Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2017, Blaðsíða 14

14 Helgarblað 3. nóvember 2017fréttir
fætur annarri í bakið, rétt ofan við
mjaðmir.“ Hún komst að Skála 3
til að leita hjálpar en Sigríður litla
var þá orðin svo máttfarin að hún
missti meðvitund. Ingólfur gekk
hins vegar aftur inn í Skála 1.
Játaði allt
Rósa barði á gluggana í Skála 3 þar
sem Þorleifur Þorleifsson verslunar­
maður bjó. Rósa sagði við hann:
„Hann Ingólfur kom og stakk okkur
öll, bæði mig og börnin.“ Þorleifur sá
Sigríði meðvitundarlausa og alblóð­
uga þegar hann gekk út og fór rak­
leiðis inn í Skála 1. Þar mætti hann
Ingólfi með alblóðuga sveðjuna
sem var þó hinn rólegasti og spurði:
„Er lögreglan ekki að koma?“ Þor­
leifur hörfaði þá út úr skálanum og
náði sér í lurk til að verjast Ingólfi ef
til átaka kæmi. Fleiri menn komu að
til að hjálpa við að yfirbuga Ingólf
og þeir skipuðu honum að koma
út fyrir. Gunnar Guðmundsson, úr
Skála 13, gekk inn og þá þurrkaði
Ingólfur blóðið af sveðjunni í föt sín
og fleygði henni kæruleysislega frá
sér. Hann gekk út mótþróalaust og
sagði ekki orð.
Í skálanum var allt á rúi og stúi
og Kristín fannst ekki strax. Hún
fannst loksins á legubekk innar­
lega í skálanum, alblóðug á brjósti
og sennilega látin þá þegar. Rósa,
Sigríður og Kristín voru allar keyrð­
ar á Landspítalann en Kjartan var
þá komin og fór með þeim.
Mennirnir sem komu að settu
Ingólf inn í bifreið og óku með
hann á lögreglustöðina. Ingólfur
hreyfði sig ekki og yrti ekki á neinn
mann meðan á ferðinni stóð. En
þegar þeir komu inn í lögreglu­
stöðina gerði hann tilraun til að
hlaupa burt út um bakdyrnar.
Hann var fljótlega stöðvaður og
settur í fangaklefa en réðst þá á
einn lögreglumann.
Ingólfur var yfirheyrður í fanga­
húsinu við Skólavörðustíg. Hann
var þá mjög samvinnuþýður og
skýr í frásögn sinni af atburðun­
um en sagðist þó ekki muna allt.
Hann játaði allt saman og dró ekki
úr neinu. Hann sagðist hafa valið
fórnarlömbin af algjöru handahófi.
Sá líkfylgdina út um gluggann
Þegar Rósa og dætur hennar
komust undir læknishendur var
það staðfest sem allir vissu, að
Kristín litla væri látin. Sigríður
hafði hlotið ellefu stungusár víða
um líkamann og Rósa annað eins.
Þær voru ákaflega máttfarnar og
höfðu misst mikið blóð. Þeim
var haldið inni á spítala í rúman
mánuð og Rósa var hætt kom­
in um tíma, með lífhimnubólgu
og háan hita. Áverkarnir og blæð­
ingarnar voru miklar bæði útvortis
og innvortis og líffæri sködduð.
Rósa gat ekki verið við út­
för dóttur sinnar. Í samtali við
Morgunblaðið segir hún: „Ég var
einkennilega róleg, það grétu all­
ir í kringum mig – en ekki ég. Það
grét öll þjóðin.“ Hún valdi sálmana
og bað prestinn að minnast ekki á
sorg í ræðunni því að Kristín hefði
verið ljósgeisli alla tíð og væri það
enn. „Ég sá líkfylgdina fara fram hjá
glugganum mínum, vinahjón okk­
ar höfðu tekið lík barnsins heim
og búið um það í kistunni og frá
heimili þeirra var telpan jörðuð.
