Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 11

vörur seljast fyrir lægra verð en búast mátti
við eða skuldir innheimtast verr en gera mátti
ráð fyrir á þeim tíma, er endurskoðunin fór
fram. Endurskoðun felur nefnilega ekki í sér
að endurskoðandi ábyrgist (“garanteri"), að
þeir, sem reiða sig á reikningsskil, verði ekki
fyrir tjóni. Með því að taka að sér starf
ábyrgist endurskoðandi aðeins að vinna það
eftir því, sem krafist verður eftir góðri
endurskoðunarvenj u.
Áður hefur verið vikið að áritun á ársreikn-
ing. Hér skulu nefnd örfá atriði til viðbótar.
Endurskoðandi er sjálfstæður og óháður
sérfræðingur, sem er skylt að gefa hlutlausar
upplýsingar. Af því leiðir, að endurskoðandi
getur bakað sér bótaskyldu, ef einhver verður
fyrir tjóni sökum þess að hann treystir áritun,
sem er efnislega röng eða ófullnægjandi.
Skilyrði bótaskyldu hér er hið sama og áður
var getið, þ.e. sök. Verður því að meta
hverju sinni hvort endurskoðandi hefur gert
áritun þannig úr garði, að hún geti villt fyrir
þeim, sem hana les í því skyni að nota
ársreikninginn í viðskiptum. Utanaðkom-
andi maður veit almennt ekki hvað endur-
skoðanda og viðskiptavini hefur farið á milli.
Það er því ekki nægilegt, að endurskoðandi
veki athygli viðskiptavinar síns á villum og
göllum í ársreikningi. Um það verður að
koma athugasemd í áritun. Ef svo er ekki,
telst endurskoðandi sekur. Um áritun árs-
> reikninga má að öðru leyti vísa til greinar
Helga V. Jónssonar, sem birtist 1978, sjá
einkum bls. 32 o.áfr.
Áður en skilið er við sakarmatið skal
sérstaklega minnst á hvað endurskoðanda
ber að gera, ef hann verður var við eitthvað
athugavert varðandi fjárreiður og reiknings-
hald í rekstri, sem hann endurskoðar. Þetta
fer að sj álfsögðu eftir aðstæðum hverj u sinni.
Stundum getur nægt að tilkynna viðskipta-
vininum eða vara hann við, ef eitthvað er í
ólagi, t.d. þegar eitthvað skortir á að nægilegt
innra eftirlit sé haft með bókhaldi eða
meðferð fjármuna viðskiptavinarins, án þess
að um mjög alvarlega ágalla sé að ræða . Sjá
hér til athugunar 3. mgr. 3.3. gr. reglna frá
1979 um endurskoðun á ársreikningum hluta-
félaga (Helgi V. Jónsson 1978, bls. 32).
Aðvörun getur verið munnleg eða skrifleg.
Með skriflegri tilkynningu eða aðvörun mælir
það, að endurskoðandi á auðveldara með að
sanna að hún hafi verið gerð. Skriflega
formið á auk þess betur við, ef um flókin eða
margþætt atriði er að ræða. Tilkynningum
sem þessum skal beint til stjórnenda félags
eða stjórnar stofnunar, þegar viðskiptavin-
urinn er ópersónulegur aðili. Ef endurskoðun
leiðir í ljós, að stjórnarmaður eða menn hafa
dregið sér fé aðila, sem endurskoðunin nær
til, ber endurskoðanda að tilkynna öðrum
stjórnarmönnum og eftir atvikum einnig
hluthöfum, ef um hlutafélag er að ræða
(Gomard, bls. 64). í 7.3. gr. reglna frá 1979
um endurskoðun á ársreikningum hlutafél-
aga er sérstakt ákvæði um skyldur endurskoð-
anda, sem fær grun um misferli starfsmanna
félags.
Það álitamál getur komið upp, hvort
endurskoðanda sé skylt að kæra til rann-
sóknarlögreglu, ef hann verður þess áskynja,
að auðgunarbrot eða annað afbrot, t.d. brot
gegn skatta- eða gjaldeyrislöggjöf, hefur
verið framið í rekstri viðskiptavinar hans.
Engin almenn skylda hvílir á endurskoð-
endum til að kæra afbrot, en aðstæður geta
verið þannig, að endurskoðanda sé skylt að
kæra. Vanræksla í því efni myndi varða
skaðabótaskyldu, ef leitt er í ljós, að
tjón hafi hlotist af vanrækslunni (Gomard,
bls. 64). Hér má minna á, að skv. 7. gr. laga
nr. 67/1976 um löggilta endurskoðendur bera
þeir skyldur opinberra sýslunarmanna og
vera kann, að einhver sérákvæði í lögum um
kæruskyldu opinberra starfsmanna verði tal-
in ná til löggiltra endurskoðenda. (Um skyldu
til að kæra þegar frámin brot eða gera
lögreglu viðvart um að refsiverð háttsemi sé
fyrirhuguð eða hafin, sjá Jónatan Þórmunds-
son, bls. 126-127 og 129-130. Um réttarstöðu
9