Ráðunautafundur - 15.02.1993, Blaðsíða 22

14
sennilega meðal þeirra. Dr. Bjöm Jóhannesson (1984) taldi líklegt að það þyifá að bera á
mörg vöta á fslandi til að af þeim fengist fuliur afrakstur.
Eriendis hafa menn áhyggjtir af flutníngí á plönttmæringarefnum sem berast með
matvælum frá sveitum tíl borga og ffá borgum til sjávar. Illuti af þessum efnum feiíur út í
hafinu og nýtist ekki plöntmn nm fvrirsjáanlega framtíð. Piöntunæringarefnin sem berst til
þéttbýlisstaða á Islandi eni úr sveitum landsins eða úr erlendum sveitum. Á íslandi veiðum
við mikið af plöntunæringarefum úr sjónum sem fisk. En sá fiskur skilar næringarefnunum
ekki nema að litlu leyti til baka í íslenskar eða eriendar sveitir.
I 2. töflu er rcynt að meta hve mikið magn af áburðarefnum skolast út í úrgangi frá
mönnum á Islandi.
2. l'lidnlim ábœÖarefna eftir menn á fsfanrfi
N, tonn P, tOBD K, tonn
Úr saur og þvagi raanna 1326 182 286
Ur mMarieifisn 117 47 36
Alb 1.443 229 322
Magn ábmrðarcfha í töflunni er rciknað eftir sænskum töium (Kirchmann og Witler
1991). Vegna dreifingar íbúa Islands er augljóst að meíra en helmingur útskolunar
áburðarefna eftir fólk fer í sjóinn á Reykjavíkursvæðinu. Þama fer mikið magn
plöntunæringarcfha í sjó á litiu svæði. Það er þó ekki þar með sagt að hætta sé á ofanðgun
á svæðinu.
Ef mikíð er borið á af köfnunarefnisáburði og veðurfar er óhentugt getur orðið of
mikið af nítrati (NO^) f plöntum bæði fyrir menn og dýr. Nftrat dregur úr getu blóðsins til
að flytja súrefiú og koltvísýring. Matjurtir með miklu nitrati eru einkum vaiasamar fyrir
smáböm. í fóðurkáli hefur oft orðið vart við hættulega mikið af nítrati fyrir kýr og aðra
grasbíta. Nítrat gettur einnig myndað efni sem heita nítrósamín. sem geta valdið krabbameini.
Nítrat er mjög laust bundið í jaiðvegi og skolast því auðvekQega út og getur farið í
gnmnvatn og út í ár og vötn. Þess vegna getur nítrat komíst í neysluvatn, en ekki er vitað
til þess að það hafi valdið vandræðnm hér á landi
Úr búfjáraburði, safnhaugaáburðí og saur vílltra dýra getur neysluvatn mengast af
sýklum, t.d. af salmonellagerium. Það er því nauðsynlegt að vanda til umbúnaðar um vatnsból
og gæta vaníðar þegar báQáráburði er dreift