Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2017, Qupperneq 57

Vikublað 3. nóvember 2017 9
segir að ekkert eitt áfall í barn-
æsku hafi orsakað vanlíðan hans
og þunglyndi, áföll geti gerst yfir
langan tíma og séu oft mjög lúmsk.
Svo bætir hann við að í raun sé
ekki hægt að fæðast á þessu landi
án þess að fá afleiðingar áfalla í
fjölskylduarf. Hörð lífsbarátta for-
feðra okkar hafi skapað þjóð sem
hefur, að minnsta kosti fram til
þessa, verið tilfinningalega lokuð,
kaldhæðin og heft. Harkan hafi gert
okkur að þeim sem við erum, hluti
af því sé jákvætt en hluti til ama og
vandræða og oft hefti þetta fólk í að
fá að blómstra almennilega.
„Sjálfur er ég úr Dýrafirðinum
í báðar ættir. Ég man eftir því að
hafa staðið uppi á fjalli og horft
yfir stórgrýtið milli Dýrafjarðar og
Arnarfjarðar. Þegar maður stendur
svona og horfir á þetta þá sér mað-
ur hvernig veðrið hefur mótað um-
hverfið, og ekki aðeins umhverfið
heldur líka fólkið. Þetta harða um-
hverfi og aðstæðurnar hafa mótað
okkur að innan. Langafi minn úr
Dýrafirði, Kristján Andrésson,
missti til dæmis báða foreldra sína
og allt bakland í barnæsku. Svo
var hann kominn á fullan hlut á
róðrarbát um unglingsbil. Hann
varð síðar formaður á hákarlabát,
sem er með því hrikalegra sem
menn tóku sér fyrir hendur á 19.
öld.“
Ísland eins og mannætupottur með
þungum hlemmi ofan á
„Svona lífsbarátta og áföll geta erfst
margar kynslóðir fram og ef ekki
er unnið úr þeim erfist þetta áfram.
Við höfum enga stjórn á þeim
verum og skrímslum. Skrímslin
eru sár sem æpa og þurfa hjálp. Það
lítur allt eðlilega út á yfirborðinu en
undir krauma þau, oft í hundruð
ára. Í minni fjölskyldu var alltaf
mikil spenna sem hefur að mörgu
leyti erfst á milli kynslóða. Ég held
að margir á Íslandi deili svipaðri
sögu enda erum við svo tengd. Eftir
að hafa tekist á við áfallastaflann úr
eigin lífi, og fyrri kynslóða, í gegn
um EMDR-meðferð í Berlín finnst
mér næstum því að allir ættu að
fara í svona áfallameðferð því það
er eiginlega ekki hægt að fæðast á
Íslandi án þess að fá áföllin í arf,“
segir Egill hugsi og stendur upp
frá eldhúsborðinu til að hella upp
á kaffi. Hann sækir kaffipoka og
filtera upp í hillu og lætur vatnið
renna í könnuna.
„Yfir dimmustu daga ársins get-
ur þetta samfélag okkar verið eins
og mannætupottur með þungum
hlemmi ofan á – og svo sýður fólk-
ið í vanlíðan ofan í þessum potti,“
segir hann. „Sumir glíma kannski
við mikið þunglyndi án þess að átta
sig á því, þeir hafa fengið það í arf.
Frá fimmtán ára til fertugs leið mér
eiginlega alltaf illa. Mér leið eins og
ég væri með múrstein í hausnum
en ég skildi aldrei af hverju, en eftir
að ég fór að vinna í sjálfum mér þá
hefur þessi múrsteinn horfið,“ segir
Egill, kveikir á kaffivélinni og sest
aftur við eldhúsborðið.
Örvaði græðgina í lífið og kom heim í
gegnum ástina
Múrsteininn fjarlægði hann meðal
annars með því að stunda tólf spora
fundi hjá Al-Anon og Coda, vinna
sporin, fara í svokalla Grindberg-
tíma, EMDR-meðferð og sitthvað
fleira.
„Ég fór meira að segja í lista-
þerapíu þar sem maður potar með
lokuð augu með puttunum ofan í
leir til að örva græðgina í lífið og
tengjast barninu í sjálfum sér.“
Hann segir ástina líka hafa
hjálpað sér að upplifa hlýrri
strauma til fósturjarðarinnar en á
þessum tíma hóf hann ástarsam-
band við tónlistarkonuna Björk.
Sambandið stóð í tvö ár en hann
segir það hafa gefið sér mjög mikið.
„Það var alveg ótrúlega gefandi
að koma heim í gegnum íslenska
konu. Hún var svo rosalega góð
tenging fyrir mig að koma aftur í
þetta samfélag. Kenndi mér meðal
annars að fara úr heimi kaldhæðn-
innar í heim hlýju og öryggis.
Komast heim til mín. Heimilið
verður nefnilega að vera staður þar
sem maður getur verið berskjald-
aður og viðkvæmur, staður þar
sem viðkvæmasti kjarninn í manni
fær skjól. Ég fékk að upplifa þetta
á mjög góðan hátt með henni og
í raun endurupplifa hvernig gott
heimili er,“ segir hann og sötrar
sopa af kaffinu.
