Freyr - 01.04.2006, Blaðsíða 26

NAUTGRIPARÆKT
Skýrsluhald
nautgriparæktar-
félaganna árið 2005
IEftir Jón Viðar
Jónmundsson
Bændasamtökum
(slands
'1
t /• wf t
•'iv ;óvfir>
Mynd 1. Þátttaka í skýrsluhaldi árið 2005
y/ w/j'f/fj'/y
&

Þessi grein gefur yfirlit um
nokkrar lykiltölur úr
uppgjöri nautgriparæktar-
félaganna fyrir árið 2005.
Framsetning á niðurstöðum
er með hefðbundnum
hætti og er það gert að
yfirlögðu ráði vegna þess
að af ýmsum eru þessar
niðurstöður notaðar til
heimildaöflunar þegar
verið er að afla upplýs-
inga um þróun íslenskrar
mjólkurframleiðslu.
Áfram gætir sömu meginþátta í
þróuninni og hafa einkennt
hana nú í nær áratug. Kúnum
fækkar, búum f framleiðslunni
fækkar enn hraðar, búin stækka
því að jafnaði og meðalafurðir
aukast ár frá ári þannig að
framleiðslumagn hvers bús vex
umtalsvert með hverju ári.
Árið 2005 urðu um margt
þáttaskil f íslenskri mjólkurfram-
leiðslu. Islenski mjólkurmarkað-
urinn hefur þróast á jákvæðan
hátt á undanförnum árum. Eftir
áratugaskeið þar sem mjólkur-
framleiðendur hafa þurft að
hafa hömlur á framleiðslu sinni
á hverjum tíma standa þeir nú i
fyrsta skipti frammi fyrir því að
markaðurinn kallar eftir allri
þeirri mjólk sem mjólkurfram-
leiðendur hafa möguleika á að
framleiða. Árgæska til fram-
leiðslunnar var hins vegar tals-
vert breytileg eftir landsvæðum
á árinu 2005 eins og síðar verð-
ur vikið að.
SKÝRSLUHALD
Tafla 1 gefur yfirlit um nokkrar
helstu fjölda- og meðaltalstölur
úr skýrsluhaldinu árið 2005 og
er þeim skipt á hefðbundinn
hátt eftir framleiðslusvæðum
auk landsyfirlits. Þar má sjá að
samtals skiluðu 684 bú skýrslum
árið 2005 og hefur þeim því
fækkað um 25, eða 3,5% frá
fyrra ári. Þessar breytingar og
gott betur má að öllu rekja til
búa sem á árinu 2004 hættu
mjólkurframleiðslu og því miður
varð lítið lát á áframhaldi slíkrar
þróunar á árinu 2005. Örfá
þeirra fáu búa sem staðið hafa
utan skýrsluhaldsins hófu hins
vegar skýrsluhald á árinu 2005.
Skýrslur komu samtals á
28.661 kú á árinu (28.731 kýr
árið 2004) sem er örlítil fækkun
frá árinu áður. Reiknuðum árs-
kúm fækkar einnig í líku hlutfalli
á milli ára en þær voru 20.603,2
árið 2005 (20.765,2 árskýr árið
2004). Einnig fækkar heilsárs-
kúnum, sem eru þær kýr sem
eru á skýrslum frá fyrsta til síð-
asta dags ársins, um nokkrar
kýr, en þær voru 14.117 árið
2005 (14.170 heilsárskýr árið
2004).
Stærstu nautgriparæktarfé-
lögin mæld I fjölda skýrslu-
færðra kúa eru þau sömu og
áður og líkt og verið hefur ná
tvö þeirra þúsund kúa markinu.
Þau eru Nf. Hrunamanna með
1.206 kýr og Nf. Austur-Hún-
vetninga þar sem kýrnar voru
1098 árið 2005. Næst þessum
félögum kemur Nf. Skeiða-
hrepps með samtals 936
skýrslufærðar kýr.
Af því sem þegar hefur verið
sagt má ráða að hlutfallsleg
þátttaka í skýrsluhaldinu eykst
enn. Hún hefur um langt árabil
verið metin á grundvelli skipt-
ingar greiðslumarks í mjólkur-
framleiðslu í landinu og á hverju
landsvæði á milli búa með
skýrsluhald og þeirra sem utan
þess standa. Mynd 1 sýnir það
sem slíkur samanburður fyrir
árið 2005 gefur. Hún er að von-
um mjög lík hliðstæðum mynd-
um frá síðustu árum vegna þess
að eftir að þátttaka er orðin jafn
almenn og raun ber vitni í þessu
starfi er ekkert svigrúm fyrir
miklar sveiflur á milli ára í þess-
um efnum. ( mörgum héruðum
verða ekki aðrar breytingar frá
því sem nú er nema þær að það
mark náist að skýrsluhald verði
á öllum búunum í mjólkurfram-
leiðslunni. Þetta mark néðistfyr-
ir nokkrum árum í Dalasýslu en
því miður heltist síðar einn
framleiðandi þar úr lestinni.
Þátttakan á landinu öllu er
92,4% (90% árið 2004) og
hafa því orðið talsvert miklar
breytingar á milli ára í rétta átt í
þessum efnum.
MEÐALBÚIÐ STÆKKAR
Framleiðslueiningarnar í mjólk-
urframleiðslunni hafa farið ört
stækkandi á síðustu árum og
tölulega þróunin árið 2005, sem
þegar hefur verið rakin, segir að
ekkert lát hafi orðið á slíkri þró-
un. Að jafnaði voru 41,9 kýr
(40,6 árið 2004) skýrslufærðar á
hverju búi og reiknaðar árskýr
fóru nú I fyrsta skiptið að með-
altali yfir 30 kýr og voru samtals
22
FREYR 04 2006