Ráðunautafundur - 15.02.1993, Blaðsíða 295

287
heildarsaursýnum frá þekktu magni af fóðri sem fiskurinn hefur verið látinn éta (Smith 1971).
Miklir vankantar eru á þessari aðferð því fiskurinn er við mjög afbrigðilegar aðstæður sem
geta haft áhrif á meltanleikann.
Til að koma í veg fyrir þessi vandamál hafa verið reyndar ýmsar aðferðir til
saursöfnunar í keijum. Til dæmis hafa verið notuð net, síur, sjálfvirk færibönd og
botnfallssúlur til söfnunarinnar (Windell o.fl. 1974, Choubert o.fl. 1979, Cho og Slinger
1979). Þá er fiskurinn við tiltölulega eðlilegar aðstæður, en aðferðimar hafa þann ókost að
næringarefni geta tapast út í vatnið. Þá er hætt við að meltanleikinn verði ofmetinn. Einnig
er hægt að sjúga eða kreista saur úr fiskinum (Austreng 1978). Þá er meltanleikinn
vanmetinn, því saumum er safnað áður en uppsogi næringarefna úr þörmum er lokið og hætt
er við að aukið magn próteins og fitu frá Hkamanum komi með. Mælingar á meltanleika em
því mjög háðar þeirri saursöfnunaraðferð sem notuð er.
Vegna þessara erfiðleika hefur verið gripið til þess ráðs að nota mink til að ákvarða
meltanleika fiskafóðurs. Þessi þjónusta hefur nú verið tekin upp hjá fóðurdeild Rala. En þrátt
fyrir að meltingarvegur minka og fiska sé að mörgu leyti líkur, er meltanleiki og nýting fóðurs
hjá þessum tegundum ekki eins og auk þess er ekki hægt að mæla át fiskanna.
Ýmsir áhrifaþcettir á meltanleika
Eins og hjá öðram dýrategundum hefur efnainnihald og hlutföll einstakra næringarefna í fóðri
mikil áhrif á meltanleika þess hjá fiskum. Ef næringarefni fóðursins era ekki höfð í samræmi
við þarfir fisksins dregur úr meltanleika þess.
Takmarkaðar upplýsingar era til um aðra áhrifaþætti á meltanleika fóðurs hjá bleikju.
Mest er vitað um áhrif vatnshita á meltanleika. Fiskar hafa kalt blóð og fylgir líkamshiti því
vatnshitanum í umhverfi þeirra. Við aukinn hita eykst ensímvirkni og þar af leiðandi
niðurbrot og upptaka fóðursins. Á sama túna eykst hraði þess einnig í gegnum meltingar-
veginn, en það dregur úr meltanleikanum. Hið gagnstæða gerist þegar hitastigið lækkar
(Grove o.fl. 1978). Þannig er talið að hitastig, innan eðlilegra marka, hafi ekki nein veraleg
áhrif á meltanleika fóðurs hjá fiskum (Cho og Slinger 1979). Hátt vatnshitastig getur hins
vegar haft jákvæð áhrif á meltingu fitu með hátt bræðslumark (Austreng o.fl. 1980).
Vitað er að streita og selta hafa neikvæð áhrif á meltanleika fóðurs hjá
regnbogasilungi (Lall og Bishop 1979). Við streitu eykst magn katekólamína í blóði fiskanna
en það hefur neikvæð áhrif á meltanleika fóðurs (Pickering 1981). Ekki hefur enn verið
kannað hvaða áhrif aukið seltumagn hefur á fóðumýtingu hjá bleikju.