Fréttablaðið - 24.06.2017, Qupperneq 74

TónlisT
HHHHH
Kammertónleikar
Verk eftir Pärt, Mozart og Stravinskí.
Flytjendur: Lars Anders Tomter,
Víkingur Heiðar Ólafsson, Julien
Quentin, Rosanne Philippens, István
Vardai og Sayaka Shoji.
Norðurljós í Hörpu
fimmtudaginn 22. júní
Á opnunartónleikum Reykjavík Mid­
summer Music á fimmtudagskvöldið
spurði sessunautur minn hvernig á
því stæði að þessi árlega hátíð væri
eiginlega orðin að því sem Lista hátíð í
Reykjavík ætti að vera. Sú hátíð hefur
óneitanlega drabbast niður og er
aðeins skugginn af því sem hún var
þegar Vladimir Ashkenazy var þar
nánast allt í öllu. Á Reykjavík Mid­
summer Music er hins vegar sann­
kölluð hátíðarstemning, og henni vex
stöðugt ásmegin.
Ég hafði engin svör við þessu, nema
þau að Víkingur Heiðar Ólafsson, list­
rænn stjórnandi hátíðarinnar, elskar
greinilega tónlist, hefur á henni brenn­
andi áhuga og yfirgripsmikla þekkingu,
og hann er sífellt að gera tilraunir.
Hann ber á borð óvænta hluti og sam­
setningar, og það er sterkur þráður
á milli verka á efnisskránni sem við
fyrstu sýn virðast ekki eiga neitt sam­
eiginlegt. Þetta gerir hátíðina áhuga­
verða.
Dagskráin á tónleikunum nú var
gott dæmi. Þar var fyrst flutt Spiegel Im
Spiegel eftir Arvo Pärt, Rondó í D­dúr
eftir Mozart, og svo Fratres eftir Pärt í
einni bunu og tónleikagestir beðnir
um að klappa ekki á milli verka. Það
kom merkilega vel út. Þótt himinn og
haf skilji að þessi tvö tónskáld, þá er
einfaldleikinn hjá þeim báðum í for­
grunni. Mozart var meistari í að skapa
miklar tónsmíðar úr fábrotnum efni­
viði, sem oft er aðeins lítið stefbrot eða
bara þríhljómur. Pärt, sem hóf feril sinn
með því að semja gríðarlega flókna tón­
list eftir ströngum stærðfræðiform­
úlum, sagði fljótlega skilið við þær. Í
staðinn byrjaði hann að búa til ofur­
einfalda tónlist sem byggist á náttúru­
hljómum og seiðandi endurtekningu.
Munurinn á tónskáldunum er engu
að síður sláandi. Á meðan tónlist Moz­
arts er aldrei kyrr, er kyrrstaðan alger
í verkum Pärts. Þar er einhvers konar
upphafin andakt sem er svo heillandi,
stemningin er eins og í djúpri hug­
leiðslu. Mozart er hins vegar eins og
spennutryllir með gamansömu ívafi.
Rondóið var fallega leikið af Vík­
ingi, en það toppaði þó ekki tónlist
Pärts sitthvorum megin við það. Frat­
res er ein fegursta tónsmíð tónbók­
menntanna, ótrúlega hrífandi í einfald­
leik sínum. Spiegel Im Spiegel var ekki
síður áhrifamikið, og bæði verkin voru
leikin af Lars Anders Tomter á víóluna
og Víkingi á píanóið. Flutningurinn
einkenndist af fínlega mótuðum blæ­
brigðum sem hæfðu tónlistinni full­
komlega.
Kvartett fyrir píanó og þrjú strengja­
hljóðfæri í g­moll eftir Mozart var
sömuleiðis líflegur og hnitmiðaður,
en þar spiluðu Julien Quentin á píanó,
Sayaka Shoji á fiðlu, Lars Anders Tom­
ter á víólu og István Várdai á selló. Sam­
spilið var þó fremur hrátt, þar vantaði
fágun kammerhóps sem hefur leikið
lengi saman.
