Freyr - 01.04.2006, Blaðsíða 29

NAUTGRIPARÆKT
er margfeldismeðaltal einstakra
gripa reiknast það hins vegar
vera 243 þús./ml (234 þús./ml
árið 2004) á árinu. Eins og áður
er umtalsverður munur á milli
héraða í þessum efnum. Snæ-
fellingar halda þarna mjög
sterkri stöðu sinni og hafa já-
kvæðasta niðurstöðu fyrir land-
ið ( heild. ( héruðum eins og
Skagafirði, Eyjafirði og Austur-
Skaftafellssýslu virðist hins veg-
ar gæta talsvert mikillar öfug-
þróunar á árinu í þessum efn-
um.
ÁSTÆÐUR FÖRGUNAR
Yfirlit yfir greiningu á einstök-
um förgunarástæðum hjá kún-
um sem hverfa af skýrslum á
árinu er að finna á mynd 6.
Samtals eru það 7.962 kýr
(7.746 árið 2004), eða 27,8%
(27,0% árið 2004) af öllum
kúastofninum, sem þarna eiga
hlut að máli. Þessi samanburð-
ur virðist við fyrstu sýn verulega
neikvæður, en hér verður að
huga að því að í þessum fjölda
eru nær 600 kýr, eða um 7%,
sem raunverulega er ekki slátr-
að heldur ganga kaupum og
sölu. Þetta eru mun fleiri kýr en
nokkru sinni og gera þessar
miklu breytingar í þessum efn-
um gott betur en að skýra nei-
kvæðan þátt heildarmyndar-
innar. Það er öllum Ijóst að
mjög neikvæð þróun hefur ver-
ið í íslenska kúastofninum á
síðasta áratug hvað endingu
kúnna varðar. Á síðasta ári virt-
ist mega greina stöðvun á þeirri
öfugþróun og þegar horft er á
áhrif sölugripanna að þessu
sinni sýnist sem stöðvun öfug-
þróunar á síðasta ári sé raun-
veruleg enda Ijóst að framhald
þeirrar þróunar sem verið hafði
um árabil var fullkominn ófæra
fyrir kúastofninn í landinu.
Þegar bornar eru saman förg-
unarástæður á milli ára þá virð-
ist ekki vera hægt að greina
stórar breytingar í raunveruleg-
um förgunarástæðum. Líkt og
áður er það júgurheilbrigði
kúnna sem er langsamlega
stærsti örlagavaldurinn í lífi
þeirra flestra.
KYNJAHLUTFALL
FÆDDRA KÁLFA
Upplýsingar um kynhlutfall
kálfanna sem fæðast hefur ver-
ið birt mjög lengi eða allt frá
því að Ijóst var fyrir um þrem
áratugum að það er nokkuð
skekkt. Árið 2005 er þetta frá-
vik með meira móti þar sem
54,1% (52,8% árið 2004)
fæddra kálfa voru nautkálfar.
Þessi sveifla á milli ára veldur
því að breytingin á milli ára
getur svarað til þess að einni
kvígu færra hafi fæðst á hverju
búi árið 2005 en 2004, þó að
heildinni birtist þetta að sjálf-
sögðu i allt annars konar
sveiflu. Annað sem rétt er að
benda á er að hlutfall burða
þar sem fæðast fleiri en einn
kálfur virðist heldur fara lækk-
andi og var 1,22% (1,30% árið
2004) árið 2005.
Myndir 7 og 8 gefa yfirlit um
afdrif þeirra kálfa sem fæddust
á árinu 2005 - greint annars
vegar fyrir kvígur og hins vegar
nautkálfa. Hér blasir því miður
enn við framhald á þróun lið-
anna ára með sívaxandi hlutfall
dauðfæddra kálfa. Þessir þætt-
ir hafa talsvert verið til skoðun-
ar á síðustu misserum og verða
í auknum mæli á næstu mán-
uðum. Það er Ijóst að mikinn
meirihluta kálfadauðans má
rekja til kálfa sem drepast í
fæðingu eða eru nýdauðir við
burð. Því miður hefur ekki enn
reynst mögulegt að greina
neinar meginástæður þessarar
þróunar þó að fleiri og fleiri rök
hnígi að því að hér muni vera á
ferðinni flókið samspil margra
þátta þar sem ýmsir trúa því að
nokkur snefilefni og bætiefni í
fóðri geti gegnt veigamiklu
hlutverki. Vonandi tekst að
varpa hulunni af þessum vanda
með markvissum rannsóknum
á næstu misserum vegna þess
að augljóst er að kúastofninn
þolir ekki framhald þeirrar þró-
unar sem verið hefur í gangi.
Eins og mynd 8 sýnir þá má
segja að nánast allir kvígukálfar
sem fæðist séu settir á til við-
halds kúastofninum. Mynd 7
sýnir einnig að talsvert hærra
hlutfall nautkálfanna sem fæð-
ast var alið til kjötframleiðslu
en var árið 2004. Ætla má að
það endurspegli að einhverju
leyti jákvæðar væntingar um
þann markað.
Árið 2005 var á haustmán-
uðum neikvæðara mjólkur-
framleiðslunni í sumum lands-
hlutum en verið hefur allmörg
undangengin ár. Þrátt fyrir það
er nokkur afurðaaukning hjá
kúnum milli ára og efnahlutföll
mjólkurinnar þróast á jákvæð-
an veg. Frumutala í mjólk sýnir
hins vegar neikvæða þróun og
því miður gætir framhaldsþró-
unar á þann veg varðandi van-
höld kálfa sem fæðast.
Mynd 5. Frumutala í mjólk árið 2005
Mynd 6. Förgunarástæður árið 2005
Mynd 7. Nautkálfar árið 2005
Dauðir
18%
Slátrað
29%
Mynd 8. Kvígukálfar árið 2005
FREYR 04 2006
25