Dagblaðið Vísir - DV - 13.05.2016, Blaðsíða 18

Helgarblað 13.–16. maí 201618 Fréttir
Dómur fallinn um
veiðirétt í Staðará
n Áratugalangar deilur um veiðirétt leiddar til lykta n Staðastaður á allan réttinn
V
iðurkennt er að allur veiði-
réttur í Staðará fyrir landi
jarðarinnar Staðastaðar
[…] beggja vegna árinnar
frá Snæfellsnesvegi niður
að sjó, tilheyri óskipt prestseturs-
jörðinni Staðastað.“ Þetta kemur
fram í dómsorði í máli Kirkjumála-
sjóðs gegn félagi landeiganda á
jörðinni Tröðum á Snæfellsnesi.
Áratugalangar deilur hafa staðið
um veiðirétt í ánni. Sumarið 2013
greindi DV frá því að til handalög-
mála hefði komið við bakka árinn-
ar. Það gerðist þegar landeigandinn
að Tröðum, eða menn á hans veg-
um, höfðu afskipti af veiðimönnum
sem fengið höfðu veiðileyfi hjá
leigu tökum árinnar. Kærur voru
árið 2013 lagðar fram vegna þeirra
afskipta. Þá hafa veiðimenn lýst
því að þeir hafi ekki fengið frið við
veiðar í ánni.
Enginn veiðiréttur
Dómur er nú fallinn í málinu sem
sker úr um veiðiréttinn, nema
málinu verði áfrýjað til Hæsta-
réttar. Héraðsdómur Vesturlands
kvað upp dóminn en málið snerist
annars vegar um það hvort Traðir
eigi land að Staðará en hins vegar
hvort Traðir eigi veiðirétt í ánni.
Kröfu um viðurkenningu á landa-
merkjum var vísað frá dómi en
dómurinn komst að þeirri niður-
stöðu að Traðir eigi engan veiðirétt
í Staðará.
Óheimilt að skilja
veiðiréttinn frá
Niðurstaða héraðsdóms er sam-
bærileg dómi sem féll í Hæsta-
rétti í mars. Þar var úrskurðað að
samkvæmt vatnalögum frá árinu
1923 sé óheimilt að skilja veiðirétt
frá lögbýli í búrekstri. Dómarnir
hverfðust um skilgreiningu á hug-
takinu landareign í skilningi laga
en það telst jörð þar sem stundaður
er búrekstur.
Í öðru málinu fyrir Hæstarétti,
máli Lambhaga, var veiðiréttur
spildu sem seldur var úr jörðinni
fyrir tæpum 90 árum, dæmdur ólög-
mætur jafnvel þó að um hann væri
kveðið í kaupsamningi. Lögmaður
Lambhaga, sem vann málið, Guð-
jón Ármannsson, sagði við Morgun-
blaðið þegar málið kom upp:
„dómurinn staðfestir endanlega þá
meginreglu að það er óheimilt að
skilja veiðirétt frá bújörð.“
Guðjón var í máli Staðarár verj-
andi landeigandans að Tröðum,
sem tapaði veiðiréttarmálinu í
raun á þessari sömu lagagrein –
þ.e. að óheimilt hafi verið að skilja
veiðirétt frá bújörðinni Staðastað.
Hann byggði málsvörnina á að í
byggingarbréfi fyrir Traðir frá ár-
inu 1947 hafi sagt berum orðum að
jörðinni fylgdi veiðiréttur í Staðará.
Íslenska ríkið hafi verið í fullum
rétti til að fella úr gildi ákvæði
landskiptanna frá árunum 1939
og 1941, þar sem ekki er kveðið á
um veiðirétt. Á það féllst dómur-
inn ekki. Traðir (land sem áður hét
Traðir og Traðarbúð) var hjáleiga
frá Staðastað. „Verður ekki annað
séð en að íslenska ríkinu hafi, þrátt
fyrir að vera eigandi bæði hinnar
leigðu jarðar Traða og Traðarbúðar
og prestsetursins Staðastaðar,
verið óheimilt, með tilliti til fram-
angreindra lagaákvæða, að ráð-
stafa hluta veiðiréttar Staðastaðar
frá jörðinni á þennan hátt,“ segir í
dómnum.
RÚV greindi frá því í mars að
áður nefndir dómar Hæstaréttar
gætu haft víðtæk áhrif á veiðirétt
víða um land. Dómur héraðsdóms
rennir stoðum undir þá fullyrðingu.
Óljós og ónákvæm krafa
Stefnandi, Kirkjumálasjóður,
krafðist þess jafnframt að skipting
jarðarinnar Staðastaðar og Traða
væri viðurkennd samkvæmt
fyrrnefndum landskiptum frá 1939.
Þeirri kröfu vísaði dómurinn frá
án þess að taka hana efnislega fyr-
ir. Frávísunin var á þeirri forsendu
að kröfugerð Kirkjumálasjóðs hafi
verið „svo óljós og ónákvæm að ekki
sé unnt að leggja efnisdóm á hana“.
Í kröfunni voru þulin upp GPS-hnit
landamerkjanna án þess að lýsing
á staðháttum fylgdu með. „Hvergi
er hins vegar í kröfugerðinni vísað
til staðhátta í landslagi og engin til-
raun gerð til að rökstyðja tilgrein-
ingu hornpunktanna,“ segir meðal
annars í dómi héraðsdóms.
DV ræddi við Guðjón Arngríms-
son á þriðjudag sem staðfesti að
umbjóðandi hans, eigandinn
Traða, hygðist áfrýja dómnum.
Ingi Tryggvason, lögmaður Kirkju-
málasjóðs í málinu, sagði í sam-
tali við DV að ekki hefði verið tekin
ákvörðun um hvert framhaldið yrði
hvað varðaði landamerkjadeiluna.
Lögmönnum málsaðila ber saman
um að ár gæti liðið þar til niður-
staða Hæstaréttar hvað varðar
veiðiréttinn gæti legið fyrir – að
undangenginni áfrýjun stefnda. n
Baldur Guðmundsson
baldur@dv.is
Neðsti hluti Staðarár Dómurinn kveður á um að höfuðbólið Staðastaður, efst til vinstri
á myndinni, eigi allan veiðirétt að ánni alveg niður að sjó – af báðum bökkum árinnar.
Staðará Um er að ræða nokkuð gjöfula silungsveiðiá á Snæfellsnesi. Nú liggur fyrir dómur
sem kveður á um hver á veiðiréttinn.
„Dómurinn
staðfestir endan-
lega þá meginreglu að
það er óheimilt að skilja
veiðirétt frá bújörð.
Staðastaður
Örugg hýsing
gagna
Traustur rekstur
tölvukerfa
Sérhannaðar
hugbúnaðarlausnir
Hádegismóum 4 · 110 Reykjavík · 547 0000 · premis.is Við erum alltaf með lausnir
Við sérhæfum okkur í uppsetningu og þjónustu
við fyrirtæki sem vilja nýta sér kosti Office 365.
Við erum svo sannarlega á heimavelli þar enda
höfum við aðstoðað á annað hundrað fyrirtæki
og sveitarfélög í vegferð þeirra í Office 365.
SharePoint
OneDrive
CRM
Office 2016
Yammer
Exchange
Skype
for businessDelve
Power BI ÞETTA ER OKKAR
HEIMAVÖLLUR