Minna sannfærandi var Larghetto
& Allegro eftir Mozart fyrir tvö píanó
sem þeir Víkingur og Quentin léku á.
Kannski voru flyglarnir of mjúkir fyrir
hljómburð Norðurljósa; heildarhljóm­
urinn var heldur loðinn, sem gerði tón­
listin dauflega.
Summa eftir Pärt var aftur á móti
frábær. Þetta er strengjakvartett og
var flutt af Várdai, Tomter, Shoji og
Rosanne Philippens. Annað eftir tón­
skáldið, Hymn to a Great City og hið
svokallaða Mozart­Adagio (hugleið­
ing Pärts um Mozart) heppnaðist líka
prýðilega á tónleikunum.
Loks ber að nefna Elegíu eftir Strav­
insky sem hefði mátt vera nákvæmari
í meðförum Tomter, en Konsert fyrir
tvö píanó eftir sama tónskáld, sem
var leikinn af fyrrnefndum píanistum,
var magnaður. Hinn fyrrnefndi loðni
hljómburður dró að vísu nokkuð úr
snerpu tónmálsins, en túlkunin var
engu að síður full af dirfsku og skaphita
sem fór tónlistinni ákaflega vel.
Jónas Sen
niðursTaða: Tvö píanó saman hljóm-
uðu ekki sérlega skýrt, en flest annað
var skemmtilegt og verk eftir Arvo Pärt
voru guðdómleg.
Upphafin andakt, en líka spenna og fjör
Lokatónninn sleginn. Sayaka Shoji á fiðlu, Julien Quentin á píanó, Lars And-
ers Tomter á víólu og István Várdai á selló. MyNd/JóHANNA óLAFSdóTTIr
Happy People er óvenjuleg sýning sem verður opnuð í Nýlistasafninu í dag en hún er saman­sett og henni stýrt
af myndlistarmanninum Arnari
Ásgeirssyni. Arnar hefur lengi búið í
Amsterdam þar sem hann menntaði
sig í myndlistinni en síðasta eina og
hálfa árið eða svo segist hann hafa
verið meira og minna hér heima.
„Nýlistasafnið bauð mér að
taka þetta verkefni að mér þó svo
ég hafi reyndar aldrei fengist við
sýningarstjórn áður. Þar sem ég er
ekki sýningarstjóri að upplagi tók
ég þá nálgun á þetta að búa til verk
utan um önnur verk. Búa til eins
konar ramma utan um verkin sem
eru á sýningunni en þau koma frá
fjölmörgum listamönnum, bæði
íslenskum og erlendum.“
Þessi rammi er fólginn í því að
Arnar setti upp sérstaka reykstofu
þar sem gestum gefst kostur á að
reykja verkin á sýningunni. „Í reyk­
stofunni verða verk ýmissa lista­
manna reykt í gegnum sérsmíðaðar
vatnspípur. En það sem er kannski
soldið fyndið við þetta þegar upp er
staðið er að ég er hvorki sýningar­
stjóri né reykingamaður,“ bætir
Arnar við og virðist nánast vera hissa
á að þetta hafi verið niðurstaðan.
„Þannig að það er óhætt að segja að
ég sé að henda mér út í óvissuna.“
En þarna ertu með verk eftir stór-
an hóp listamanna. Eru þau verk þá
sýnd sem hefðbundin samsýning?
