Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1988, Síða 11

BRYNJÓLFUR BJARNASON FORSTJÓRI
Erindi á sumarráðstefnu 1.-3. júlí 1988.
FYRIRTÆKII
GREIÐSLUERFIÐLEIKUM OG
REKSTRARLEGUM VANDA
Erindi á sumarráðstefnu FLE
1.-3. júlí 1988.
Agætu fundarmenn!
í yfirliti því sem hér verður flutt um fyrirtæki í
greiðsluerfiðleikum og rekstrarlegum vanda er mér
uppálagt að ræða um rekstrarhæfi, valkosti sem fyrir-
tæki hafa í rekstrarvandræðum og orsakir rekstrar-
vanda fyrirtækja hér á landi. Að meginstofni til mun ég
snúa þessu við og ræða hér um orsakir rekstrarvanda
fyrst, síðan fjalla örlítið um fjármögnun fyrirtækja, þá
um þá valkosti, sem eru fyrir hendi og að lokum fjalla
eilítið um hlutverk endurskoðenda.
AFKOMA
Það er ekki fögur mynd sem dregin er upp þegar at-
huguð er afkoma íslenskra fyrirtækja á undanförnum
árum. Ekki hef ég nennu til að fara langt aftur í tímann
í talnasamanburði og ætla að halda mig við þennan ára-
tug. Ástæða þess er aðallega sú,að gífurlegar breytingar
hafa orðið í rekstrarumhverfi fyrirtækja hér á landi, allt
frá 1980 og einnig, að eftir skattabreytingarnar í lok síð-
asta áratugs hefur samanburðarhæfi talna frá þeim tíma
verið nokkuð nákvæmari.
Ef litið er á nokkrar atvinnugreinar kemur í ljós, að á
árunum 1980 til 1985 var tap í sjávarútvegi, sérstaklega
þó í útgerð, en sum árin líka í fiskvinnslu. Það verður
að vísu breyting á til batnaðar seinni hluta árs 1986 og
fyrri helming 1987, en síðustu 10 mánuðir hafa verið
mjög erfiðir í þessari atvinnugrein, sérstaklega fisk-
vinnslu.
Frá 1980 til 1985 var hagnaður í iðnaði að meðaltali
aðeins rúmt 1% af tekjum. Ekki liggja fyrir tölur fyrir
árin 1986 og 1987 en álitið er að afkoman hafi verið
heldur skárri en árin á undan. Með sama hætti hefur af-
koma versnað frá síðustu haustdögum fram á þennan
dag.
Þjónustugreinar hafa haft heldur betri afkomu yfir-
leitt á þessum tíma en sjávarútvegur og iðnaður, en
sveiflur eru talsverðar í einstökum greinum milli ára.
Þetta yfirlit sýnir að á síðustu fimm, sex árum hefur
afkoma íslenskra fyrirtækja verið léleg og alls ekki með
þeim hætti að hún treysti fjárhagsstöðu fyrirtækjanna.
Einhvern veginn hef ég á tilfinningunni að svipað yfirlit
hefði verið hægt að gefa á áratugum á undan þessum,
t.a.m. 1978, 1968 o.s.frv. í þessari umræðu hér í dag
hefur það e.t.v. ekki mikið upp á sig að vera að rekja
þessar stærðir langt aftur í tímann, hitt er ljóst, að al-
mennt er afkoma fyrirtækja á íslandi léleg og við eigum
frekar að spyrja okkur, af hverju?
EIGINFJÁRHLUTFALL
Lítum á hlutfall eigin fjár í iðnaði annars vegar og
verslun hins vegar fyrir árin 1979 til 1986.
Eiginfjárhlutfall í iðnaði (án áls) 1979-1986.
1979 47,0
1980 44,9
1981 39,5
1982 36,6
1983 37,5
1984 33,5
1985 31,1
1986 32,9 (bráðab.)
11