Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.2017, Blaðsíða 54

Helgarblað 3.–6. febrúar 201746 Fólk
Þ
að eru eflaust ekki margir
sem áttu jafn viðburðaríkt ár
2016 og Kolbrún Karlsdóttir.
Eftir erfið sambandsslit, sem
reyndu gríðarlega á andlega
heilsu hennar og fjárhag, tók Kol-
brún ákvörðun um að láta drauma
sína rætast í stað þess að sökkva niður
í hyldýpi erfiðra tilfinninga og sjálfs-
vorkunnar. Í framhaldinu tók Kol-
brún, sem er 48 ára og á uppkomin
börn, skyndiákvörðun sem hefur um-
breytt tilveru hennar og lífssýn.
Flúði frá Íslandi
Í dag er Kolbrún búsett í Mpigi í
Úganda þar sem hún starfar ásamt
hópi sjálfboðaliða á vegum samtak-
anna Non Violent Communication
(NVC) sem á íslensku kallast Um-
hyggjurík samskipti. Kolbrún býr
í samfélagi sjálfboðaliða sem hafa
helgað sig því að bæta lífsskilyrði inn-
fæddra, bæði með því að miðla þekk-
ingu sinni áfram í umhyggju ríkum
samskiptum sem og að aðstoða
heimamenn við hin ýmsu verkefni
og leysa úr misstórum vandamálum
sem fylgja daglegu lífi þeirra.
Ástæða þess að Kolbrún tók
ákvörðun um að stokka upp lífið á
síðasta ári er sú að hún var í sam-
bandi með manni sem endaði mjög
illa. „Sambandið var orðið þannig að
líkamleg nánd var engin og við töl-
uðumst ekki við.“
Kolbrún lýsir ástandinu þannig
að í marga mánuði, áður en hún
loks tók af skarið og tókst að losna
úr sambandinu fyrir fullt og allt, hafi
henni liðið hörmulega á eigin heim-
ili en sambýlismaðurinn neitaði að
flytja út. Kolbrún kveðst enn eiga í
málaferlum við manninn og í dag
fara öll samskipti þeirra á milli fram í
gegnum lögmenn.
„Að lokum var ástandið eiginlega
þannig að mér fannst ég aðþrengd svo
ég hreinlega flúði land. Eins ömur legt
og þetta hefur allt saman verið þá er
ég í rauninni þakklát fyrir ævintýrið
sem varð til í kjölfarið. Ég hefði aldrei
komið til Afríku ef allt hefði verið í lagi
heima.“
Ekki aftur snúið
Eftir nokkur styttri ferðalög fyrri hluta
árs 2016 var Kolbrún stödd á nám-
skeiði á vegum samtakanna NVC
þegar henni bauðst að fara með ein-
um leiðbeinandanum til Kenía. „Eftir
það ferðalag varð ekki aftur snúið og
ég byrjaði strax að leita að tækifæri til
að komast aftur til Afríku.“
Nokkrum dögum síðar fékk Kol-
brún boð um að koma til Úganda
sem sjálfboðaliði og innleiða NVC-
stefnuna. Hún þurfti ekki að hugsa sig
tvisvar um áður en hún þáði boðið.
Í millitíðinni kom Kolbrún íbúð
sinni á Íslandi í útleigu og búslóðinni
í geymslu. „Afríka hafði alltaf togað í
mig og núna var ég búin að fá tæki-
færið sem mig hafði alltaf dreymt um
en aldrei látið verða af.“ Nokkrum vik-
um síðar, eða þann 16. nóvember, var
hún komin til Nairóbí í Kenía.
Kolbrún hefur ferðast töluvert frá
því að hún kom aftur til Afríku, til að
mynda varði hún jólunum á eyjunni
Zanzibar í Tansaníu.
Býr í plastflöskuhúsi
Kolbrún er öryrki og getur lifað ágætu
lífi á örorkulífeyrinum í Afríku. Verð-
lagið er mjög frábrugðið því sem
gengur og gerist á Íslandi og líkt og
svo margir heimamenn býr Kolbrún
í kofa sem er í grunninn búinn til úr
tómum plastflöskum, en þess konar
híbýli eru algeng í Úganda. Húsin eru
umhverfisvæn þar sem endurvinnsla
í landinu er lítil sem engin. Þá eru hús
sem byggð eru með þessum hætti
talin jafn sterkbyggð og múrsteina-
hús, sem eru eftirsóttasta byggingar-
efnið í landinu.
Vatn er af mjög skornum skammti.
Þegar þurrkar eru í landinu þá er ein-
faldlega ekkert vatn.
„Þegar ég ætla í sturtu fer ég með
fötu af vatni í sturtuaðstöðuna, sem
er lítið afgirt svæði utandyra.
Þetta er allt mjög heimilis-
legt,“ segir hún hlæjandi.
Matarhefðir eru fábrotnar
á svæðinu þar sem Kolbrún
býr þar sem mikil fátækt og
hungur er stór hluti af lífi
heimamanna. Á hverjum degi fer
Kolbrún á markað og kaupir afrískt
brauð sem er steikt yfir opnum eldi.
Þá borðar hún mikið af ávöxtum á
borð við banana, avókadó og ananas.
