Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 36

og lagt hana ljóst fyrir? Er hann maður sem
hefur sambönd og þekkingu á sérsviði fyrir-
tækisins? Þessi atriði skipta miklu máli við
mat á lánstrausti umsækjanda og reiknings-
skilin gefa takmarkaðar upplýsingar um
þessa þætti. Á þetta oft við í ríkum mæli um
minni fyrirtæki.
Ennfremur þarf tilgangur lántökunnar að
liggja ljós fyrir í upphafi, svo ákveða megi
raunhæfa greiðsluskilmála fyrir láninu. Einn-
ig eru ævinlega teknar tryggingar, sem byggj-
ast annað hvort á forgangi að tilteknum
verðmætum, veði, eða aðgangi að fjárhag
þriðja manns, ábyrgð. Kaup á viðskipta-
kröfum, þ.e. viðskiptavíxlum og viðskipta-
skuldabréfum flokkast undir ábyrgðarskuld-
bindingar, því þessar kröfur eru oftast dreifð-
ar og því nánast áhættulaust lánsform.
í mjög mörgum tilvikum nægja upplýsingar
af þessu tagi, til þess að taka megi ákvörðun
um lánveitingu, sem samrýmst geti hags-
munum lánastofnunarinnar. Hins vegar er
ljóst, að þeim tilvikum fer fjölgandi, þar sem
athuganir af þessu tagi eru ekki nægilegar.
Fjöldi fjárhagslegra athugana hjá Iðnaðar-
bankanum er nú u.þ.b. 400 árlega. Er þar
bæði um að ræða athuganir á ársreikningum
fyrirtækja, en eftir þeim kalla bankastjórar
og útibússtjórar nú í mun meira mæli en áður
og jafnframt er þar um að ræða yfirferð og
mat á rekstrar- og greiðsluáætlunum fyrir-
tækjanna.
Á þessum síðustu árum hefur iðnaðinum
verið veittur aðgangur að afurðalánakerfi
Seðlabankans, svonefndum rekstrarlánum
iðnaðar. Þessi lán hafa verið byggð á
greiðsluáætlunum og eiga þau sinn þátt í því,
að nánast öll framleiðslufyrirtæki á sviði
iðnaðar gera nú áætlanir um rekstur og
fjárþörf ársins.
Síðastliðin ár hefur ennfremur komið til
skjalanna ný þróun, sem veitt hefur bönk-
unum mikla aðstoð við fjárhagslegar athug-
anir. Á ég þar við örtölvubyltinguna, sem
hefur haft það í för með sér að smátölvur eru
nú orðin sjálfsögð vinnutæki í hagdeildum
bankanna. Þjálfuðum starfsmönnum veitist
auðvelt að stilla upp rekstrar- og greiðslu-
áætlunum fyrirtækjanna með þessum tækj-
um. Er til að mynda fljótlegt að setja
upplýsingar inn í stöðluð form, þar sem
fjárþörfin er sundurgreind nákvæmlega og
metin. Uppgötvi bankinn að til grundvallar
séu lagðar forsendur sem ekki samrýmast
viðskiptavenjum og eru til þess fallnar að
sýna fjárþörf umfram það, sem eðlilegt getur
talist, þá er starfsmönnum hagdeildanna nú í
lófa lagið að breyta áætlununum með þessum
tækjum. Er nú svo komið t.d. í Iðnaðarbank-
anum, að þær áætlanir sem sendar eru
Seðlabankanum með ósk um rekstrarlána-
fyrirgreiðslu, eru ævinlega settar upp með
þessum tækjum og mér er nær að halda, að í
flestum tilvikum sé þeim eitthvað breytt af
hagdeildinni.
Seðlabankinn yfirfer þessar áætlanir síðan
á ný og sú niðurstaða um rekstrarlána-
fyrirgreiðslu sem þannig fæst með samstarfi
Seðlabankans og viðskiptabankans hefur svo
aftur leitt til þess, að vaxandi skilnings og ég
vil segja ábyrgðartilfinningar hefur gætt hjá
þessum aðilum um að réttmætri fjárþörf
viðskiptavinanna sé mætt að fullu. Sá háttur
er hafður á, að Seðlabankinn veitir lán sem
nemur 50% af fjárþörfinni og viðskipta-
bankinn lánar jafn mikið á móti. Þessi
vinnubrögð hafa á síðustu þremur árum leitt
til stórbættrar þjónustu bankanna við fram-
leiðsluiðnaðinn.
Úrvinnsla hagdeilda
Fyrsta verkefni hagdeildar við athugun á
fjárhag og rekstri viðskiptamanns er að afla
sér síðustu reikningsskila fyrirtækisins. Þykir
þá fengur að því, að um sé að ræða reikninga
sem eru samdir af löggiltum endurskoðanda
og helst með áritun um að hann taki á þeim
ábyrgð. Þessum reikningsskilum er stillt upp
með hefðbundnum hætti og reiknaðar út
helstu kennitölur. Þykir bankanum þá æski-
34