Fréttablaðið - 25.05.2017, Blaðsíða 31

Mikil vitundarvakning hefur orðið meðal lands-manna undanfarin ár
í tengslum við heilsubrest hjá
annars hraustum einstaklingum
sem stundum má rekja til raka-
skemmda í íbúðar- og atvinnu-
húsnæði, að sögn Sylgju Daggar
Sigurjónsdóttur, fagstjóra hjá
verkfræðistofunni EFLU. „Raka- og
mygluvandamál eru ekki ný af nál-
inni, hvorki hérlendis né erlendis.
Heimildir frá biblíutímum og
íslenskar heimildar allt frá 18. öld
eru til vitnis um það. Landsmenn
eru að átta sig á að í sumum til-
fellum má rekja vanlíðan og kvilla
til þess húsnæðis sem þeir búa eða
starfa í. Hluti þeirra mála sem hafa
komið upp undanfarin ár tengjast
hraðri uppbyggingu íbúðarhús-
næðis, efnisvali, byggingarað-
ferðum, hönnun, viðhaldsmálum
og hegðun notenda.“
Þannig að ýmsir ólíkir þættir
geta haft áhrif, segir Sylgja. „Raka-
vandamál finnast í húsum frá
öllum tímabilum. Miðað við þær
samanburðarrannsóknir sem eru
til virðist sem staðan hér á landi sé
verri en í nágrannalöndum okkar
en það liggur þó ekki alveg fyrir
hversu umfangsmikið vandamálið
er.“
Þannig gefi rannsóknir til kynna
að örveruvöxtur sé t.d. algengari
í steypu hér á landi en þann þátt
sé þó enn verið að rannsaka. „Hér
á landi eru almennt ekki nógu
strangir verkferlar þegar kemur
að nýbyggingum og má nefna að
byggingarefni eru oft óvarin fyrir
veðri og vindum á byggingartíma.
Byggingarefni eru ekki raka-
mæld, þéttleikamælingar þekkjast
varla og lekaprófanir eru sjaldan
framkvæmdar. Við eigum búnað
til loftþéttleikamælinga á rakavörn
en eftirspurn er engin, samt er
skýr í byggingarreglugerð krafa um
ákveðinn þéttleika rakavarnar.“
Enn miklir fordómar
Þrátt fyrir aukna þekkingu meðal
landsmanna eru þó enn talsverðir
fordómar í garð þeirra sem veikjast
vegna raka og myglu í húsnæði
með þeim afleiðingum að fólk
forðast að segja frá aðstæðum
sínum og leitar sér síður hjálpar.
„Fordómar geta komið úr öllum
áttum og má þar nefna t.d. maka,
fjölskyldumeðlimi, vini, sam-
starfsfélaga og fagfólk sem tengist
þessum málum. Því miður er enn
þá stór hluti þessara hópa sem
leyfir sér að fullyrða að raka-
skemmdir eða skert loftgæði hafi
engin eða lítil áhrif á heilsufar.“
Máli sínu til stuðnings bendir
Sylgja á að Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin, og aðrar ráðandi
heilbrigðisstofnanir, hafa gefið
út að raki og mygla í húsnæði sé
áhættuþáttur þegar kemur að
heilsu. „Rökræður þess efnis eiga
því ekki að þurfa að eiga sér stað
og tímanum væri betur varið í að
horfast í augu við vandann, hugsa í
lausnum og halda húsunum okkar
þurrum og heilum frá upphafi til
enda.“
Sylgja segir opinberar stofnanir,
tryggingafélög, fyrirtæki í bygg-
ingariðnaði, leigufélög, heilbrigðis-
starfsmenn og annað fagfólk lengi
hafa verið tregt til að viðurkenna
tilvist þessa vanda og að hann sé
ekki hugarburður. „Það hefur þó
breyst jafnt og þétt undanfarin ár.