„Já, í rauninni, en svo býðst gestum
að reykja ákveðinn hluta verkanna
hverju sinni svona þegar reykstofan
er opin. Að undanförnu er ég búinn
að vera að fást við pípugerð sem
áhugamaður og er búinn að smíða
stórar plastpípur sem ég get sett
skúlptúruna inn í. Sá sem reykir
gerir það í gegnum vatnshólf og svo
stígur reykurinn upp í gegnum við­
komandi verk inni í pípunni hverju
sinni. Þannig að reykurinn svona
mótar verkið á leið sinni upp í munn
og niður í lungu.“
Arnar segir að það þurfi aðeins
að hafa fyrir því að taka verkin
úr og setja ný inn í pípuna og því
hafi hann ákveðið að fara þá leið
að vera með fimm verk inni í píp­
unni hverju sinni. „Við skiptum
um verk einu sinni í viku en á
opnuninni verða það verk eftir
Hrein Friðfinnsson, Eggert Péturs­
son og Hrafnhildi Helgadóttur, auk
Mehraneh Atashi, sem er listakona
frá Íran, og loks verk eftir strák frá
Kúbu sem heitir Loidys Carnero.
Verk þessara listamanna verða
reykt á opnuninni en svo verður
þeim skipt út. Verkin sem er ekki
verið að reykja hverju sinni eru svo
sýnd svona til hliðar á sama tíma
þannig að það sé hægt að skoða allt
sem er á sýningunni.“
Arnar segir að þegar Nýlistasafn­
ið hafi haft samband hafi hann farið
að velta fyrir sér ensku nafngiftinni
á safninu The Living Art Museum
og því sem það gefur til kynna. „Þess
vegna vildi ég hafa þetta svona lif­
andi og að þetta fæli í sér ákveðna
þátttöku gestanna. Pælingin er líka
að á meðan þú ert að reykja verkin
geti farið fram gjörningar og tón­
listaratriði á sama tíma. Á fyrstu
reykingaseremóníunni verður t.d.
fluttur þokukenndur gjörningur
eftir Darra Lorenzen og vikulega í
sumar verður eitthvað slíkt í gangi.
Þetta er mín leið til þess að virkja
gestina til þátttöku fremur en að
þeir séu passívir og skoði aðeins
verkin. Að reykja er ákveðið skref
sem þú þarft að taka en svo er líka
mjög gaman að horfa á fólk reykja.
Ég hef verið að fá fólk til þess að
prufa þetta fyrir mig og að fylgjast
með fólki bjástra við þessa athöfn
er eitthvað alveg sérstakt.
Það er þó rétt að taka fram að
ég keypti Shisha tóbak eins og er á
arabískum reykingastofum. Það er
mjög vægt og pípurnar eru þann­
ig að þú þarft að hafa fyrir því að
reykja. Þú þarft að fylla rýmið sem
verkið er í og svo er að reykja það.
Það er lítill reykur af þessu og lítið
sem ekkert nikótín í þessu heldur er
þetta meira svona eins og ávaxta­
gufa. Þannig að sem flestir eiga að
geta tekið þátt. Verk listamann­
anna eru líka valin inn aðeins út
frá þessum gufu­ og vatnspælingum
og blómin hans Eggerts eru einmitt
eitthvað sem fellur vel að þessum
hugmyndum þar sem dalalæðan
liggur yfir íslenskri blómabreiðu.“
Að reykja listaverkin er leið til þess að taka þátt
Sýningin Happy People verður opnuð í Nýlistasafninu í dag. Þar gefst gestum kostur á því að reykja verk
fjölmargra snjallra listamanna þar sem reykurinn mótar verkin á leið sinni upp í munn og ofan í lungu.
darri Lorenzen
og Arnar fýra
upp í listaverka-
pípu í Nýlista-
safninu. FréTTA-
bLAðIð/STeFáN
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
2 4 . j ú n í 2 0 1 7 l a u G a r D a G u r42 m e n n i n G ∙ F r É T T a B l a ð i ð
menning
2
4
-0
6
-2
0
1
7
0
4
:1
9
F
B
0
8
8
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
7
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
D
2
C
-6
9
9
0
1
D
2
C
-6
8
5
4
1
D
2
C
-6
7
1
8
1
D
2
C
-6
5
D
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
8
8
s
_
2
3
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K