Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1991, Blaðsíða 25

Einnig getur komiö til verðlagningar og uppgjörs á
fiskveiðiheimildum við sölu á skipi án aflakvóta, með
skertum aflakvóta eða ef skip er úrelt.
Við kaup á skipi með aflakvóta er mjög erfitt eins og
málum er nú háttað.að meta rétt verðmæti skips ann-
arsvegar og aflakvóta hins vegar. Hið raunverulega mat
á verðmætum fæst fyrst þegar viðskipti fara fram á milli
aðila.
Á undanförnum mánuðum hafa átt sér stað margar
skipasölur, þar sem fram kemur mjög mismunandi
söluverð á skipum með aflakvóta, allt frá þvi að þau
séu seld á vátryggingarverði og upp í nær tvöfalt vá-
tryggingarverð skips.
Eins og að ofan greinir er mjög óæskilegt að utan-
aðkomandi aðilar séu fengnir til að meta viðskipti sem
þessi og er ráðlegt að aðskilja ekki skip og aflakvóta í
reikningshaldi fyrr en við ákveðna aðgreiningu, svo
sem þegar skip er selt kvótalaust, úrelt eða aðilar hafa
komið sér saman um verðlagningu á fiskveiðiheimild-
um við skipasölu þar sem aflakvóti og veiðileyfi fylgja
með.
Ég tel að það sé ekki hlutverk okkar að leggja mat á
þau verðmæti sem aðilar leggja til grundvallar í við-
skiptum heldur verður verðmætamatið að skapast í við-
skiptunum sjálfum. Það er líka spurning í þessu sam-
bandi hvort afskriftahlutfall skipa eigi alltaf að vera 8%
t.d. í tilfellum þegar verið er að kaupa eldgamalt skip,
jafnvel 20 ára eða eldra. Það hlýtur að vera afar ólík-
legt að endingartími slíks skips séu 12 ár til viðbótar.
Ef að sú leið væri farin að skipta þessum eignum í
reikningshaldi fyrirtækja án þess að um það sé nokkuð
getið í samningum aðila þá vaknar sú spurning hvað
eigi að leggja til grundvallar og hvað eigi að vera af-
gangsstærð. Eigum við að gefa okkur það að menn séu
aðallega að kaupa kvótann og leggja markaðsverð á
honum til grundvallar, sem er kannske 130 kr. pr. kilo
og hafa skipið sem afgangsstærð? Eða eigum við að
gefa okkur það að tryggingarmat skipa endurspegli
raunverð þeirra miðað við afskrifað smíðaverð, eins og
það á að gera og hafa kvótann sem afgangsstærð?
Á nýrri skipum er mismunur á kvóta og trygginga-
mati minni en á eldri skipum og í minni viðskiptum.
Það bendir til þess að menn séu tilbúnir að borga meira
fyrir viðbótarkvóta en þeir væru tilbúnir að borga fyrir
þann heildarkvóta sem t.d. togari þarf til að rekstur
hans sé arðbær, enda nokkuð ljóst að reksturinn ætti
erfitt með að standa undir fjárfestingunni. Enda er það
svo að við kaup á nýjum skipum er kaupverð oft jafnt
tryggingarverði eða lítið hærra.
Varðandi þá skoðun að hafa skipið sem afgangsstærð
og meta kvótann á einhverju markaðsverði skal bent á
þá aðferð sem oftast er notuð erlendis við mat á við-
skiptavild í viðskiptum, þe. „residual method“ þar sem
viðskiptavildin er fundin sem afgangsstærð þegar búið
er að meta verðmæti annara eigna, svo sem fastafjár-
muna. Þar sem kvóti flokkast undir óáþreifanlega eign
þá tel ég eðlilegt að sama aðferð væri notuð ef niður-
staðan verði sú að við eigum að skipta verðmætunum,
þannig að miðað yrði við tryggingarmat skipa t.d. og
kvótinn yrði síðan afgangsstærð.
Skoðun vinnuhópsins var hins vegar sú að við eigum
að láta aðila sjálfa meta verðmæti í viðskiptum sínum.
Skoðun okkar er sú að það verði æ algengara að menn
tilgreini hvað þeir eru að eiga viðskipti með í samning-
um sínum, sérstaklega ef það er nú orðið ljóst að kvóti
er fyrnanlegur í skattalegu tilliti og skattayfirvöld hugs-
anlega fallast í framtíðinni á þær röksemdir okkar að
gjaldfæra eigi kvóta á fimm árum, en ekki tengja hann
skipi beint eins og haldið er fram í áliti ríkisskattstjóra
frá í sumar.
5. Gæta skal sérstakrar varúðar við mat á aflakvóta til
frambúðar.
Við mat á kvótakaupunum skal hafa í huga mark-
aðsverð kvótans og þær takmarkanir sem geta verið á
framsali hans.
Ef aflakvóti er óeðlilega hátt metinn í samningum
milli aðila má telja eðlilegt að gera við það athugasemd
eða leiðréttingu eftir aðstæðum hverju sinni.
Það mætti hugsa sér t.d. að slíkt kallaði á fyrirvara í
áritun, en væntanlega eðlilegast að leiðrétting sé gerð,
annað hvort með gjaldfærslu eða leiðréttingu á verð-
mæti skipsins ef tilefni er til þess.
Að öðru leyti tel ég að þetta þarfnist ekki skýringar.
6. Aflakvóti sem keyptur er til eins árs í senn skal
gjaldfæra á kaupári.
Þetta atriði þarfnast í raun ekki skýringar. Þó getur
verið að kvótaréttindi til eins árs dreifist á fleiri en eitt
ár, t.d. ef kvótaár er ekki það sama og reikningsárið
eða ef möguleikar eru á að færa óveiddan kvóta á milli
ára. Þá fer með þetta eins og hvern annan fyrirfram
greiddan kostnað.
7. í skýringum reikningsskila skal geta um aflakvóta og
fiskveiðiheimildir. f milliuppgjörum skal upplýst um
notkun aflakvóta á uppgjörstímabilinu.
Ekki er tekin afstaða til þess hér hvar í skýringum
þetta á að koma. Hægt er að hugsa sér að þetta sé til-
greint í skýringum um fastafjármuni, t.d. þar sem fjall-
að er um opinbert mat eigna og bókfært verð þeirra.
Einnig má hugsa sér að þetta sé tilgreint undir önnur
mál í skýringum.
4. Lokaorð.
Starfshópurinn gerir sér grein fyrir því að á þessum til-
lögum okkar geti verið smávægilegir ágallar, enda eru
tillögurnar fyrst og fremst settar fram til að ná fram
samræmi og skapa umræðu enda hljóta reikningsskila-
aðferðir varðandi fiskveiðiheimildir að taka breytingum
eftir því sem þessi viðskipti þróast áfram.
25