Þau höfðu sjálf misst barn skömmu
áður og litu til með manninum
mínum, sem leið mjög illa.“
Neitaði að yfirgefa Litla-Hraun
Helgi Tómasson, yfirlæknir á
Kleppsspítala, gerði mat á geðheil­
brigði Ingólfs eftir handtökuna. Í
skýrslu hans segir: „Afbrot hans
virðist mér ekki hvatabragð eða
skammhlaupaverk geðveiks
manns, heldur vanhugsað örþrifa­
ráð til sjálfsbjargar hjá frásinna
manni, er hefur horn í síðu þjóð­
félagsins, örþrifaráð svipaðs eðlis
og sefasjúk viðbrögð vanmáttugra
einstaklinga. Að hann varð manns­
bani, var frekar af vangá en yfir­
lögðu ráði. Hann ætlaði sér ekki af
frekar en margir í sefasýkisköstum.“
Ingólfur var hrjáður af
andlegum misþroska, sálarlegum
og félagslegum aðlögunarerf­
iðleikum og hafði einnig skerta
sjálfsmynd vegna líkamslýta.
Skoðanir hans voru öfgafullar og
hann þreifst ekki í samfélaginu.
„Hann vissi hvað hann var að gera,
og hann hafði ógeð á því, sem
hann var að gera. Bendir það til
þess að ekki hafi verið um æði frá­
vita manns né móðursýki kaldrifj­
aðs glæpamanns að ræða og ekki
um misþyrmingar sadistíks eðlis
eða verkan eftir áfengisofnautn. Á
hinn bóginn hefur hann ekki iðrast
verknaðar síns, aðaltilganginum
var náð, að komast undir manna
hendur, þótt hrapallega tækist til.“
Helgi fór fram á að Ingólfur yrði
metinn ósakhæfur og vistaður
á viðeigandi stofnun. Hann var
vistaður í Hegningarhúsinu þar til
hann kom fyrir dóm í árslok 1948.
Dómstóllinn féllst á að hann væri
andlega vanheill en dæmdi hann
engu að síður til lífstíðarfangels­
is sem hann skyldi taka út á Litla­
Hrauni. Fimm árum síðar komst
hann aftur í fréttirnar þegar hann
náði að flýja úr fangelsinu en
fannst aftur degi síðar. Eftir að hafa
afplánað 16 ár neitaði Ingólfur að
yfirgefa fangelsið og var hann
því vistaður á Litla­Hrauni þar til
hann lést sumarið 1969.
Bitur út í kerfið en ekki Ingólf
Rósa átti mjög erfitt eftir að hún
kom heim af spítalanum, var mjög
veikburða og grönn. En fólki fannst
hún sýna fordæmalausa still­
ingu og styrk sem hún sótti með­
al annars í trúna. Rúmu ári eftir
árásina eignuðust Rósa og Kjartan
aðra dóttur og var hún nefnd í höf­
uðið á látinni systur sinni. Ári síðar
eignuðust þau dreng en slitu svo
samvistir eftir það.
Hún giftist Pétri Geirssyni
bónda á sjötta áratugnum og eign­
aðist tvö börn til viðbótar. Þau
bjuggu í Katrínarkoti í Garða­
hreppi og ráku barnaheimili
fyrir börn í erfiðleikum. Hún var
heimavinnandi húsmóðir og tók
virkan þátt í ýmiss konar félags­
starfi og góðgerðarmálum, sér í
lagi fyrir fólk sem hafði lent í þung­
bærri sorg. Þau skildu á áttunda
áratugnum en síðar giftist hún
Ármanni Friðrikssyni útgerðar­
manni.
Rósa veigraði sér aldrei við að
tala um árásina við fólk en árið
1991 sagði hún í fyrsta skipti opin­
berlega frá reynslu sinni í viðtali
DV, þá var hún 72 ára gömul. Til­
efnið var opnun nýrrar réttargeð­
deildar að Sogni. „Tveggja ára
dóttir mín var myrt, átta ára dótt­
ir mín fékk ellefu hnífstungur
og sjálf fékk ég mikla áverka og
heilsubrest. Saga mín er dæmi
um hvernig geðsjúkum afbrota­
mönnum var „hjálpað“ fyrir næst­
um hálfri öld. Það var sama hversu
margir báðu um hjálp eða gæslu á
þeim mönnum sem voru hættu­
legir umhverfi sínu. Ekki var hlust­
að á raddir þeirra fyrr en um sein­
an. Núna rúmum fjörtíu árum
síðar, er ástandið nánast óbreytt.
