Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2006, Qupperneq 33

Guöbjörg Sveinsdóttir, geðhjúkrunarfræðingur, gudsve@mi,is
Salbjörg Bjarnadóttir, geðhjúkrunarfræðingur
ÉG ÞORI BÆÐI, GET OG VIL
Þrátt fyrir opnari umræðu og samfélag,
aukið frelsi og tjáningu á nær öllum
sviðum hér á landi er einn málaflokkur
þar sem fordómar, virðingarleysi, þögn
og ýmsir erfiðleikar lifa enn góðu lífi. Hér
erum við að tala um geðræn vandamál
og þjáninguna sem þeir sem veikjast
andlega og aðstandendur þeirra þurfa
við að glíma. Þarna erum við íslendingar
því miður eftirbátar annara þjóða sem við
berum okkur saman við.
Þegar rætt er um geðheilsu landsmanna kemur í Ijós að ýmislegt má betur fara.
Við tölum um að á hverjum tíma þjáist a.m.k. 12-15 þús. manns af þunglyndi og
kvíðaröskun en auk þess eru margir aðrir geðsjúkdómar sem herja á fólk þannig að
búast má við að u.þ.b. 20-25 þús. manns þjáist af ýmiss konar geðveilum og/eða
áfengissýki á hverjum tíma. Þessir einstaklingar fá flestir aðstoð frá heilbrigðis- og
félagskerfinu, en hvað með þá sem að baki þeinn standa? Reikna má með að bak
við hvern, sem þjáist af geðröskun, séu að minnsta kosti 4-10 aðstandendur (gróft
reiknað eru það þá um 150 þús. manns) sem líða á einhvern hátt fyrir veikindin eða
þurfa að taka á sig ýmiss konar ábyrgð sem þeir ráða misvel við eða hafa mismikinn
áhuga á að sinna. Aðstandendur hafa um langt skeið rætt um að þeir fái ekki næga
fræðslu eða upplýsingar um meðferð þess sjúka en á sama tíma eiga þeir að vera
til staðar og standa við bakið á þeim veika og það getur á köflum verið ansi erfitt og
tímafrekt.
Alltof oft tala þeir um að þeir séu „úti í kuldanum", að ekki sé talað við þá, að þeir
séu ekki hluti af meðferðinni og sumir hafa jafnvel sagt að þeim hafi verið kastað út af
deildum, fái stimpilinn „erfiðir" og „afskiptasamir". Stuðningur við börn, sem alast upp á
heimilum með geðröskun, hefur verið afar brotakenndur svo ekki sé meira sagt. Samt
sem áður hefur verið nokkuð lengi um þetta rætt meðal aðstandenda og fagfólks,
tregðuna má ef til vill að einhverju leyti rekja til stefnuskorts í málaflokknum.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 82. árg. 2006
3'