Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1991, Blaðsíða 32

Eyvindur Albertsson löggiltur endurskoðandi
Alþjóðlegur reikningsskilastaðall IAS 4
AFSKRIFTIR í REIKNINGSHALDI
„Depreciation Accounting"
INNGANGUR
Hér er fjallað um alþjóðlegan reikningsskilastaðal nr. 4
en hann nefnist á ensku „Depreciation Accounting”.
Staðallinn fjallar um afskriftir í reikningshaldi og tek-
ur til allra fyrnanlegra eigna þegar undanskildir eru eft-
irfarandi eignaflokkar:
(a) skógar eða hliðstæðar náttúrulegar auðlindir sem
endurnýja sig sjálfar,
(b) eignir sem verða til við rannsóknir og vinnslu í
málmgrýtisnámum, olíu, gasi og álíka óendurnýjanleg-
um auðlindum,
(c) kostnaður við rannsóknir og þróun,
(d) viðskiptavild.
SKILGREINING
í staðlinum eru eftirfarandi hugtök notuð:
Afskriftir:
Afskrjftir eru skipting stofnverðs fyrnanlegra eigna á
áætlaðan endingartíma þeirra. Afskriftir á ákveðnu
uppgjörstímabili eru færðar á móti tekjum, annaðhvort
beint eða óbeint.
Fyrnartlegar eignir:
Fyrnanlegar eignir eru þær eignir sem:
(a) gert er ráð fyrir að endist meira en eitt reiknings-
skilatímabil,
(b) hafa takmarkaðan endingartíma (líftíma),
(c) eru eign fyrirtækis, sem notar þær við að framleiða
eða afla vöru eða þjónustu, til leigu fyrir aðra aðila eða
til notkunar í stjórnunarlegum tilgangi.
Endingartími (líftími):
Endingartími eða líftími eignar er annað hvort:
(a) tímabilið sem gert er ráð fyrir að fyrnanleg eign
endist eða
(b) sá fjöldi framleiðslueininga eða sambærilegra ein-
inga, sem gera má ráð fyrir að eign endist, (t.d. flug-
tímar á hreyfli flugvélar).
Stofn verð (fyrningargrunnur):
Stofnverð eða fyrningargrunnur fyrnanlegrar eignar
er kostnaðarverð hennar eða önnur sú fjárhæð sem
kemur í stað kostnaðarverðs í reikningsskilum fyrirtæk-
is að frádregnu áætluðu hrakvirði eignarinnar.
Fyrnanlegar eignir eru oft verulegur hluti eigna í
efnahagsreikningi fyrirtækja. Afskriftir geta þess vegna
haft veruleg áhrif á niðurstöður reikningsskila þeirra.
ENDINGARTÍMI (LÍFTÍMI)
Mat á líftíma eða endingartíma fyrnanlegra eigna er yf-
irleitt byggt á reynslu um endingartíma sambærilegra
eigna. Erfitt getur verið að meta líftíma eignar þar sem
notuð er ný tækni eða þar sem eign er notuð við fram-
leiðslu á nýrri afurð eða við einhverja nýja tegund af
þjónustu, sem ekki hefur verið veitt áður. Þrátt fyrir
það er þess krafist að lagt sé mat á endingartímann.
Líftími fyrnanlegrar eignar hjá fyrirtæki getur oft ver-
ið styttri en raunverulegur endingartími hennar. Til við-
bótar raunverulegum endingartíma, sem er auðvitað háð-
ur því hversu mikið viðkomandi eign er notuð, svo og því
viðhaldskerfi sem notað er í fyrirtækinu, eru aðrir þættir
sem taka þarf tillit til. Það á til dæmis við um úreldingu
végna tæknilegra breytinga og endurbóta á framleiðslu,
úreldingu sem stafar af breytingu á eftirspurn eftir vöru
eða þjónustu svo og ýmsum lagalegum takmörkunum.
NIÐURLAGSVERÐ (HRAKVIRÐI)
Niðurlagsverð eða hrakvirði eignar er oftast óverulegt
og því ekki þörf á að taka tillit til þess í útreikningi á
stofnverði eða fyrningargrunni. Ef niðurlagsverð eignar
er líklegt til að skipta máli, þá er það metið og dregið
frá kostnaðarverði eignarinnar og þannig fundið stofn-
verð eða fyrningargrunnur, sem afskrift er reiknuð af.
Matið grundvallast á áætluðu verðmæti eignarinnar og
32