Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.02.2017, Blaðsíða 21

eina gráðu til mínus tvær gráður, en þá hægð-
ist á niðurbroti ensíma og hluti fitunnar
storknaði, sem gerði makrílinn betur hæfan til
flutnings og vinnslu. Með þessu jukust verð-
mæti afurðanna um marga milljarða, að sögn
Sigurjóns.
„Eftir vinnslu makríls var mikilvægt að
rannsaka geymsluþol frystra makrílafurða úr
veiddum afla á Íslandsmiðum við mismunandi
frystitækni, hitastig og hitasveiflur í geymslu
og flutningi. Þróun vinnslubúnaðar og tækni-
lausna til að geta unnið þennan viðkvæma fisk
í frystar vörur og finna markaði fyrir þessar
vörur var mikil áskorun og tókst ótrúlega vel.
Þennan árangur má að miklu leyti þakka góðu
samstarfi sjávarútvegs-, markaðs- og tækni-
fyrirtækja og nánu samstarfi þessara aðila við
okkur í þekkingar- og vísindasamfélaginu.“
Menntun og þekking
Hann segir menntun og færni starfsmanna
sjávarútvegsfyrirtækjanna algjört lykilatriði í
þessu sambandi. „Í eina tíð bönkuðu menn upp
á hjá reynslumiklum útgerðamanni og spurðu
hvort ekki væri pláss fyrir vel menntað fólk í
hans fyrirtæki. „Æ,“ svaraði hann. „Það er víst
nóg af vandamálum fyrir!“ Svona var viðhorfið
á þeim tíma. Til allrar hamingju hefur það
gjörbreyst; í dag er fyrirtækjum í sjávarútvegi
mjög í mun að byggja upp þekkingu innan
sinna vébanda og stuðla að framþróun. Þess
vegna er slegist um best menntaða fólkið.“
Í mörg horn er að líta. Ein af helstu rann-
sóknunum sem Sigurjón kemur að um þessar
mundir hverfist um hringorma í fiski. „Hring-
ormar eru stórt vandamál í dag,“ segir hann
og sýnir mér ljósmyndir þar sem ormarnir eru
býsna áberandi í flökunum. „Það er gríðarlegt
hagsmunamál að uppræta þennan vanda enda
verður jafnan uppi fótur og fit þegar hring-
ormurinn kemur spriklandi upp á yfirborðið
og segir: Ég er mættur! Þegar fólk sér þennan
laumufarþega tekur það gjarnan myndir og
við þekkjum öll hversu auðvelt er að dreifa
þeim á tímum allra þessara samskiptamiðla.
Það er afskaplega vont fyrir viðskiptin.“
Spurður hvað sé til ráða nefnir Sigurjón
fyrst að tækninni til að greina orminn hafi
fleygt fram. Í annan stað ráðleggur hann út-
gerðum að forðast veiðisvæðin nær landi, en
ormurinn kemur gjarnan úr landsel. Því utar
sem fiskurinn sé sóttur, þeim mun minni orm-
ur sé í honum. Loks sé ráð að halda selastofn-
inum í lágmarki enda þótt ekki sé vinsælt nú á
tímum að hvetja til deyðingar dýra með heitt
blóð í æðum. „Hér eru gríðarlegir hagsmunir í
húfi og þess vegna skipta gæði fisksins sem við
flytjum út öllu máli.“
Áhugi stjórnvalda að dala
Sigurjón hefur, eins og aðrir í greininni,
áhyggjur af áhrifum sjómannaverkfallsins og
bendir á að ekki sé sjálfgefið að Íslendingar
endurheimti fyrri markaðsstöðu. Þá sé
áríðandi að friðmælast og semja á ný við
Rússa.
Hann segir gríðarlega mikilvægt að stjórn-
völd hafi skilning á hlutverki rannsókna í
þessu sambandi og svo hafi verið, einkum í
sjávarútvegsráðherratíð Árna M. Mathiesen
og Einars K. Guðfinnssonar en þeir stuðluðu
að stofnun rannsóknasjóðsins AVS (Aukið
virði sjávarfangs). Sigurjón segir að sá sjóður
hafi lyft grettistaki fyrir þróun og framfarir í
sjávarútvegi síðustu tíu ár.
„Því miður hefur þessi áhugi stjórnvalda
heldur verið að dala, sem er miður þegar
Norðmenn og Færeyingar hafa verið að spýta
í lófana á þessu sviði. Enda þótt margt hafi
áunnist erum við alls ekki komin á leiðarenda
með nýtingu sjávarafurða. Lengi má gott
bæta. Áhugi á greininni hefur aldrei verið
meiri og matvælafræðin er að mínu mati best
geymda leyndarmálið við Háskóla Íslands.
Þangað sækjum við margt hæfileikaríkt fólk.
Við erum fyrir vikið í kjöraðstöðu til að tefla
saman gæðum náttúrunnar og sjávarafurð-
anna og nýta þær á sem hagkvæmastan
máta.“
Og skilaboðin til nýrrar ríkisstjórnar og nýs
sjávarútvegsráðherra eru skýr:
„Sofnið ekki á verðinum! Látum ekki tæki-
færið okkur úr greipum ganga; þróunin verður
að halda áfram! Allt fjármagn sem sett er í
þessar rannsóknir skilar sér margfalt til
baka.“
Sigurjón og Gísli kanna hitastigið í kældu flaki en það reyndist -0,8ºC sem er góð kæling.
Gísli Kristjánsson, Vilhjálmur Vilhjálmsson forstjóri HB Granda, Sigurjón og Torfi Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri botnfiskssviðs, skoða og smakka á nýrri afurð úr karfa.
Sigurjón ræðir við Dang Thi
Thu Huong, doktorsnema frá
Víetnam, um geymsluþol frystra
karfa-, síldar- og pangasiusflaka.
19.2. 2017 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21