Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 13

4. Ábyrgð á verkum annarra manna
4.1. Húsbóndaábyrgð
Sakarreglan hefur nú verið rædd í alllöngu
máli. Önnur mikilvæg ólögfest bótaregla er
reglan um húsbóndaábyrgð. í henni felst, að
atvinnurekandi ber bótaábyrgð á tjóni, sem
starfsmenn hans valda við vinnu sína með
vanrækslu eða mistökum. Nær reglan (eins og
sakarreglan) bæði til tjóns viðskiptamanns og
annarra. Reglan um húsbóndaábyrgð er
flestum svo kunn, að ekki er ástæða til að
fjölyrða um hana. Aðeins skal minnt á, að
bótaskylda getur fallið á endurskoðanda
samkvæmt henni, þótt hann sjálfur hafi gætt
ítrustu varkárni við val á hæfum starfs-
mönnum, gefið þeim fullnægjandi leiðbein-
ingar og haft nægilegt eftirlit með störfum
þeirra. Þessi bótaregla eykur mjög rekstr-
aráhættu flestra endurskoðenda.
Starfsmaður, sem á sök á tjóni, er auðvitað
persónulega ábyrgur, hvort sem hann er
sjálfur endurskoðandi eða ekki, en í fram-
kvæmd myndi tjónþoli oftast beina kröfu
sinni að húsbónda tjónvalds. Endurskoð-
andi, sem hefur orðið að greiða skaðabætur
vegna yfirsjóna starfsmanns, myndi eiga
endurkröfurrétt á hendur honum, en slík
krafa myndi í reynd oftast vera lítils virði.
Gera má ráð fyrir, að endurskoðandi þurfi
í starfi sínu stundum að styðjast við þjónustu
manna, sem ekki verða taldir starfsmenn
> hans í merkingu reglunnar um húsbónda-
ábyrgð, einkum sérfræðinga, sem sjálfir eru
sjálfstæðir atvinnurekendur. í sumum tilvik-
um myndi endurskoðandi bera ábyrgð á
skaðaverkum slíkra manna. Dæmi: Vegna
mikils vinnuálags á endurskoðunarskrifstofu
A biður hann endurskoðandann B að vinna
hluta af endurskoðunarverkefni. A skilar
síðan heildarverkefninu í sínu nafni og áritar
ársreikning einn. A ber hér tvímælalaust
bótaábyrgð, ef tjón hlýst af rangri niður-
stöðu, sem rakin verður til mistaka B. Sama
gildir væntanlega um sérfróða matsmenn,
sem endurskoðandi fær til að meta viss atriði
í rekstri fyrirtækis. Endurskoðandi myndi þó
ekki bera ábyrgð á mistökum matsmanna,
ef hann lætur það koma skýrt fram, að
niðurstöður hans séu reistar á upplýsingum
frá nánar tilteknum sérfróðum matsmönn-
um. Ástæða er til, að endurskoðendur sýni
mikla varkárni í þessu efni og geri skýran
fyrirvara, ef stuðst er við upplýsingar frá
öðrum. Þetta á einnig við, ef viðsemjandi
endurskoðanda vinnur hluta af verkefni
endurskoðanda skv. sérstöku samkomulagi
þeirra.
4.2. Ábyrgð endurskoðanda vegna manna,
sem hann er í félagi við
Þegar endurskoðunarfélag er rekið í formi
hlutafélags eða sameignarfélags fer um
ábyrgð félagsins vegna skaðaverka einstaks
félagsmanns eftir almennum lagareglum um
ábyrgð félaga. Hlutafélag verður því að
sjálfsögðu bótaskylt vegna yfirsjóna eða
mistaka hluthafa, sem veldur tjóni við starf
sitt í þágu félagsins. Eigendur sameignar-
félags bera sömuleiðis óskipta ábyrgð á tjóni,
sem einn félagsmanna veldur þriðja manni.
Tilvik sem þessi valda sjaldan vafa.
Öllu erfiðara er að gefa ákveðin svör,
þegar tengsl eru óformlegri, t.d. þannig að
tveir eða fleiri endurskoðendur skipta með
sér vissum rekstrarútgjöldum, svo sem laun-
um starfsfólks, húsaleigu, símagjöldum o.s.
frv. Slík tengsl eru með ýmsum hætti. Vera
má að endurskoðendur, sem hafa samvinnu
um einstaka rekstrarþætti, komi í sumum til-
fellum fram sem samstarfsaðilar gagnvart
viðskiptamönnum sínum éða öðrum, þannig
að um óskipta ábyrgð verði að ræða vegna
skaðaverka annars eða eins endurskoðand-
ans. Hæpið er, að það eitt, að endur-
skoðendur nota sameiginlegt bréfsefni með
nöfnum beggja eða allra leiði til óskiptrar
bótaábyrgðar (Vinding Kruse bls. 91). Úr
þessu hefur aldrei verið skorið hér og í
nágrannalöndunum ríkir einnig nokkur
óvissa um þetta efni.
11