Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 40

Helgi Backmann, forstöðumaður
Hagdeildar Landsbanka Islands:
REKSTRAR- OG
GREIÐSLUÁÆTLANIR
FRÁ SJÓNARHÓLI
BANKA
Það munu vera um þrettán ár síðan að tekin
var upp skipuleg starfsemi hér á landi við
meiriháttar lánveitingar. Þessi starfsemi var
einkum fólgin í tvennu, fjárhagslegum athug-
unum á lánþegum og rekstrar- og greiðslu-
áætlunum. Upphaf reglulegrar starfsemi af
þessu tagi varð á árunum 1969 og 1970, þegar
Seðlabankinn ákvað að taka þátt í rekstar-
lánum til iðnfyrirtækja, þar sem lánveitingar
skyldu byggðar á fjárhagslegum athugunum,
ásamt rekstrar- og greiðsluáætlunum. Öllum
má vera ljóst að greinargóð reikningsskil og
áætlanir voru nauðsynleg forsenda þess að vel
tækist til. Fá fyrirtæki höfðu nokkru sinni
áður gert áætlanir af þessu tagi. Stjórnendur
höfðu að sjálfsögðu hugboð um næstu fram-
tíð og stýrt samkvæmt því. En skipuleg
áætlanagerð af því tagi sem nú var krafist,
hafði yfirleitt ekki verið gerð áður í fyrir-
tækjum hér á landi. Reynslan af þessari fyrstu
gerð áætlana er mér minnisstæð og að ýmsu
leyti skemmtileg. Margir þeirra, sem hæst
létu yfir því að þurfa að setja saman þessa
„vitleysu", urðu síðar hinir dyggustu fylgi-
fiskar áætlanagerðar og hófu upp frá þessu
að nota reikningshaldið og áætlanagerð við
daglega stjórnun fyrirtækja sinna.
Enda þótt margir viðskiptavina bankanna
hafi tileinkað sér áætlanagerð strax á árunum
eftir 1970 var vinnubrögðum í ýmsu ábóta-
vant hjá mörgum þeirra, og reikningshaldið
var enn ófullkomið. Það gaf ekki svör við
mörgu af því, sem bankinn vildi vita. Ur
þessu rættist afar hægt allan síðastliðinn
áratug.
Það var ekki fyrr en um og eftir 1980 að
tímamót urðu í þessu efni. Þá varð grund-
vallarbreyting um gerð og gæði reikningsskila
almennt. Ég tel þrennt hafa ráðið mestu um
að svo varð:
1. Lög um hlutafélög nr. 32/1978.
2. Lög um tekjuskatt og eignarskatt nr.
40/1978 með síðari breytingum-.
3. Samræming í vinnubrögðum löggiltra
endurskoðenda, sem kom í kjölfar álits
reikningsskilanefndar F.L.E. fyrri
hluta árs 1980 og ályktunar námsstefnu
félagsmanna um sama efni.
Bæði hlutafélagalögin og skattalögin fólu í
sér grundvallarbreytingar á framsetningu
reiknings- og skattaskila, breytingar sem hafa
gert mat á fjárhagsstöðu fyrirtækja mun
auðveldara en nokkrar aðrar aðgerðir, sem
gerðar hafa verið til þessa. Nefnd lög gera
annars vegar kröfur til mun ítarlegri og
vandaðri upplýsinga um fjárhagsstöðuna en
áður hafa þekkst og hins vegar er stigið fyrsta
skrefið til „verðbólgureikningsskila", þar
38