ijósmyndasafns Þjóðminjasafns íslands. Kvennaskólanum í Reykjavík, að stofna sjóð, „Landspítala- sjóð íslands", sem verja skyldi til þess að stofna almennan spítala í Reykjavík sem skyldi opinn öllum landsmönnum er þurfti á spítalavist að halda (Gunnar M. Magnúss, 1981). Formaður „Landspítalasjóðs íslands" varð Ingibjörg Hákonardóttir Bjarnason, skólastýra Kvennaskólans í Reykjavík (Þjóðskjalasafn íslands, einkaskjalasafn). Áður en lengra er haldið er athyglisvert að kanna hvernig umhorfs var í heilbrigðismálum hér á landi á þess- um tíma. Nokkrum litlum sjúkrahúsum hafði verið komið á fót hér og þar um landið. Stærsta sjúkrahúsið var þá Landakotssþítalinn í Reykjavík. Spítalinn, sem hafði verið starfræktur frá árinu 1902, hafði á að skipa um 40 sjúkra- rúmum og var rekinn af reglu heilags Jósefs (St. Jósefs- systrum). Spítalinn var opinn öllum sjúklingum á landinu og fljótlega eftir að hann tók til starfa kom í Ijós að hann var ekki nægilega stór og bið sjúklinga eftir sjúkrahúsplássi gat varað frá nokkrum vikum upp í mánuði. Engar íslenskar hjúkrunarkonur unnu á spítalanum og unnu nunnurnar öll hjúkrunarstörfin (Erla Dóris Halldórsdóttir, 2000). Þegar konur stofnuðu „Landspítalasjóð íslands" var enginn hjúkrunarskóli til á íslandi. Á Holdsveikraspítalanum í Laugarnesi voru konur teknar í hjúkrunarnám en þar sem hjúkrunarkennslan fólst aðallega í verklegri tilsögn þótti hún of einhæf. Af þeim sökum höfðu yfirlæknir Holds- veikraspitalans, Sæmundur Bjarnhéðinsson, og yfirhjúkr- unarkonan, Christophine Mikkeline Jurgensen, hvatt nem- ana að halda til Kaupmannahafnar til frekara hjúkrunar- náms. Þar tók hjúkrunarnámið þrjú ár og fólst í bóklegri og verklegri tilsögn. Á árunum 1902 til 1915 höfðu aðeins tveir hjúkrunarnemar frá Holdsveikrasþítalanum haldið til Kaupmannahafnar til frekara hjúkrunarnáms. Báðar luku konurnar hjúkrunarnámi í Kaupmannahöfn en önnur þeirra, Steinunn Ólafsdóttir, varð þar eftir og gifti sig en hin, Sigrún Bergmann, kom aftur til íslands að námi loknu og hóf að kenna hjúkrun í Kvennaskólanum á árunum 1909-1917 (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996). Þá ber að geta þess að fimm aðrar íslenskar konur höfðu lokið hjúkrunarnámi í útlöndum á þessum tíma. Þær snéru allar heim að námi loknu og hófu að starfa hér sem hjúkrunar- konur. Þetta voru þær Guðný Guðmundsdóttir og Kristín Ingibjörg Hallgrímsdóttir sem báðar luku hjúkrunarnámi frá Díakonissustofnuninni í Kaupmannahöfn árið 1898, Ástríður Torfadóttir sem lauk hjúkrunarnámi frá Kommune- hospitalet í Kaupmannahöfn árið 1903, Þóra J. Einarsson frá The Royal Infirmary í Edinborg í Skotlandi árið 1903 og Oddný Guðmundsdóttir frá Kommunehospitalet í Kaup- mannahöfn árið 1914 (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996) Eitthvað var um að danskar hjúkrunarkonur störfuðu við hjúkrunarstörf hér á landi á þessum tíma en ekki er vitað hversu margar þær voru. í „Ávarpi til íslenskra kvenna“, sem gefið var út í júlí árið 1915 í tilefni af stjórnmálaréttindum kvenna, kom fram að þar sem starfssvið kvenna hafi ævinlega verið bundið við líknar- og mannkærleikastörf væri mælst til þess að konur hösluðu sér þar völl (Þjóðskjalasafn íslands, einkaskjala- safn). Að öllum líkindum hefur þessi viðburður haft þau áhrif að konur fengu áhuga á hjúkrunarstörfum. Því til staðfestingar luku 11 íslenskar konur hjúkrunarnámi í útlöndum á árunum 1918-1922 og þær komu allar heim og hófu að starfa við hjúkrun að námi loknu (Erla Dóris Halldórsdóttir, 1996). Á því merkisári 1915 hófu íslenskir læknar að láta hjúkrunarkvennaskortinn til sín taka hér á landi. Árni Árna- son, héraðslæknir í Dalasýslu, vakti fyrstur lækna athygli stéttarbræðra sinna á hjúkrunarkvennaskortinum með greinaskrifum í Læknablaðinu á fyrsta útgáfuári þess árið 1915. í greininni lýsir hann ánægju sinni með störf þessara kvenna en skortur sé á hjúkrunarkonum til sveita. Til að bæta svolítið úr hjúkrunarkvennaskortinum varpar Árni fram þeirri spurningu hvort ekki sé rétt að gefa yfirsetu- konum, sem lært hafa að hjúkra sængurkonum, kost á námskeiði í hjúkrun með því að vinna mánaðartíma á Landakotsspítala ef samningar um það tækjust við nunn- urnar (Árni Árnason, 1915). Viðbrögð Árna Árnasonar héraðslæknis sýna ef til vill best þann vanda sem íslenskt heilbrigðiskerfi stóð frammi fyrir. Það hafði vaxið hratt á fyrstu áratugum tuttugustu aldar en skortur var á hjúkrunarkonum til starfa. Og til að berja í brestina lagði Árni fram þessa tillögu. Árni Árnason héraðslæknir var ekki einn um þessa tillögu heldur voru aðrir læknar á svipaðri skoðun. Guðmundur Hannesson, læknir og prófessor við læknadeild Háskóla íslands, var einn þeirra sem lét sig málið varða. í grein, sem hann 258 Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 76. árg. 2000

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.