Bilað fólk gengur enn um gæslu­
og húsnæðislaust.“
Aðspurð hvort hún hafi ekki
verið bitur út í Ingólf fyrir verkn­
aðinn svaraði hún: „Bitur út í bil­
aðan mann? Nei, svo vitlaus og
heimsk hef ég aldrei verið. Ég var
frekar bitur út í þá sem heilbrigðir
voru og áttu að hjálpa honum.
Ingólfur hafði ekki hugmynd um
hvað hann var að gera.“ Hún leit
svo á að geðheilbrigðismál hefðu
verið í ólestri alla tíð á Íslandi og
að ný réttargeðdeild væri alger­
lega nauðsynleg. „Það var kæru­
leysi þáverandi yfirlæknis á Kleppi
að Ingólfi Einarssyni var hleypt út.
Er ekki skylda þeirra sem hér fara
með heilbrigðis­ og dómsmál að
sofna ekki á verðinum?“
Styrkti réttargeðdeildina
Eins og gefur að skilja markaði
þessi atburður allt líf Rósu og fjöl­
skyldu hennar en hún lét þetta þó
aldrei sigra sig. Hún vann hörð­
um höndum, meðal annars við
sauma, bakstur og skúringar og
tók við kostgöngurum, en seinna
fékk hún örorkubætur. Innvortis
áverkarnir voru slíkir að hún var
nýrnaveik, hjartveik og bakveik
alla ævi. Sálrænt var þetta einnig
mjög þungur baggi að bera og
hún þurfti að fá lyf hjá heimilis­
lækni sínum. Það tíðkaðist ekki að
leita til geðlækna eða sálfræðinga
á þessum tíma en hún leitaði til
presta og var mikill spíritúalisti.
Rósa féll þó aldrei í þunglyndi
og leitaði ekki í áfengi til að deyfa
sorgina eins og margir aðrir hefðu
gert. Hún var mikill hagyrðing­
ur og söngvari og hafði gaman af
mannamótum ýmiss konar. Best
fannst henni að heimsækja bæinn
Hlíð í Grafningi þar sem hún ólst
upp. Sumir kölluðu hana ekki
Rósu, heldur Heiðu í Hlíð.
Margir skilja ekki hvernig hún
gat ekki verið reið Ingólfi Einars­
syni, þrátt fyrir að skýringar hennar
séu fullkomlega rökréttar. Flestir
hefðu aldrei fyrirgefið honum
þrátt fyrir augljósa andlega fötlun
hans. Rósa var hins vegar mann­
eskja sem talaði aldrei illa um fólk
persónulega. Hún hafði sterkar
skoðanir á kerfinu og stjórnsýsl­
unni en níddi aldrei nokkurn
mann. Hjálpsemi og dugnaður var
henni eðlislægur. Ef eitthvað þurfti
að gera, þá var það gert strax.
Geðheilbrigðismálin voru
henni hjartans mál allar götur
eftir árásina. Í nóvember árið 2004
stofnaði hún kærleikssjóð Kristínar
Kjartansdóttur til styrktar réttar­
geðdeildinni að Sogni og fékk
Landsbankann með sér í lið. Mark­
mið sjóðsins var að styðja beint við
sjúklingana og að þeir hefðu eitt­
hvað að gera. Sjóðurinn hefur keypt
jólagjafir, ýmis tæki og fleira til af­
þreyingar. Þá var byggt gróðurhús
þar sem sjúklingarnir gátu ræktað
blóm og matjurtir og fékk það heitið
Rósuskjól. Rósa heimsótti Sogn og
var ánægð með starfið þar. „Það
verða að vera rólegheit á svona
stað, og þarna er himneskt að vera.“
Rósa Aðalheiður Georgsdóttir
lést 6. ágúst árið 2009, níræð að
aldri. Þremur árum síðar var
réttar geðdeildin færð frá Sogni yfir
á Klepp en kærleikssjóðurinn er
enn þá starfandi. n
„Ég var
frekar
bitur út í þá sem
heilbrigðir voru
og áttu að hjálpa
honum
Sigríður og Kristín
Mynd tekin við Skála 1
við Háteigsveg.