Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1988, Síða 25

HVER ER ÁBYRGÐ ENDURSKOÐANDANS
VARÐANDI ÁRSREIKNINGINN?
I áritun sinni tjáir endurskoðandinn sig um hvort árs-
reikningurinn sé gerður í samræmi við ákvæði laga og
góða reikningsskilavenju. Endurskoðandinn ber ábyrgð
á þeiri umsögn, sem felst í árituninni. Hann ber ekki
ábyrgð á gerð sjálfs ársreikningsins. Að ársskýrslan sé
gerð í samræmi við lög, reglur og góða reikningsskila-
venju er á ábyrgð stjómar félagsins og framkvæmda-
stjóra þess.
BER ENDURSKOÐANDA AÐ
UPPGÖTVA MISFERLI?
Þegar fjárdráttur og skyld mál koma upp, er oft
spurt: Af hverju uppgötvaði endurskoðandinn þetta
ekki í tíma? Því er til að svara, að endurskoðandanum
er ekki falið það afmarkaða verkefni að hindra og
koma í veg fyrir misferli. Endurskoðandanum ber þó
að meta áhættuna á misferli sem hafa kynnu áhrif á
efnahag félagsins, afkomu og skylda hluti. Misferli
kann að henda án þess að endurskoðandanum sé unnt
að uppgötva slíkt. Endurskoðandinn beinir athygli sinni
fyrst og fremst að öryggi þeirra upplýsinga, sem árs-
skýrslan hefur að geyma. Endurskoðunin er oftar en
ekki framkvæmd með úrtökum. Misferli kann að leyn-
ast í þeim gögnum, sem slíkri endurskoðun er beitt við.
Hins vegar er 100% úrtak ekki trygging þess, að mis-
ferli uppgötvist. Hugsanlegt er t.d. að þau gögn, er að
misferlinu lúta, séu ekki meðal fylgiskjala fyrirtækisins.
Sérdeilis erfitt er að uppgötva misferli, sem framkvæmt
er af fólki sem sjálft hefur ítök í hinu „innra eftirliti"
í HVERJU FELST ÞAGNARSKYLDA
ENDURSKOÐANDANS
Endurskoðandinn er bundinn þagnarskyldu. Við
broti á þagnarskyldu hans má lögsækja hann og krefja
skaðabóta. Ennfremur fylgja slíku agabroti vítur og
hugsanlega réttindamissir. Þagnarskyldan er algjör for-
senda árangursríks endurskoðunarstarfs. Endur-
skoðandinn er háður því að forráðamenn fyrirtækisins
veiti upplýsingar af fúsum og fijálsum vilja. Til þess að
svo megi vera þarf fullur trúnaður að ríkja milli endur-
skoðandans annars vegar og stjórnenda fyrirtækisins og
starfsmanna þess hins vegar. Þagnarskyldan gildir jafn-
vel gagnvart einstökum hluthöfum, stjórnarmönnum,
lánveitendum og starfsmönnum. I undantekningartil-
vikum getur þagnarskylda þessi verið rofin af opinber-
um stjórnvöldum.
HVAÐA UPPLÝSINGASKYLDU HEFUR
ENDURSKOÐ ANDINN ?
Endurskoðanda er skylt að veita allar upplýsingar
sem meirihluti hluthafafundar krefst, þ.e. ef þær upp-
lýsingar skaða ekki félagið verulega. Upplýsingar sem
skaða kynnu félagið má endurskoðandinn einungis láta
frá sér, ef það reynist nauðsynlegt til að endurskoðand-
inn geti fullnægt þeim upplýsingaskyldum sem á honum
hvfla samkvæmt lögum. í áritun endurskoðandans er
ætlast til að fram komi, ef tilefni er til, réttmæt gagn-
rýni. Slík gagnrýni víkur ekki fyrir þagnarskyldunni.
ÁRITUN ENDURSKOÐANDA MEÐ
EÐA ÁN FYRIRVARA
Endurskoðendur eru stundum gagnrýndir fyrir að
áritun þeirra sé að jafnaði innihaldslaus og að þar sé
aldrei að finna neinar aðfinnslur. Þessa skoðun má
rekja til þekkingarskorts varðandi framkvæmd endur-
skoðunar. Endurskoðunin sem slík er oftar en ekki fyr-
irbyggjandi. Endurskoðun er framkvæmd reglulega í
tímans rás. Gagnrýni er komið á framfæri við stjórn fé-
lagsins og framkvæmdastjóra, munnlega eða skriflega.
Þessi gagnrýni er ekki gerð opinber, nema hún sé mjög
alvarlegs eðlis. Sé svo er hennar getið i áritun. Þó gagn-
rýni fyrirfinnist engin í áritun endurskoðanda, þarf það
ekki að þýða að engar aðfinnslur hafi verið gerðar.
Hins vegar, hafi gagnrýni verið borin fram, þá hefur
verið við henni brugðist á fullnægjandi hátt af stjórn-
endum félagsins að mati endurskoðanda.
HVERNIG LÍTUR ÁRITUN
ÁN FYRIRVARA ÚT
Hafi endurskoðandi komist að þeirri niðurstöðu með
könnunum sínum, að ársreikningurinn sé gerður í sam-
ræmi við lög, samþykktir og góða reikningsskilavenju
og gefi glögga mynd af afkomu og stöðu fyrirtækisins,
getur hann þess í áritun sinni. Áritun án fyrirvara gæti
litið þannig út:
Við höfwn endurskoðað ársreikning X hf. fyrir ár-
ið 19xx. Ársreikningurinn hefur að geyma skýrslu
stjórnar, rekstrarreikning, efnahagsreikning, fjár-
magnsstreymi og skýringar nr. 1-x. Við endurskoð-
unina voru gerðar þœr kannanir á bókhaldi og bók-
haldsgögnum, sem við töldum nauðsynlegar.
Það er álit okkar að ársreikningurinn sé í samrœmi
við lög, félagssamþykktir og góða reikningsskila-
venju og gefi glögga mynd af rekstri félagsins á árinu
19xx, efnahag þess 31. desember 19xx og breytingu á
hreinu veltufé árið 19xx.
Staður, dagsetning.
25