Því miður eru þó enn inn á milli
starfsmenn stofnana og fyrirtækja
sem draga úr alvarleika vandans og
afneita honum jafnvel alveg. Slíkt
háttalag getur verið skaðlegt þeim
sem hafa viðveru í rakaskemmdu
húsnæði. Markmið okkar hjá
EFLU er að minnka þörf og fækka
fyrirspurnum með fyrirbyggjandi
aðgerðum enda eru þessi mál mjög
erfið fyrir alla aðila sem að þeim
koma. Við stefnum að því að vera
í fyrirbyggjandi verkefnum til
dæmis á hönnunarstigi í bygg-
ingareðlisfræði.“
Ýmis þjónusta í boði
Starfsmenn EFLU hafa skoðað um
7.000 byggingar og hafa því góða
reynslu á þessu sviði og bjóða
upp á margvíslega þjónustu þegar
kemur að rannsóknum og fyrir-
byggjandi aðgerðum sem snúa að
heilnæmri innivist. „Við getum t.d.
rýnt í teikningar, reiknað raka- og
varmaflæði og fundið möguleg
áhættusvæði vegna rakaupp-
söfnunar í byggingarhlutum.
Rannsóknir geta verið flóknar og
í fæstum tilfellum dugar sjón-
skoðun ein og sér. Aðferðir okkar
eru margvíslegar og má helst nefna
rakamælingar, þrýstingsmælingar,
hitamyndun, agna- og loftgæða-
mælingar og sýnatökur. Aðrir
þættir sem snerta innivist eru
einnig skoðaðir. Mikilvægt er að
skoða alla þætti í samhengi, bæði
húsnæði og notendur, til þess að
geta dregið ályktun og komið fram
með tillögur að lausn.“
Spurð um hvað hinn almenni
húseigandi geti gert til að fyrir-
byggja raka- og mygluvandamál,
segir Sylgja að þar skipti mestu
máli að hugsa vel um húsið sitt.
„Eigninni þarf að halda við þannig
að ef leki kemur í ljós þarf strax
að leysa málið á réttan hátt og
fjarlæga um leið rakaskemmd
byggingarefni. Ef brugðist er fljótt
við má í mörgum tilfellum fyrir-
byggja verulegt tjón. Eftir því sem
við frestum lengur að gera við
skemmdir eykst tjónið. Síðan ættu
allir að eiga loftrakamæli til að
fylgjast með loftraka innandyra,
fylgjast með gluggum og móðu á
þeim auk þess að skoða þéttingar
á baðherbergjum/votrýmum. Það
er því margt sem húseigendur geta
sjálfir gert og hvet ég sem flesta til
að kynna sér þessi mál vel.“
Nánari upplýsingar má finna á
www.efla.is.
„Landsmenn eru
að átta sig á að í
sumum tilfellum
má rekja van-
líðan og kvilla til
þess húsnæðis
sem þeir búa
eða starfa í,“
segir Sylgja Dögg
Sigurjónsdóttir,
fagstjóri hjá
EFLU.
MYND/ANTON
BRINK
Þverfaglega teymið Hús og heilsa hjá EFLU býður upp á margvíslega þjónustu þegar kemur að rannsóknum og fyrir-
byggjandi aðgerðum sem snúa að heilnæmri innivist.
Dúkur á gólfi
skemmdur af
raka. Oft er
ekkert sjáanlegt
þar sem raki og
mygla leynist
undir dúk.
Spyr ekki um stétt eða stöðu
Þrátt fyrir mikla
vitundarvakningu
meðal lands-
manna þegar
kemur að heilsu-
bresti í tengslum
við rakaskemmd-
ir ríkja enn nokkrir
fordómar í sam-
félaginu.
KYNNINGARBLAÐ 3 F I M MT U DAG U R 2 5 . m a í 2 0 1 7
1
3
-0
6
-2
0
1
7
1
0
:5
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
D
1
6
-D
8
3
4
1
D
1
6
-D
6
F
8
1
D
1
6
-D
5
B
C
1
D
1
6
-D
4
8
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
B

F
B
0
6
4
s
_
2
4
5
2
0
1
7
C
M
Y
K