Ráðunautafundur - 15.02.1993, Blaðsíða 148

140
stuðull (correlation coefficient) sýnt marktæka fylgni, en með töluverðri dreifingu þó eða frá
0,46 til 0,96 (10).
I könnun á 15 búum í Eyjafirð þar sem frumutala í tankmjólk var að meðaltali yfir
500.000 ffumur/ml reyndust um 69% kúnna vera sýktar og 38% spena (11). Erfitt getur
reynst að bera saman niðurstöður um algengi sýkinga milli kannana og tilrauna þar sem bæði
er beitt mismunandi greiningaraðferðum og eins mati á júgurheilbrigði.
Júgurbólga - Hjarðvandamál
Mönnum ber saman um að líta beri á júgurbólgu sem hjarðvandamál þar sem ýmsir
óheppilegir umhverfis- og umhirðuþættir hjálpist að við að auka á smithættu og einnig veikja
mótstöðu kýrinnar. Með tilliti til þessa hefur víða erlendis verið komið á laggimar skipulögðu
forvamarstarfi þar sem leitast er við að finna þessa þætti og lagfæra þá og bæta. Mikilvægt
hjálpartæki í þessari baráttu er regluleg mæling frumutölu bæði í tankmjólk og eins mjólkur-
sýnum úr einstökum kúm bænda með mikið til sjálfvirkum og afkastamiklum vélbúnaði.
Sjúkdómsgreiningin dulin júgurbólga byggir á tveimur þáttum; sýklagreiningu og
mælingu á ónæmissvari (12). Sýklagreining ein og sér er ekki nægjanlega ömgg til að segja
ákveðið um það hvort viðkomandi júgurhluti er sýktur eður ei. Ein einstök sýnataka og
sýklagreining nær ekki alltaf að fanga hugsanlega sýkla í sýninu jafnvel frá júgurhluta með
langvinna júgurbólgu, eins er alltaf hætta á að sýnið verði fyrir utanaðkomandi smiti við
sýnatöku og vinnslu. í annan stað er sýklagreining tímafrek og kostnaðarsöm enda byggist
hún á því að meta ástand einstakra júgurhluta einstakra gripa.
Á undanfömum ámm hafa komið til ýmsar aðrar mælingar en talning á fmmum til að
meta ónæmissvarið eða þær breytingar sem verða í júgrinu við júgurbólgu. Engin þessara
aðferða er enn sem komið er í almennri notkun á sama hátt og mæling á frumutölu. Sumar
þessara aðferða hafa þó ýmsa kosti fram yfir fmmutöluna, s.s. að þær em minna viðkvæmar
fyrir óheppilegri meðferð og geymslu sýna og eins virðast sumar þeirra geta betur greint á
milli sýkinga af völdum mismunandi sýklahópa.
Þá hefur fmmutalan þann kost að hægt er að meta hana óbeint í fjósi með hjálp s.k.
CMT-prófs (Califomia Mastitis Test) og er aðferðinni lýst nánar í öðm erindi hér á eftir.
Vankantar frumutölunnar
í öðm erindi hér á fundinum verður komið inn á ýmsa þætti er hafa áhrif á frumutöluna og
tengjast aldri kýrinnar og stöðu hennar á mjaltaskeiði og nyt.