Ofbeldi sem lemur fólk innan frá
Hann útskýrir pælingar sínar í kring-
um hugtakið heim og heimili nánar.
Segir heimili fornmanna til dæmis
hafa verið við eldinn þar sem hópur-
inn raðaði sér í kring og sótti öryggi
og hlýju í margþættum skilningi.
„Eftir átök dagsins var gott að
setjast saman í kringum eldinn og
fá öryggi úr hópnum. Koma heim.
Öryggið er samt ekki endilega sjálf-
gefið. Þrátt fyrir að allir búi undir
sama þaki eru margir útskúfaðir úr
eigin fjölskyldum af því það ríkir
svo mikill tilfinningalegur kuldi og
spenna innan þeirra. Þá er þetta
svokallaða heimili ekki heimili, –
af því heimili þarf að vera staður
hlýju. Og ofbeldi á heimilum er
ekki bara eitthvað líkamlegt, –
rifrildi og skapvonska eru líka of-
beldi, ofbeldi sem lemur fólk innan
frá,“ segir hann og bætir við að
hann sé mjög sáttur við uppgjörið
sem hefur átt sér stað innra með
honum. Það sé þó ekki alveg búið,
þetta sé langt ferli.
Frábært að þurfa ekki að bjóða
kærustunni góðan dag á ensku
„Eftir að hafa búið í öðru landi
í tuttugu ár er ég ótrúlega þakk-
látur fyrir að hafa fengið að sjá
skýrum augum þessa skel sem ég er
dregin upp úr hérna. Nú kann ég
svo mikið betur að meta borgina,
Esjuna, fólkið, göturnar, húsin …
allt. Ég finn miklu sterkari tengingu
en nokkurn tímann áður. Það
eru líka svo margir þræðir sem
fléttast saman í tilfinninguna um
að tilheyra þessu landi, samfé-
lagi og þjóð. Þessari einingu. Til
dæmis veit maður hvernig ömmur
og afar vina manns höfðu það í
gamla daga. Maður gengur niður
göturnar, horfir á húsin og getur
með nokkuð góðu móti, giskað
á hvað er að gerast þar inni. Í
Þýskalandi hef ég alls ekki þessa
sömu tengingu. Ég veit ekki hvað
langömmur og afar vina minna
voru að gera í gamla daga, eða
hvernig líf þeirra var áður fyrr,
en hér á Íslandi hefur maður svo
sterka tilfinningu fyrir þessu og svo
mörgu öðru. Þetta er allt spurn-
ing um að tilheyra. Maður talar
tungumálið og þekkir söguna og
það er góð tilfinning. Ég vaknaði
til dæmis í morgun og ætlaði
fyrst að segja „good morning“ við
kærustuna mína, – af því að ég
er eitthvað svo vanur því að eiga
útlenskar kærustur, en svo gat ég
allt í einu sagt „góðan daginn“. Mér
finnst það frábært,“ segir hann og
skellir upp úr.
Sjálfsfróun á Kjarvalsstöðum, uppreisn
gegn konseptlist
Listsköpun Egils hefur alla tíð
snúist mikið um tenginguna á milli
þess sem gerist innra með okkur
og því sem við sjáum, upplifum
og jafnvel uppskerum úr um-
hverfinu. Raunveruleikinn innra
með okkur sem endurspeglast í
hinu ytra. Hann hefur jafnframt
verið óhræddur við að nota eigið
tilfinningalíf sem efnivið í verkin
og jafnvel, eins og tröll, gengið
fram af áhorfendum. Mörgum er
minnisstæð sýning sem fór fram
á Kjarvalsstöðum fyrir tæpum
tuttugu árum en þar tók Egill þátt
í samsýningu listamanna sem voru
yngri en þrjátíu ára og eldri en
sextíu.
Framlag Egils snerist um
sjálfsfróun. Á einum sýningarvegg
hékk gríðarstór mynd af typpinu á
honum og eftir að hafa fetað sig eftir
löngum gangi enduðu sýningargest-
ir fyrir framan sjónvarpsskjá þar
sem við blöstu myndbandsupptökur
af Agli stunda sjálfsfróun frá ýmsum
vinklum. Meðal annars þar sem
hann sat við glugga á vinnustofu
sinni og horfði út á meðan hann
reyndi að „losa um spennu“ – ef svo
mætti að orði komast. Hann var ný
útskrifaður úr Listaháskólanum og
þetta var í raun fyrsta stóra tækifær-
ið hans til að koma sér á framfæri
í listaheiminum. Hann brosir við
minningunni.
Ísland er
eins og
mannætupottur
„Ég lét mig
bara gossa.
Sveif fram af þessari
bjargbrún um leið
og ég hugsaði að
ég gæti aldrei boðið
mig fram sem forseta,
hvað allar frænkurnar
yrðu hrikalega
hneykslaðar, ég yrði
örugglega útskúfaður
og svo framvegis.
„Drakk ekkert áfengi, borðaði engan
sykur, ekkert hveiti, ekkert ger, ekkert
kjöt og engar dýraafurðir, stundaði ekkert
kynlíf. Svo hætti ég þessu.
m
yn
d
ir
b
ry
n
ja