Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Side 44

Páll Biering og Herdís Sveinsdóttir
Kmnun Á vimuÁÍAAi oa stArfsÁviœA}u
íslöfLSÍorÁ k^úk.ruiÁ.A'ffrÆ^iiÆAA
1. hluti: Vinnutími, vinnuaðstæður, vinnustaður
Á fulltrúaþingi Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga í maí
1997 var ákveðið að kanna vinnuálag hjúkrunarfræðinga.
Þessi ákvörðun var tekin í Ijósi umræðna um mikið
vinnuálag á hjúkrunarfræðingum. Rannsóknarstofnun í
hjúkrunarfræði var falið að gera könnunina. Til að sjónar-
mið Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) væru tryggð í
könnuninni var skipaður bakhópur sérfræðinga til að
ákveða hvernig rannsóknin færi fram. Þennan hóp
skipuðu Ásta Thoroddsen, lektor í hjúkrunarfræði, Ágústa
Benný Flerbertsdóttir, hjúkrunarfræðingur, Birna
Flygenring, lektor í hjúkrunarfræði, FHelga Fl. Bjarnadóttir,
hjúkrunarfræðingur, og Ftólmfríður Gunnarsdóttir, fulltrúi
vinnuverndarnefndar Fíh. Af hálfu Rannsóknastofnunar í
hjúkrunarfræði vann Ráll Biering, sérfræðingur, að
könnuninni. Niðurstöður vinnuhópsins voru að saminn
skyldi spurningalisti sem aflaði upplýsinga um eftirfarandi
atriði: (1) starfsferil, menntun og persónulegar aðstæður,
(2) almennt heilsufar, heilsuhegðun og streitu í einkalífi, (3)
starfstíma og vinnuaðstæður, (4) starfsánægju, (5) vinnu-
álag og (6) hugsanlegar afleiðingar vinnuálags, s.s.
einkenni þreytu og streitu.
Tilgangur könnunarinnar var að afla upplýsinga um
vinnuálag, sem hvílir á íslenskum hjúkrunarfræðingum, og
tengsl þess við líðan, heilsu og starfsánægju þeirra.
Markmið rannsóknarinnar var jafnframt að afla upplýsinga
um vinnuálag og starfsaðstæður sem nýst geta stjórn-
endum heilbrigðisstofnana og Fíh til að vinna að bættum
starfsaðstæðum hjúkrunarfræðinga og bættri mönnun á
heilbrigðisstofnunum.
FHeildarskýrsla með niðurstöðum könnunarinnar var
tilbúinn í nóvember sl. og verður hægt að nálgast hana á
skrifstofu Fíh. í þessari grein verður greint frá framkvæmd
könnunarinnar, úrtakinu og helstu niðurstöðum er varða
vinnutíma, vinnuaðstæður og vinnustað. Aðrar niðurstöður
verða kynntar í tímaritinu síðar.
Aðferð
Framkvæmd
Rannsóknin er þversniðskönnun þar sem þátttakenda var
aflað annars vegar með einföldu tilviljunarúrtaki og hins
vegar með þægindaklasaúrtaki.
284
Tilviljunarúrtakið var tekið úr skrá Fíh yfir starfandi
hjúkrunarfræðinga og lentu 500 hjúkrunarfræðingar í
úrtakinu. Spurningalistar voru sendir til þessara 500 hjúkr-
unarfræðinga 15. apríl 1999 og ítrekunarbréf 10. júní 1999
og 7. desember 1999. Sex sjúkradeildir á Landspítala voru
valdar í þægindaklasaúrtakið af hjúkrunarstjórn spítalans.
Auk þessara 6 deilda voru þrjár sjúkradeildir á Sólvangi í
Flafnarfirði með í klasaúrtakinu. Allir hjúkrunarfræðingar,
sem störfuðu á þessum 9 sjúkradeildum 15. apríl 1999,
voru beðnir um að taka þátt í rannsókninni, eða samtals
87 hjúkrunarfræðingar. 60 svör bárust frá þessum 87
hjúkrunarfræðingum eða 69,0%. Þegar tilviljunarúrtakið
var valið úr félagaskrá Fíh, voru þeir hjúkrunarfræðingar,
sem unnu á ofantöldum 9 hjúkrunardeildum, undanskildir.
Þátttakendurnir 500 voru því dregnir úr 2234 manna þýði
starfandi íslenskra hjúkrunarfræðinga. Svör bárust frá 203
hjúkrunarfræðingum eða 40,6%. Til að þeir hjúkrunarfræð-
ingar, sem vinna á sjúkradeildunum í klasaúrtakinu, yrðu
ekki útilokaðir frá heildarkönnuninni var ákveðið að taka
25% tilviljunarúrtak úr þeim hópi og bæta því við 500
manna úrtakið. Við þetta stækkaði úrtakið um 23 og varð
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 76. árg. 2000