„Það er enginn skyndibiti og
ekkert nammi hérna. Stundum finnst
mér heimamenn aðeins of duglegir
við að nota baunir í mat. Ég á erfitt
með að borða þær.“
Vill hjálpa vændiskonum
Daglegt líf í samfélaginu þar sem Kol-
brún býr hefst á morgunfundi. Í fram-
haldinu er sjálfboðaliðunum skipt
upp í hópa eftir því hvaða verkefni
þeir eru að fást við.
„Verkefni sem mig langar að styðja
við núna er að hjálpa vændiskonum
að komast út úr þeim aðstæðum. Ég
hef farið í nokkur fátækrahverfi upp á
síðkastið og lífsskilyrðin sem fólk býr
við eru hreint út sagt hörmuleg. Samt
sem áður virðist fólk ánægt í daglegu
lífi. Börn eru börn og fólk er fólk.“
Hún bendir á að ein af myrku hlið-
um fátækrahverfanna sé vændið sem
þar þrífst. Margar konur þurfa að
selja líkama sinn til að eiga fyrir mat
handa börnunum sínum. Kolbrún
er búin að koma sér í samband við
konur hjá Stígamótum til að fá ráð-
leggingar um hvernig hægt sé að tak-
ast á við ofbeldið með það að mark-
miði að konurnar verði ekki í verri
stöðu en áður eftir að þær opna sig og
segja frá reynslu sinni.
Ofbeldi fylgir daglegu lífi
„Ein hugmyndin er að byggja upp
samfélag kvenna svo þær geti séð um
sig sjálfar. Það er ótrúlegt hvað hægt
er að gera mikið fyrir fólk hérna fyrir
lítinn pening.“
Kolbrún bendir á að ofbeldi sé
stór hluti af daglegu lífi Afríkubúa,
bæði líkamlegt og andlegt. „Hér er
gríðarlega mikil kúgun og rígur á
milli ættbálka. Málin eru alltaf leyst
með ofbeldi í hinum ýmsu myndum.
Þess vegna er okkar starf (NVC) svo
gríðarlega mikilvægt. Það sem við
erum að kenna fólkinu er alveg nýtt
fyrir flestum þeirra.“
Þá segir Kolbrún að mjög algengt
sé að einn einstaklingur ráði og segi
öðrum hvað þeir eigi að gera. Ef við-
komandi hlýðir ekki þá er hann ein-
faldlega beittur ofbeldi. „Þetta tíðkast
mikið í okkar samfélagi en heima-
menn óskuðu að fyrra bragði eftir
stuðningi til að innleiða NVC í samfé-
laginu þar sem við búum núna.“
Mikil þörf fyrir sjálfboðaliða
Verkefnið sem Kolbrún og sjálfboða-
liðarnir sem hún starfar með fást við
er ærið. Hún viðurkennir að í fyrstu
hafi illa gengið að ná til heimamanna
og innfæddir hafi átt erfitt með að
treysta þeim. Í dag er staðan allt önn-
ur.
„Þegar við komum til baka eftir
jólafrí var okkur fagnað eins og týnda
syninum. Það segir mér að mikil
þörf er fyrir sjálfboðaliða sem
kenna umhyggjurík sam-
skipti.“
Menningarmunurinn á Ís-
landi og Úganda hefur ekki
farið framhjá Kolbrúnu sem segir
að í Afríku þyki ekkert tiltökumál að
leggja sig í vinnutíma ef lítið sé að
gera. „Ef enginn viðskiptavinur er á
svæðinu eða lítið um að vera þá fer
fólk einfaldlega bara að sofa. Heima
myndi þetta aldrei líðast.“
Eitt það fyrsta sem Kolbrún tók
eftir þegar hún kom til Afríku var
hversu fólk er tilbúið að gefa með
sér. „Þetta er fólk sem á ekkert. Ef því
áskotnast matur eða peningar, hvað
sem er, þá gefur það næsta manni
með sér. Náungakærleikurinn er svo
mikill.“
Ólíkir menningarheimar
Þá segir Kolbrún að hún sjái glögg-
lega að við Vesturlandabúar eigum
ekki að demba okkar hugmyndum á
fólk sem er allt öðruvísi en við. Fólkið
sé sátt og hafi allt sem það þarf.
„Umhverfið og menningarheim-
arnir eru svo ólíkir. Við breytum því
ekkert.“
Kolbrún getur ekkert sagt til um
hversu lengi hún muni dvelja við
hjálparstörf í Afríku. Hún er þó ekki
á leiðinni heim í bráð. Lífssýn henn-
ar og viðhorfið sem hún hafði áður,
til dæmis til peninga og munaðar-
varnings, er gjörbreytt.
„Mér býður við þeirri ofboðslegu
neysluhyggju sem er á Íslandi. Afríka
breytir manni. Ég finn meiri tilgang í
veru minni hér en heima. Á meðan ég
finn að svo sé þá verð ég hérna.“ n
Erfið sambandsslit
upphafið að nýju ævintýri
n Kolbrún Karlsdóttir flúði til Afríku n Þakklát fyrir að hafa lent á þessum krossgötum
Kristín Clausen
kristin@dv.is
Í heimsókn í einu af fá-
tækrahverfum Kampala
Þar þykir Kolbrúnu átakanleg-
ast að horfa upp á eymdina
Plastflöskuhúsið
Hér býr Kolbrún.
Myndir Úr EinKasaFni
iðandi götulíf Kolbrún segir þetta dæmigerðan götumarkað.
Eldhúsaðstaðan Nokkuð ólík því sem við þekkjum á Íslandi.